Hz Muhammedin Doğumu, Kitab - Siyer- Nebi Hz. Muhammed ile melekler Cebrail , Mikail, İsrafil ve Azrail (
KİTAB- I SİYER-İ NEBİ VE MİNYATÜRLERİ
Türk edebiyatında yazılmış olan çok sayıda siyer kitabı vardır. Bunlar içerisinde Türk Edebiyatında yazılmış ilk ve en meşhur olanı 14 yy da yaşamış olan ve Mısır’a giderek MISIR Sultanları için Siyer i Nebi adlı bu eserini yazan Mustafa Darir’in Siyer-i Nebi’sidir. ERZURUMLU MUSTAFA DARÎR (GÖZSÜZ) bu eserini 138O li yıllarda yazmaya başlamış ve Eserini 1388 yılında tamamlayarak Memluk sultanı Sultan Berkuk'a takdim etmiştir. Eser Resulullah (S.A.V.) Efendimizin nesebi doğumu ve Nübüvvet Nurunun yaratılışı ile peygamberliğinden vefatına kadar mucizevi hayatını anlatmaktadır. Edebiyat tarihimizde yazılmış olan pek çok Siyeri nebi'nin ilki olan ve sonradan yazılacak tüm Siyerlerin kaynağını teşkil eden "Siyer" Mustafa Darir’in yazmış olduğu Kitab -ı Siyer i Nebi’dir.
Kitab-ı Siyer-i Nebi’de, Peygamber Efendimizin bütün hayatı, gazaları, kendisinden önce gelmiş, geçmiş bütün peygamberler ve onların büyük babaları, ataları vb. anlatılmış ve tanıtılmıştır. Eserin anlatıcısı olan Erzurumlu Mustafa Darir eserini Doğu Anadolu Türkçesi ile yazdırmış, Türk halk dili ile yazılan bu eserini Mısır Memluk Sultanına takdim Etmiştir. Mustafa Darir'in eserini hangi MISIR Sultanına takdim ettiği veya hangi Mısır sultanı zamanında bitirdiği konusu bazı kaynaklarda çelişkili olarak verilmektedir. Eseri günümüz Türkçesine çeviren Gürtunca, kitabın MEMLUK ( Sultanı El Salih Salahaddin Hacı Sani zamanında bitirildiğini yazmış ama sonradan ortaya çıkan bilgiler ışığında Mustafa Darir'in eserini Sultan Berkuk'a takdim ettiği anlaşılmıştır.
Eser MEMLUK ( hükümdarına takdim edilmek üzere hazırlanmış, Mustafa Darir doğuştan kör olduğuna göre eseri bir başka kişi Darir'den dinleyerek yazmıştır. Memluk sarayında bulunan bu eser Yavuz Sultan Selim’in Mısır Seferi sonrasında Memluk Sarayından toparlanarak İstanbul’a getirilen eserler arasındadır. [1]
Osmanlı Sultanlarının elinde daha da bir değer bulan eser, minyatürlerle süslenmiş ve III. Murad zamanında Hazine-i Hümayun için çoğaltılmıştır. Eser III. Murad zamanında saray hattatları ve nakkaşları tarafından tekrar yazılmış bu nüsha Nakkaşhanedeki MINYATÜR ustaları tarafından minyatürlerle süslenerek ama içeriği bakımından özgün haline dokunulmayarak bir nüsha daha çoğaltılmıştır. Bu nüsha III. Murad zamanında sarayın Şehnamecisi SEYYID LOKMAN , [2]sarayın baş nakkaşı da NAKKAŞ OSMAN [3] ve ekibi tarafından mükemmel bir şekilde hazırlanmış olan bir nüshadır.
Kitab ı Siyer i Nebi’nin bu nüshası şehzadelerin ve saray mensuplarının okumaları için hazırlanmış nüshadır. Bu nüsha saray hattatları, nakkaşları ve TEZHIP ustaları tarafından özenle hazırlanmış; minyatürler ile de süslenmiştir. Bu yazma nüsha, içindeki minyatürler ve tezhipler ile birlikte Osmanlı minyatür, tezhip ve HAT SANATI için ayrı bir kıymet taşımaktadır.
İçerisinde toplam olarak 814 minyatürün bulunduğunu bildiğimiz Siyer-i Nebi’yi resimlerle süsleyen sanatçılardan birisi de Nakkaş Osman’dır. Siyer-i Nebi’deki diğer minyatürleri ise yardımcısı Ali ve Nakkaş Osman’ın başlarında olduğu minyatür ekibi hazırlamıştır. [4]1388 yılında yazılıp Memluk Sultanı Berkuk'a takdim edilen orijinal eserden veya bir nüshasından hareketle hazırlanan ve Hz. Muhammed’in hayatını mucizeleri ile anlatan bu eserin, NAKKAŞ OSMAN V ve ekibi tarafından resimlerle tasvir edildiği nüshası ise 1595 yılında hazırlanmıştır.[5]
Eserin minyatürlerle süslenmesi muhakkak ki padişahın emri ve isteği doğrultusunda gerçekleşmiş olmalıdır. Dini gerekçeler nedeni ile eserin içeriğindeki minyatürlerde Peygamber Efendimiz yüzü tülbentle kapatılmış bir şekilde tasvir edilmiş, bu minyatürlerde Peygamber efendimizin " yüzü beyaz bir tülle şeffaflandırılarak gazvelerde, Ashabı ile birlikte resimlendirilmiştir. “ [6]
Kitab ı Siyer-i Nebi’yi Latin harfleri ve günümüz Türkçesi ile yayına hazırlayan Mehmet FARUK GÜRTUNCA, eserin III. Murat zamanında hazırlanan yazma nüshaları, minyatürleri ve diğer konularda eser hakkında şu bilgileri vermektedir. “ Eserin içinde 814 minyatür tasvir konulmuştur. Bu eser 349 cüzden ibaret olup her minyatür için nakışçılara 313 akçe ödenmiştir. 6 ciltlik bu tek kitap bütün masraflarıyla, o zamanlar, 284.930 akçeye mal olmuştur. Hazine-i Hümayun’a mal edilmiş olan Kitap, 1003, Hicri, 1595 miladi yılında, Topkapı Sarayında yazılıp tezhip edilmiştir. Minyatürlerin renkli sahifeleri bir alaimüssema gibi rengârenktir. Topkapı Müzesinin bu altı ciltlik eserinin 3 cildi, Mütareke Yıllarında çalınmıştır. 2 - 3 ve beşinci citleri ayrı ayrı :
1 - Doğu Almanya’da Dresden şehri kütüphanesinde.
