Edip Hakkı Köseoğlu (1904-1990)
Edip Hakkı Köseoğlu’nun ailesi 1877-1878 Osmanlı – Rus savaşı sırasında Filibe’den gelerek İstanbul’a yerleşmiştir. 1904’de İstanbul’da doğan sanatçı ilk önce Frerler Mektebi’ne devam etmiş,
ilk ve orta öğrenimini Kadıköy Lisesi'nde tamamladıktan sonra Sanayi-i Nefise Mektebi-i Âlisi’ne (Güzel Sanatlar Akademisi) girmiştir. Okul yıllarında Fikret Mualla ve Hadi Bara ile arkadaş olmuşlar bu nedenle resme olan ilgisi de bu yıllarda başlamıştır.
1927 yılında İbrahim Çallı atölyesinden mezun olmuştur.[1] Aynı yıl Avrupa’ya öğrenci gönderilmesi için açılan sınavı kazanarak Paris'e gitmiş devlet bursuyla paris’e gönderilen Köseoğlu, sanat yaşamına André Lhote Atölyesi’ne devam etmiş, Paris'te Ecole des arts app-liqués'de ders almıştır. [2] André Lhote'un atölyesinde çalışmış olan sanatçı Paris'te bulunduğu yıllarda batı resmine ait sanat akımlarını yakından izlemek fırsatını bulmuş, Paul Dumas fabrikasında, duvar kâğıdı ve kumaş desenleri üstünde çalışmıştır. [3]
O yıllarda ortaya çıkmaya başlayan modern resim akımlarını ve sanatçılarını izleyen ressam, daha çok emprestyonist resme ilgi duymaya başlar. Bu bakımdan resimlerinde daha ziyade bu çağdaş resim akımın izlerini gösterecektir. Paris'te bir hayli kalan sanatçı kendisi gibi Paris'e resim eğitimi almak üzere gönderilen diğer arkadaşları ile birlikte yurda döndüklerinde Müstakiler grubunu kuracaklardır.
1932 yılında yurda dönen Köseoğlu, Güzel Sanatlar Akademisi’nde öğretim üyesi olarak görev yapmaya başlar. Nitekim 1968’de bu görevinden emekli olana kadar bu okulda çalışacaktır. Okulda iken devrin önemli ressamları ile birlikte Müstakil Ressamlar ve Heykeltraşlar Birliği’ne katılır. [4]
Müstakil Ressamlar Cemiyeti üyesi olan sanatçı 1940 yılında Halkevleri Genel Merkezi tarafından Anadolu çalışmalarına gönderilir. 1940'ta CHP'nin ressamların Anadolu'da çalıştırılmaları programı çerçevesinde Seyhan ve Toros manzaraları yaptı ve gerçekleştirdiği yurt gezilerinden başarılı eserlerle dönmüştür. [5] 1943’te düzenlenen 5. Devlet Resim ve Heykel Sergisi’nde İshak Hoca adlı tablosuyla birincilik ödülünü kazanır.
1948'de Münevver Köseoğlu ile evlenmiş pek çok resminde eşini model olarak kullanmış ve onun resimlerini yapmıştır. [6]
1976’da İstanbul Güzel Sanatlar Akademisi’nin girişimi ile adına kapsamlı bir sergi açılmış, 1978’de Chicago’da açılan bir grup sergisinde de Köseoğlu’nun yapıtlarına yer verilmiştir. Devlet Güzel Sanatlar akademisindeki öğretim görevlisi olarak çalıştığı yıllarda atölyesinden çok sayıda ressam yetiştiren sanatçı pek çok ünlü ressamımızın hocalığını yapmıştır. Ayhan Türker, Prof. Erdoğan Aksel, onun atölyelerinden yetişen öğrencilerinden bazılarıdır. 1984 yılında Kültür Bakanlığı ona bir Onur Ödülü vermiştir.
1990 yılında İstanbul’da yaşamını yitiren [7]ressam Edip Hakkı Köseoğlu, doğduğu kentin yaşamını, çevre özelliklerini konu aldığı resimleri ile tanınmaktadır.
