Aşık Kütahyalı Arifi Kimdir 1815-1896)

 
 

Kütahyalı Arifi – Aşık  ( 1815-1896)

Pesendi ile birlikte Kütahya’nın yetiştirdiği en önemli halk ozanlarından biridir.

Sezai Pazaracıklıoğlu’na göre 1815 yılında Kütahya’nın Saray mahallesinde doğmuştur. [1] Bazı kaynaklar doğum tarihini 1780 olarak veriyor olsa da 1896 yılında 116 yaşında iken ölmesi çok zor ihtimal olduğundan doğum tarihinin 1815 olması daha akla yatkın gelmektedir. [2]

Kaynaklar,  babasının Abdullah Efendi adındaki çalışkan ve orta halli bir çiftçi olduğun da hemfikirdir. Dedesi ise Eskişehir Kurşunlu Medresesinde müderrislik yapmış olan Hacı Ali Bey olarak belirtilir.  Dedesinin bir müderris olması sebebi ile iyi bir eğitim aldığı da söylenebilir.  Bazı kaynaklar onun zamanına göre iyi bir eğitim aldığını yazmaktadır. Hatta adının da bilen bilgili olan anlamına gelmesi, küçük yaşlardan itibaren iyi bir eğitim almış olduğun dolayı gençlik yıllarında mahallesindeki kadınların onun  “Arif oğlan” diye çağırdıkları ve ismin de buradan geldiğine dair işaretler de vardır.

“İlk eğitimini dedesinin yanında almaya başlamış, on bir yaşlarında bir yandan eğitimine devam ederken bir yandan da edebiyata olan ilgisi artmıştır. Zeki ve kabiliyetli olmasından dolayı kısa zaman içinde herkes tarafından takdir edilerek güzel şiirler söylemeye başlamıştır.[3]

Kendisinin Kütahyalı olduğunu  bir şiiri ile perçinlemiştir. 

 

Kadrile halince beldegani var Kütahya'nın 
Her garibe dost olur insanı var Kütahya'nın 
Âlimi fazıl bulunur zahiri, batini veli 


Her cihetten âdemi irfan var Kütahya'nın birçok şiirinde divan şiirinin farklı ve özellikli nazım şekillerini kullanmış olmasından da anlaşılacağı gibi yetişme çağlarında hayli iyi bir eğitim aldığını kabul etmek gerekir. Kullandığı  nazım şekillerinden, şiirlerindeki dil hususiyetlerinden eski dile yani Arapça, Farsça, Osmanlıcaya hâkim olduğu, bedi sanatlarını öğrendiği, aruz veznine hâkim olduğu anlaşılır.  “Arifi zamanına göre muntazam bir tahsil gördükten sonra şiire ve şairliğe heves etmiş tir.” [4]

Şairin hem aruz hem hece  ölçüsü ile yazmış olması hem tasavvufi konulara, hem de divan şiirinin inceliklerine hâkim olması onu özel  bir halk ozanı haline getirmektedir. 

Küçük yaşlarda âşıklık geleneğine ilgi duymuştur. Bilecikli Hüsnü ile tanıştıktan sonra âşıklık geleneğinde kendini daha da iyi seviyeye getirmiş, anlaşıldığı kadarı ile oldukça yalnız yaşamış köy, köy kahve kahve gezerek hayatını kazanmış ve şöhretini arttırmıştır. “Bazen tek başına bazen de hocası Bilecikli Hüsnü ile Bursa, Balıkesir, Adana, İzmir vb. şehirlere giderek orada âşık meclislerinde şiirler söylemiştir.” [5]

 

Uzunçarşılı’ya ve M.Hakkiya göre 1894, Paracıklıoğlu’na göre 1896 Güner’e göre 1870 yılında seksen yaşlarında İznik’te ve İznik’e yakın bir köyde vefat etmiştir.  [6]