2 – İngiltere’de Dublin şehir kitaplığında,
3 - Amerika Milli Kütüphanesinde olduğu araştırmalarımızla meydana çıkmıştır. “ [7] Gürtunca'nın bu bilgileri saray belgelerinden bizlere aktardığına kuşku yoktur.
Gürtunca ve eser üzerinde Doktora çalışması yapan Mustafa Erkan'ın verdiği bilgilere göre (Mustafa Erkan, Darir, TDV İA, cilt: 08; sayfa: 499) Eserin III. Murat zamanında hazırlanmış olan nüshası 6 ciltlik bir kitap şeklinde yazılmış, ancak bu eserin 1,2 ve 6. ncı ciltleri günümüze ulaşmış, 3.4.ve 5. ciltleri ise mütareke yılları ve İstanbul'un İngilizler tarafından işgal edildiği 1919 yıllarında kaybolmuştur. Saray vesikalarından elde edilen bilgilere ve Gürtunca'nın verdiği bilgiler göre, eserin altı cildinde toplam 814 minyatürün bulunduğu, her minyatür için hazine tarafından nakkaşlara 313 akçe ödenmiş olduğu, eserin o tarihte 284.930 akçeye mal olduğu [8]anlaşılmaktadır. 349 cüzden ibaret olan Kitab ı Siyer-i Nebi’nin kaybolan üç cildi ile birlikte 465 adet de minyatür kaybolmuştur. [9]
Eserin Nüshaları
(Millet Ktp., Ali Emîrî, Tarih, nr. 434; Süleymaniye Ktp., Ayasofya, nr. 3327, 3328, Fâtih, nr. 4286, Serez, nr. 1866; İÜ Ktp., TY, nr. 133, 134, 135; TSMK, Hazine, nr. 3174, Revan, nr. 1371, 1373; Nuruosmaniye Ktp., nr. 4286; ayrıca bk. TCYK, I, 305-307; Karatay, Türkçe Yazmalar, I, 164-165). Hususi ellerden başka Blochet (I, 23) ve Rieu (s. 38) kataloglarında tanıtılan bazı nüshaları da mevcuttur. ( Mustafa Erkan- DARÎR - TDV İA, cilt: 08; sayfa: 499 )
BAZI MİNYATÜR BAŞLIKLARIMIZ VE LİNKLERİ
KAYNAKÇA
[1]Mehmet FARUK GÜRTUNCA, https://www.kitapaloku.com/1_-Siyeri-Nebi-B%C3%BCy%C3%BCk-%C4%B0slam-Tarihi-%286-Cilt-Tak%C4%B1m%29-%
[2] SEYYID LOKMAN AŞURI ZÜBDET ÜT TEVARİH, https://edebiyatvesanatakademisi.com/Arama.aspx?id=42272
[3] NAKKAŞ OSMAN ŞEMAILNAME VE PADIŞAH MINYATÜRLERI, https://edebiyatvesanatakademisi.com/Arama.aspx?id=42271
[4] NAKKAŞ OSMAN VE MINYATÜR SANATÇILIĞI, https://edebiyatvesanatakademisi.com/Arama.aspx?id=42271
[5] NAKKAŞ OSMAN'IN HAYATI VE HAKKINDA TESPITLER, https://edebiyatvesanatakademisi.com/Arama.aspx?id=42271
[6] Mehmet FARUK GÜRTUNCA, https://www.kitapaloku.com/1_-Siyeri-Nebi-B%C3%BCy%C3%BCk-%C4%B0slam-Tarihi-%286-Cilt-Tak%C4%B1m%29-%
[7] Mehmet FARUK GÜRTUNCA, https://www.kitapaloku.com/1_-Siyeri-Nebi-B%C3%BCy%C3%BCk-%C4%B0slam-Tarihi-%286-Cilt-Tak%C4%B1m%29-%
[8] Mehmet FARUK GÜRTUNCA, https://www.kitapaloku.com/1_-Siyeri-Nebi-B%C3%BCy%C3%BCk-%C4%B0slam-Tarihi-%286-Cilt-Tak%C4%B1m%29-%
[9] Mehmet FARUK GÜRTUNCA, https://www.kitapaloku.com/1_-Siyeri-Nebi-B%C3%BCy%C3%BCk-%C4%B0slam-Tarihi-%286-Cilt-Tak%C4%B1m%29-%
Hz Muhammet ve Bedir Savaşı,