Şaheser Başyapıt Nedir

 

 

 

Osmanlıca yazılışı: şâheser:  شاه اثر

 

Türkçe: Başyapıt

Latince: Magnum opus ; "büyük iş"

Fansızca: Chefd’oeuvre :  

 

 

Şaheser sözcüğü, Farsça kökeni “şah “  sözcüğü ile Arapça kökenli  “eser” sözcüklerinden kurulan bir bileşik kelimedir. Sözlükler şaheseri “Üstün ve büyük eser. Eserin şâhı. Yüksek değerde olan.  Üstün ve büyük eser. En üstün eser, baş eser. Üstün nitelikli eser[1] tarifleri ile açıklar.

Şaheser sözcüğünün Türkçe eş anlamlısı “ başyapıt” demektir. Şaheser  “ başyapıt sözcüğünün Latincedeki karşılığı magnum opus (büyük iş) tabiridir. Fransızcadaki “chefd’oeuvre” tabiri ise “ sanatkârların usta unvanını almak için yaptıkları itinalı iş” anlamlarına da gelir.

 

Şaheser veya başyapıt bir şâir, yazar veya bir sanatçının en güzel eserine denmektedir.  Bir sanatçının eserleri içinde en görkemli olanına, güzelliğin doruğuna erişmiş eserine denmektedir.  Başyapıt, sanatçının sanatına referans gösterilebilecek en güzeli eseri olmaktadır.

 

Bir milletin sanatta aldığı mesafe kültüründe gösterdiği aşama başyapıtlarının sayısı ve nicelikleri ile ölçülür. Edebî ve güzel sanatlar ile ilgili şaheserler ait olduğa kültürün fikir ve zevk düzeyine göstergedir. Başyapıtlar yetiştikleri kültüre mensup olan sanatçıların yetiştikleri kültürü özümsemeleri ile meydana gelir. Şu halde kültür ne medeniyet düzeyi gelişmemiş ülkelerin kendi başyapıtları gelişmiş kültürlere göre basit, gelişmemiş veya ilginç yanı olmayan eserler olarak kalacaktır.  

 

Şu halde başyapıtların nitelik ve nicelikleri sanatçı, yetiştiği kültür, yetiştiği kültürün eriştiği medeni seviyeye bağlı olarak değişir. Örneğin geri kalmış bir ülkede yetişen bir sanatçı, yetiştiği kültürden çok üst seviyede bir başyapıt gerçekleştirebilir. Ancak onun başyapıtı gelişmiş bir kültürde yetişen sanatçının aynı potadaki eseri ile boy ölçüşemeyecektir.

 

Şaheserler,  önce kendi kültürünü sonra da bütün milletlerin kültürünü etkileyen aydınlatabilen eserlerdir. Başyapıtlar içinde doğdukları kültürün zirveleridir.  Baş yapıtlar  asırlar geçse de diri, taze, değerli kalmayı başaran eserlerdir.

İlahi Komedya, Dante'nin "magnum opus"u, “Hüsü Aşk” Şeyh Galip’in, “Hürriyet Kasidesi “ Namık Kemal’in ,  başyapıtı,  Sefiller Hıgo’nun Chefd’oeuvresidir.

 

KAYNAKÇA 

 

[1]https://www.luggat.com/şaheser/1/1





EsaAdmin / Erkek / 8/24/2016