Bektaşi tarikatına intisap ettiği bilinen Ârifî, kalender ve rind meşrep bir şairdir. “Kadir Güler, dağınık halde ve cönklerde bulunan şiirlerini toplayarak kitap hâline getirmiş, ayrıca Hamza Güner de Kütahyalı Şairler adlı kitabında; iki Kütahya methiyesi, bir münacat, bir methiye, iki gazel, bir Hz. Hüseyin’e mersiye, bir tahmis, bir semai, bir düstûr-ı Arifî, bir ilahi, bir gazel ve bir muammasına yer vermiştir.  Bugüne kadar yayımlanan şiirlerinin toplamı yetmiş ikidir. Bunların on altı şiiri hece ölçüsüyle, elli altı şiiri de aruz vezniyle yazılmıştır (Güler 2004: 11)  [7]

 

 Önemli Halk Ozanlarımız ( İlgilendiğiniz isme tıklayınız )

Kayıkçı Kul Mustafa  Katib , Erzurumlu Emrah  Erzurumlu Aşık Sümmani  ,  Divriğili Deli Derviş Feryadi ,  Aşık Yemini Derviş Muhammet ( Malatya- Arguvan) ,  Aşık Ferrahi ,  Kağızmanlı Hıfzı  ,  Musa Merdanoğlu  ,  Posoflu Aşık Müdami  Deliktaşlı Ruhsati , Âşık Zülali,  Âşık Şenlik,  Ercişli Emrah  ,  Âşık Ardanuçlu Efkari, Şarkışlalı Âşık  Şarkışlalı Talibi Çoşkun ,  Kaygusuz Abdal  ,  Kul Himmet Üstadım , Arapgirli Aşık Fehmi Gür Tokatlı Nuri 

 

 

KAYNAKÇA

 

[1] H. Sezai Paracıklıoğlu, Balıkesir Halkevi Dergisi, s.707-708.

[2] Kaynak: Yrd.Doç.Dr. Kadir GÜLER, XIX. ASIR ŞÂİRLERİNDEN KÜTAHYALI ÂRİFÎ VE BİLİNMEYEN ŞİİRLERİ, https://www.millifolklor.com/PdfViewer.aspx?Sayi=43&Sayfa=60

[3] DR. MEHMET ÜNAL, ARİFÎ, Kütahyalı, https://www.turkedebiyatiisimlersozlugu.com/index.php?sayfa=detay&detay=6961)

[4] Kütahya Halk Şairleri, Muallim Mustafa Hakkı, Kütahya Halkevi Neşriyatından Sayı 5, 1934, s. 8

[5] DR. MEHMET ÜNAL, ARİFÎ, Kütahyalı, https://www.turkedebiyatiisimlersozlugu.com/index.php?sayfa=detay&detay=6961)

[6] : Yrd.Doç.Dr. Kadir GÜLER, XIX. ASIR ŞÂİRLERİNDEN KÜTAHYALI ÂRİFÎ VE BİLİNMEYEN ŞİİRLERİ, https://www.millifolklor.com/PdfViewer.aspx?Sayi=43&Sayfa=60

[7] DR. MEHMET ÜNAL, ARİFÎ, Kütahyalı, https://www.turkedebiyatiisimlersozlugu.com/index.php?sayfa=detay&detay=6961

 

 



KAYNAKÇA / İLGİLİ LİNKLER
1 Kütahya Medhiyesi
2 Kütahya da Çinicilik
3 Kütahya'nın Pınarları Akışır
4 Kütah'ın sen nesin gördün bu günler gam-nisar vakti
5 Kütahya Yolunda Bir Ocak İncir
6 Kütahya Yolunda Buldum Bir Para
7 Kütahya yolu harman
8 ÇİNİ DESENLERİNİ OLUŞTURMA TEKNİKLERİ
9 Çiniler
10 Çini Nedir ve Cinicilik Kültürümüz





EsaAdmin / Erkek / 8/24/2016