Mehmet Aksoy

Mehmet Aksoy, (d. 1939, Hatay - Yayladağı), Kars, Bergama ve Ankara'da kaldırılan heykelleri ile gündemi işgal eden Türk  heykeltıraş.

1939'da, şimdi Suriye sınırlarında kalan Yayladağ'nın Kesap kasabasında doğdu. Türkmen dağının eteklerindeki Türkmen bir aileden gelmektedir.  İlk ve orta öğrenimini Yayladağ, Hatay, Tarsus ve Antakya'da yaptı. [1] İlköğretim yıllarında iken Nazmiye Hanı adlı öğretmeninin teşviki ve yönlendirmesi ile resim sanatına karşı  büyük bir ilgi duymaya başlamış, ilköğretim yıllarından itibaren kendisini  Devlet Güzel Sanatlar Akademisine girmeye hazırlamıştır. Bu olayı kendi kaleminden  ve 2009 yılında yapılan bir röportajında şöyle anlatmaktadır. "Adını ilk olarak Nazmiye Öğretmen'den duyduğum Akademi'ye girmek için hep bir hazırlık içerisindeydim ve lise bana angarya gibi geliyordu. O dönemdeki resim dersleri ve hocalarımın dikkatini çekmem de beni besledi diye düşünüyorum." [2]1960 yılında İstanbul Devlet Güzel Sanatlar Akademisi'nin Resim bölümüne girdi. Okula devam ederken  o sıralarda heykel bölümünün yönetici eğitmenlerinden olan Şadi Çalık'ın dikkatini çekecekti. Şadi Çalık'ın yönlendirmeleri ile resim bölümünden heykel bölümüne geçti.

Sanatçı Yervant Osgan ,  İhsan Özsoy, Ali Hadi Bara   İlhan Koman , Zühtü Müridoğlu, Nusret Suman ,  İlhan Koman,  Nijad Sirel  ve  Şadi Çalık gibi birinci ve ikinci kuşak heykelcilerimizden sonra gelen  ve adını en çok duyuran heykelcilerden birisi oldu.

Sanatçı bu olayı şu şekilde anlatmıştır.."Şadi Hoca resmen çok üstüme geldi ve beni heykel için kandırdı. Senin heykel yeteneğin var vb. laflarla benimle bir buçuk ay uğraştı, çok ilgilendi benimle. Ama ben de hep resim yapma özlemi vardır, bana o zaman demişti ki heykeltıraş olursan ressam da olursun  "[3]  Böylece Şadi Çalık'ın da ısrarlarıyla daha sonra Heykel bölümüne geçti ve 1961-1967 yılları arasında Prof. Şadi Çalık'ın  atölyesinde öğrenim gördü. Askerliğini yaptıktan sonra 1969-70 yıllarında aynı bölümde ve Şadi Çalık'ın yanında  asistanlık yaptı.  Ve bir devlet bursu alarak  1970 – 1977 Devlet bursuyla yurt dışında öğrenim gördü. Yedi yıl süren bu sürecin ilk iki yılında 1972’ye kadar Londra’da kaldı. Daha sonra Berlin'e geçti. Berlin'de sanatçı topluluklarının arasında aktif bir rol alıyordu.

Berlin’de bulunurken politik etkinlikler içinde yer aldı.  1972 Berlin Türk Akademiler ve Sanatçılar Derneği’nin kurucu üyeliğini ve başkanlığını yaptı. [4] Berlinde Hochschule der Künste'den 1978'de Berlin Yüksek Sanat Okulu Heykel Bölümünden master derecesiyle “Meisterschule” derecesini alarak mezun oldu. [5]  Berlin’de kaldığı yıllar içerisinde Türkiye'ye de gidip geliyordu. Belindeki burslu öğrenimini sürdürürken 1976 Antalya Film ve Sanat Festivaline katıldı. Antalya’da kaldığı bu süreç içerisinde heykeli halka sevdirmek amacıyla Film Festivali boyunca ve iki  ay süresince Belediye meydanında kamuya açık heykel çalışması yaptı [6] Bu yıllarda ve dernek çatısı altında siyasetle yakından ilgileniyordu.
N.Hikmet projesinin yönetimini üstlenmiş bu projenin hayata geçirilmesi için çalışmalara başlamıştı.