Gerçek anlamda bir empresyonist olan sanatçı birçok karma sergiye katılmış ve beğeni kazanmıştır. Resimleri, İstanbul ve Ankara Resim ve Heykel müzelerinde, Emniyet Sandığı, Akbank, Yapı ve Kredi Bankası, İş Bankası ve Ankara Devlet Kitaplığı koleksiyonlarında yurt dışındaysa A.B.D., Fransa, İngiltere ve İsveç’teki özel koleksiyonlarda yer almaktadır.
SANATÇILIK DETAYLARI
Gerçek anlamda bir empresyonist bir ressam olan Edip Hakkı Köseoğlu gündelik yaşamdan sahnelere yönelen ve onların resimlerini yapan bir sanatçıdır. Resimlerinde akademik kurallar sıkı sıkıya bağlı yarı empresyonist bir ressam özelliği taşır. Onun resimlerinde “Çizgi ve anatomik etüt sağlamlığı, yumuşak bir renk anlayışıyla zorlamasız bir ortamda birleşmiş, insan ve doğa sevgisinin yönlendirdiği bir resim anlayışı, geleneksel atölye disiplininin öngördüğü ciddi bir araştırma doğrultusunda günümüze kadar uzanmıştır.”
Resimlerinin pek çoğunda İstanbul sokaklarındaki insan manzaralarını betimlemiştir. Onun resimlerinde semt kabadayıları, sokak kavgacıları, genelev kadınları, genelev kapılarındaki pazarlık sahneleri, meczup tiplemeler, kumarbazlar, ekmek kavgasındakiler, yoksul ve kaygılı âşıklar göze çarpan temalardır.
Sanatçının bu tür resimlerinde kesin bir gözlem tutarlılığı ve detaylı bir gözlem çabası vadır... Çağdaş kent toplumunun aşağı tabaka kesimlerine duyulan bu ilgi ve bu denli gözlemci ve gerçekçi üslup yaklaşımı, diğer ressamlarda pek fazla rastlanan bir eğilim değildir... Edip Hakkı'nın bu tür kompozisyonları, herhangi bir siyasal tavır belirleme amacı taşımasa da resim alanında sosyal gerçekçilik peşinde olan bir ressam olduğunu ortaya çıkarmaktadır.[8]
Küçük boyutlu resimlerinde günlük yaşamdan sahneleri işleyen sanatçı, büyük boyutlu tablolarında daha çok bir illüstrasyon ressamı olarak görünür. Çizgi ve renk değerlerine verdiği önemin yanı sıra, teknik anlatım gücü de yapıtlarına derinlik kazandıran özelliklerdir. [9]
Sergileri
- 1943 - Ankara Devlet Resim ve Heykel Müzesi
- 1976 - Künmat Galerisi, İstanbul
- 1976 - İstanbul Devlet Güzel Sanatlar Akademisi
- 1977 - Galeri Baraz, İstanbul
- 1978 - Garson Prie Scott, Chicago
- 1979 - Galeri Baraz, İstanbul
- 1984 - Galeri Baraz, İstanbul
Ödülleri
- 1943 - Ankara Devlet Resim ve Heykel Sergisi biricilik ödülü (İshak Hoca yapıtıyla)
- 1984 - Kültür Bakanlığı Onur Ödülü
KAYNAKÇA
- [1] https://edebiyatvesanatakademisi.com/resim-sanati/mustakil-ressamlar-cemiyeti-sanatcilari/19203
- [2] https://www.guzelsanatlar.gov.tr/TR,3206/edip-hakki-koseoglu.html
- [3] https://www.istanbulsanatevi.com/sanatcilar/soyadi-k/koseoglu-edip-hakki/edip-hakki-koseoglu-hayati-ve-eserleri/
- [4] https://edebiyatvesanatakademisi.com/resim-sanati/mustakil-ressamlar-ve-heykeltraslar-birligi/19206
- [5] https://www.guzelsanatlar.gov.tr/TR,3206/edip-hakki-koseoglu.html
- [6] https://tr.wikipedia.org/wiki/Edip_Hakk%C4%B1_K%C3%B6seo%C4%9Flu
- [7] https://tr.wikipedia.org/wiki/Edip_Hakk%C4%B1_K%C3%B6seo%C4%9Flu
- [8] https://liman.goodforum.net/t597-edyp-hakki-koseoolu-nda-guncel-temalar
- [9] https://www.nuveforum.net/838-ressamlar/272006-edip-hakki-koseoglu-turk-ressam/
