Pehlevi Nedir Pehlevice Pehlevi Hanedanı

 

 

 

 

Osmanlıca yazılışı: Pehlev پهلو  - Pehlevî :  پهلوی

 

Pehlev پهلو  Nedir:

 

Pehlev sözcüğü Farsça kökenlidir. Sözlüklerde “şehir, belde, yiğit, kahraman” (Farsça) anlamları ile tarif edilir.

 

Pehlevî:  

 

Pehlevî sözcüğü Farsça “pehlev “ sözcüğüne nisbet î ‘si ilave edilmiş halidir. Pehlevî sözcüğü İran’da Isfahan ile havalisindeki bölge halkı ve bu bölgenin dili anlamına gelir.

 

Pehlevice:

 

Ahameniş İmparatorluğu'nda kullanılmış olan arkaik Farsçadan evirilmiş olup modern İran, Afganistan ve Tacikistan kullanılan Farsça dilinin kökeni olan Orta Farsça dilidir.  Pehlevice, Sasani İmparatorluğu zamanında edebî dili haline gelmiş ve Zerdüştler zamanından beri kullanılan Isfahan ile havalisindeki bölge halkının kullandığı Batı İran dilidir. Zerdüştlerin kutsal kitabı Avesta’nın dili olarak da ifade edilebilir.

 

Orta Farsça yani Pehlevice Hint-Avrupa dil ailesine bağlı Hint-İran dilleri kolu içinde İran dilleri grubunda yer alır. İran dilleri içerisinde ise Batı İran dilleri alt grubuna girmektedir. Pehlevice bugünkü Farsca'nın atası sayılabilecek bir dildir.

 

Pehlevî alfabesi:

 

Pehlevi alfabesi Ahameniş hanedanı zamanında İran ‘da şekillenen, Sasaniler zamanında edebiyat dili haline gelen orta Farsçanın alfabesidir. Orta Farsça döneminde yazılan eserler genellikle Pehlevî alfabesiyle yazılmıştır. Fakat Sasanilerin ikinci hükümdarı I.ŞAPUR zamanında Maniheizimin kurucusu MANI’nin  KITAB-I ERJENG  adlı kitabını Mani alfabesi denilen bir alfabe ile yazdığı dikkati çeker.

Bu durum Orta Farsça döneminde Farsça konuşan Maniheistler’in  Mani alfabesini kulladıkları diğerlerinin ise Pehlevi Alfabesini kullandığını ortaya çıkarmaktadır. Pehlevi alfabesi beşinci Emevi Halifesi Abdülmelik bin Mervan (d. 646 ö. 705) zamanına kadar İran ve Irak'ta kullanılmış Abdülmelik bin Mervan zamanında İran’da Pehlevi alfabesi kaldırılmış, yerine  Arap alfabesi zorunlu kılınmıştır.

 

 

Pehlevî ( Pahlavi )  Hanedanı ( Dudmān-e Pahlavī)

 

Mazenderan kökenli ve İran Kazak Tugayı’nın eski bir tuğgenerali olan Rıza Han, 1919 yılında İran dili ve alfabesini simgeleyen Pehlevi soyadını alır.  Şah Rıza Pehlevi,  üç dört bin kişilik bir kuvvetle Tahran'a gidip 1925 yılında Ahmed Şah Kaçar'ı tahttan indirip İran’a Şah olduğunu ilan eder.  

 

İran, tarih öncesinde Mazendaran bölgesi merkez olmak üzere, Pişdadidler ( Pers ) Keyânîler 

Eşkanîler ve Sasanîler tarafından yönetilmişti İran Hz Ömer zamanında İslam ordularının  hükmü altına girmiş, zorla Müslüman edilmiş, daha sonra 1925 yılına kadar Gazneli, Karahanlı, Selçuklu Akkoyunlu , Safevi ve Avşar ve Kaçar Türkleri  tarafından idare edilmişti. Şah Rıza Pehlevi,

tahta çıktıktan sonra Safevi ve Kaçarlara ait İran idari sistemindeki Türkmen kökenli saray geleneklerini ortadan kaldırdı.  Mirza, Han, Hanım gibi kavramların yerine  "şahpur" ve "şahduht" gibi Pers ve Sasani kültürünü çağrıştıran kavramları kullanmaya başlamıştı.

 

54 yıl boyunca İran’a hükmeden Pehlevi hanedanı 1979 yılında ve Şah Muhammed Rıza Pehlevi zamanında Ayetullah Humeyni tarafından İslami Halk Devrimiyle yıkılmıştır.



KAYNAKÇA / İLGİLİ LİNKLER
1 Zerdüşt Tanrısı Hürmüz ve Ahura Mazda
2 Şehname ve Taberi'de Cem Cemşit-i Hurşit
3 Mecusi Nedir Ateşe Tapan ve Aşığın Gönlü
4 Sasani Şahı Genceli Nizami ‘de Nakkaş I.Şapur ve Hayatı
5 Erdşir Kimdir.( Behmen Vehmen Dırazdest )
6 Hüsrev ü Şirin ve Ferhat İle Şirin Mesnevileri İle Ana Konuları
7 I. Hüsrev Nuşirevan Nûşirevân-ı Adil Anûşirvân Kimdir
8 Behram -ı Gur Kimdir Behram Gor
9 Rüstemi Zal Kimdir Özellikleri Maceraları Şiirlerde Rüstem 
10 Şehname Kaynakları İçeriği Kahramanları Destanları Dönemleri





EsaAdmin / Erkek / 8/24/2016