1978'de Türkiye'ye dönerek 1980'e kadar İDGSA'da öğretim üyeliği yaptı. 1981 İ.D.G.S. A Heykel bölümü Taş atölyesinde öğretim görevlisi olarak çalıştı [7] Fakat 12 Eylül İhtilalı ile  tekrar Berlin'e döndü .1981 – 1989 Yılları arasında Berlin’de serbest sanatçı olarak çalıştı.  1986 ‘da Kranoldplatz Berlin’e  “Buluttan Sevgililer” adlı heykeli yapmıştı.
1984 – 1987  yılları arasında “Berlin Schlesischestor ‘a  “İş Göçü”adlı heykel asamblesini yaparak teslim etti.  1986 – 1988 Berlin’de ”Cemal’in rüyası” isimli taş heykeli bitirdi  ve bu heykeli “Stedhaus Böcklepark”  adlı gençler yurdu binası önüne dikti. 1989 yılında İhtilal Döneminin getirdiği şartlar değişince yurda döndü ve çalışmalarını Türkiye'de sürdürmeye başladı. Buna rağmen yurtdışındayken aldığı siparişleri bitirmek için çalışmalarını sürdürüyordu. 1991 Potsdam’a dikilen  “Meçhul Asker Kaçağı” heykelini bitirerek teslim etti.

1989  yılında II. Uluslararası İstanbul Bienaline Aya İrini’deki “Şahmeran Öyküleri” adlı proje ile katıldı. 1990 III. Aysa-Avrupa Bienaline katıldı “Ayrılık” adlı heykeli İstanbul Bebek Türk Merchant Bank’ın önüne dikildi. 1990. Sanatçı 1990 ile 1995 yılları arasında çalışmalarını sürdürmüş,  Karacaahmet’te, bir aile mezarlığı için heykel yapmış,  Ankara Esenboğa girişinde doğal kayaları içine alan “Toprakana” heykel projesi üzerinde çalışmıştı.  1992  yılında ise Ankara Altınpark için yapacağı heykel projesi siyasi nedenler  yüzünden askıya alındı.  1995 Ankara Belediye Başkanlığı tarafından “Periler Ülkesinde” adlı heykel müstehcenlik nedeniyle  yerinden kaldırıldı.  Melih Gökçek bu heykele " tükürmüş kaldırtmıştı. Mahkemeye intikal eden bu olay sonrasında açtığı davayı kazanarak   Melih Gökçek'i 20 milyar tazminat ödemeye mahkum ettirmişti. [8]

1995’te Borsa binası önüne “ayı ve boğa” heykeli, 1998’de  İzmir Selçuk Kurtuluş yolu anıtını yaparak teslim etti. [9] 1996 Bergama’da yol kavşağında,17m. Yükseklikte,300 ton taştan oluşan “Nike Heykeli” çalışmalarına başlamış ve Bergama'daki yerinde hizmete açılmıştı. Fakat yerel seçimler sonrasında yeni Belediye Başkanı bu projeyi dondurdu ve projenin bitirilemedi. Bu olay da basında yankı buldu.

Sanatçı 1998 2001 yılları arasında mezarlıklar için heykel çalışmaları yaptı. Boyacıköy’de Tüncay Artun mezarı  heykelini, Cumhurbaşkanlığı Hüber Köşkü İst. IO Bosphorous ve Kurtuluş Savaşı ve Atatürk Heykellerini, Zincirlikuyu İST. Sıtkı Coşkun Mezarı i heykelini, Datça'da  Can Yücel mezar Heykelini yaparak teslim etti. 2001 yılında İş Bankası Kuleleri Kibele Çeşmesi'ni yaparak teslim etmişti. 2003 - 2004 Yenişehir Soyak Kibele Evleri Heykel Projelerini  Tamamladı

