ANLAM GENİŞLEMESİ
Kelime türü ve dalı: İsim, dil bilgisinde bir terim
Fransızca: Extension sémantique, évolution sémantique
İngilizce: Semantic extension, semantic evolution.
Almanca : bedeutungsverbretiung
“
Dar bir anlamda kullanılan bazı kelimelerdeki anlamın ilgili kavramlara yayılması.”
[1]
“Bir göstergenin, sınırlı bir gösterilen alanına sahipken genelleşerek daha geniş, daha kapsayıcı bir anlam alanı kazanması ”
“Dar bir anlamda kullanılan bazı sözcüklerdeki anlamın zamanla, ilgili kavramlara yayılması:”
Tek bir anlamı karşılayan sözcüğün yan anlam, terim anlam ve ilave anlamlar kazanarak ikiden veya üçten çok anlama gelecek şekilde yeni anlamlar kazanması ile yeni ve ek anlamlar da edinmesidir.
“ Araba” sözcüğü eski dilde sadece “atlı araba’ “ payton- at arabası “ anlamını karşılarken günümüzde “ tüm motorlu taşıtlar” , “ otomobil, kamyon, çekici “ vb yi karşılar hale gelmesi
“Katun “ , Hatun “ sözcüğü eski dilde hakanın karısı anlamından, evin hanımı, eş -kadın anlamlarına doğru yayılmış hem anlam bayağılaşmasına, hem de anlam genişlemesine uğramıştır.
"konak" sözcüğü eski dilde kervanların menzil durakları "konma yeri" anlamında iken, büyük ev, Hasan Ağa’nın konağı anlamına doğru genişlemiştir.
Terkos (bir göl adı iken anlam genişlemesiyle musluk suyu anlamını da edinmiştir.
baş (kafa ) anlamından, her meslek ve kuruluştaki üst aşama, başbakan gibi, genişlemiştir.
Aşı ağaçlar ve bitkilerle yapılan aşı işlevini karşılarken "Çiçek aşısı, kolera aşısı..." kavramları da edinmiştir.
[1] Prof. Dr. Vecihe Hatipoğlu, Dilbilgisi Terimleri Sözlüğü, AÜ. DTCF Yayınları, Ank. 1982, s.14