Kariyeri boyunca kamuoyunu en çok meşgul eden konu ise Kars’a dikilen “İnsanlık Anıtı” adlı heykeli olmuştu. Kars'taki “İnsanlık Anıtı” adlı heykeli pek çok olumlu ve olumsuz eleştiri almış, en sonunda bu heykel hükümet tarafından yıktırılmıştı. Kars Kalesi karşısındaki tepeye 35m yüksekliğinde yapılan bu heykelin çevre düzenlenmesi de yapılmış Ermenilerin soykırım anıtlarına karşı yapılan bu antı heykel,” düşmanlığı körüklediği  “[10] , çirkin ve niteliksiz olduğu vb nedenleriyle yıkıldı.  “ Bu iki figür savaşların acısını çekmiş ve bu savaşları insanlık vicdanında mahkum edilmiş 'vicdan' var. Bu 'vicdan' göz ile temsil ediliyor. Bu göz onları hep görüyor ve hep acıyı içinde saklıyor. Bir de gözden akan gözyaşı damlası var." [11]

Devasa boyutu, şekli ve diğer nedenlerle “ ucube davası “  şekline dönüşen bu proje Kültür Bakanlığının ve bizzat başbakanın da  dahil olduğu pek çok polemiğe neden oldu. En sonunda bir sit alanı üzerinde inşa edildiği gerekçesi ile bu anıtın yıkım kararı alındı. [12] Pek çok  sanatçının ve basından kişilerin olaya müdahil olması ile kamuoyu bu olaylarla çalkalandı. Sonuçta anıt ortadan kaldırıldı.

Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Tophane- i Amire Kültür ve Sanat Merkezi mart 2012 de  Mehmet Aksoy'un retrospektif sergisine ev sahipliği yaparak Aksoy'un sanat hayatındaki 50. yılını kutladı. [13]

 

Ödüller     
 
2010    ÇAĞSAV Ankart Onur Ödülü
2008    Artist 2008 TÜYAP Onur Sanatçısı Ödülü
2004    ODTÜ Üstün Hizmet Ödülü
1990    Plastik Sanatlar Dalında Sedat Simavi Vakfı ödülü
1990    III. Asya - Avrupa Bienali Büyük Ödülü
1990    Ankara Sanat Kurumu Plastik Sanatlar Dalında "Yılın Sanatçısı" Ödülü
1985    Bundengartenschen heykel yarışması 2.lik ödülü
1982-1983    Luthar Platz Heykel yarışması 2.lik ödülü
1979    Devlet Resim ve Heykel sergisi 1. lik ödülü
1970    Devlet Resim ve Heykel sergisi 1. lik ödülü
1966    Devlet Resim ve Heykel Sergisi 2. lik ödülü

   
KAYNAKÇA

•  
• [1] https://tr.wikipedia.org/wiki/Mehmet_Aksoy
• [2]https://www.mehmetaksoy.com/pPages/pArtist.aspx?paID=627&section=120&lang=TR&bhcp=1&periodID=&pageNo=0&exhID=0
• [3]https://www.mehmetaksoy.com/pPages/pArtist.aspx?paID=627&section=555&lang=TR&bhcp=1&periodID=&pageNo=0&exhID=0
• [4]https://www.mehmetaksoy.com/pPages/pArtist.aspx?paID=627&section=555&lang=TR&bhcp=1&periodID=&pageNo=0&exhID=0
• [5]https://www.mehmetaksoy.com/pPages/pArtist.aspx?paID=627&section=555&lang=TR&bhcp=1&periodID=&pageNo=0&exhID=0
• [6]https://www.mehmetaksoy.com/pPages/pArtist.aspx?paID=627&section=555&lang=TR&bhcp=1&periodID=&pageNo=0&exhID=0
• [7]https://www.mehmetaksoy.com/pPages/pArtist.aspx?paID=627&section=555&lang=TR&bhcp=1&periodID=&pageNo=0&exhID=0
• [8] https://www.eksisozluk.com/show.asp?t=mehmet+aksoy
• [9]http://www.mehmetaksoy.com/pPages/pArtist.aspx?paID=627&section=1&lang=TR&bhcp=1
• [10]https://www.mehmetaksoy.com/pPages/pArtist.aspx?paID=627&section=560&lang=TR&bhcp=1&periodID=&pageNo=0&exhID=0
• [11] https://www.haberler.com/heykeltras-mehmet-aksoy-insanlik-aniti-nin-yapimi-haberi/
• [12] https://www.haberler.com/heykeltras-mehmet-aksoy-insanlik-aniti-nin-yapimi-haberi/
• [13] https://www.haberturk.com/kultur-sanat/haber/728045-mehmet-aksoyun-50-yili-bu-sergide-galer