Beş Hececiler Topluluğu ve Şiir Anlayışları

 

Beş Hececiler Topluluğunu Hazırlayan Gelişmeler

 

Milli Edebiyat Hareketinin şekil, konu, adil anlayışı ve düşünsel atmosferi içinde ortaya çıkan,  I. Dünya Savaşı ve Millî Mücadele yıllarında vücut bulan, Mütareke yıllarında şöhret kazanan  şiir topluluğumuzdur.

Bilindiği gibi Milli Edebiyat hareketi, (1911-1917) Balkan Savaşları sonrasında Osmanlı Devletinin imparatorluk vasfını kaybetmesi,  devletin parçalanma,  safhasına girmesi, ülkedeki hakkim unsurun artık sadece Türk Halkının kalması ile ortaya çıkmış, Türkçülük,  milliyetçilik, ” özde, şekilde,  konuda, dilde Türkçülük “  düsturları ile hareket etmeye başlayan bir edebi hareketti.

 

Edebiyattaki her şeyi “Türk’e has ve Türk’e göre “  düşünen bu edebi akım, İslam devleti olma özelliği de yitiren Osmanlı devletini ayakta tutacak tek kuvvetin Türk halkı kaldığını savunan,  bu nedenle Osmanlıcılık ve İslamcılık düşüncelerinin tarihe karıştığını savunarak onların yerine, Türkçülük ve milliyetçilik düşüncelerini öneren siyasi bir yöne de sahipti.

 

Aruz yerine hece ölçüsünü kullanmak fikir Tazimat döneminde tartışılmaya başlanmış Namık Kemal’in bu yöndeki telkinlerine rağmen hayat bulmamıştı.  Ziya Gökalp ve Ömer Seyfettin aruz yerine hecenin kullanılması gerektiğini savunan yazılar yazmışlardı.  Aruz yerine heceyi öneren 1908 yılından sonra Mehmet Emin Yurdakul hece ile şiirler yazmaya başlamış,  Ziya Gökalp de “ Alageyik “ adlı şiiri ile ilk örnekleri vermişlerdi.  Tevfik Bölükbaşı ve Tevfik Fikret ‘te aruzun yerine hece ile yazan ilk şairler olmuşlardı.

 

Bu yıllarda Celal Sahir tarafından aylık olarak çıkarılan Birinci Kitap, İkinci Kitap… Sekizinci Kitap i gibi şiir-nesir-hikâye-tiyatro eserlerinin bulunduğu süreli yayınlarda hece vezniyle yazılmış şiirler de bulunuyordu. [1]Milli edebiyatın cereyanının yayın organı olan Türk Yurdu ve Yeni Mecmua ‘da da hece ile yazılmış şiirler çıkıyordu.

 

Topluluğun Oluşması

 

1914 senesinde İstanbul’da kurulan Bilgi Derneği çatısı altında toplanan Milli edebiyatçılar, bu dernekte bu konuları tartışıyorlar dil, aruz, hece ile ilgili mülahazalar yapıyorlar, hece ile yazılan şiirlerini de okuyorlardı.  Enis Behiç hece ile yazılmış ilk şiiri “Hodbin “ile  “Ey Meriç “ şiirlerini Edirne’nin yeniden kurtulduğu günlerde bu dernekte okumuştu. Yusuf Ziya’nın hece vezni ile yazdığı Gecenin Hamamı şiiri(1914)  de Türk Yurdu Dergisinde çıkmıştı.

Yeni Mecmua Dergisinde Orhan Seyfi, Halit Fahri ve Faruk Nazif’in hece ile yazdığı şiirleri çıkmaya başlayınca İsmail Habi Sevük hece ile yazan bu şairleri “ Beş Hececiler “ olarak adlandırdı.

 

İlk şiirlerini aruzla yazan Beş Hececiler, aruzdan heceye geçerken millî bir dava gütmek istemişlerdi. Beş  Hececiler, manifestosu  olan bir şiir topluluğu kurmak kararı ile bir araya gelerek kurulan bir şiir topluluğu değildi. Hatta hece ile yazan bu beş şair arasında tam bir görüş birliği de yoktu.  Hece ile yazmalarına rağmen Halit Fahri   zaman zaman aruz ölçüsünü de savunuyor, bazen aruz ölçüsü ile de şiirler yazıyordu.  Topluluk üyeleri ortak bir yayın organına da sahip değillerdi. Yeni Mecmua Dergisinin İzmir’in işgali sonrasında kapanması ile farklı dergilerde de yazmaya başlamışlardı. .

 

Halid Fahri, Orhan Seyfi, Faruk Nafiz (1921) Yarın Dergisinde yazmaya başlamışlardı.  Beş Hececiler Cumhuriyetin kurulması heyecanı ile yeniden toparlanmışlar. 1923-1928 seneleri arasında Milli Mecmua dergisi etrafında yeniden toparlanmışlar hece ile yazanlar daha da çoğalmış, onların arasına Halide Nusret, Necmeddin Halil Onan, Ahmed Kutsi Tecer, , Necip Fazıl, Ömer Bedreddin Uşaklı, Ali Mümtaz Arolat gibi hece ile yazan şairler de katılmaya başlamıştı.  Böylece Beş Hececiler edebi bir şiir hareketi kimliği de kazanarak Memleketçilik akımını n da ortaya çıkmasına vesile olmuşlardı. Topluluğa yeni şairlerin de katılması ile “Hecenin On Şairi”  sayısına ulaşmışlar, [2] hatta zamanla sayıları daha da artmıştır. “Aramıza katılan diğer hececi şairlerle birlikte, sayımızı beşten on beşe mi, yirmiye mi çıkarmıştı, bilemem[3]

 

DİL KONU VE SANAT ANLAYIŞLARI

 

Milli Edebiyatın dil anlayışına sahip olan topluluk halkın bilmediği Arapça ve Farsça kökenli sözcüklerden arınmış,  sıradan herkesin anlayacağı duru bir Türkçeyi şiir dili olarak seçmişlerdi. Anadili Türkçe olan herkesin anlayacağı bir dil kullanıyorlardı. 

 

Hece ölçüsünü 11 li 14 ölçülerini kullanan şairleri aşık şiirinin söylem ve üslup yeknesaklığından kurtulmak isteyen modern bir hececilik anlayışı yürütüyorlardı.  Âşık şiirinde kullanılan motif ve söylemlerin dışında modern bir anlayışla yazıyorlar, âşık şiirindeki alışılmış motifleri işlemiyorlar, âşık şiirinde alışılagelmiş, ayak, kafiye, redif ve söylem dizinlerini kullanmıyorlar, şiirleri farklı bir söylem ve temalarla, âşık şiirinden farklı bir ahenk sistemi ile yazıyorlardı.

 

Hecenin bir basitlik değil, iç sesleri bulabilme kudreti olduğuna inanan bu şairler” , Âşık şiirinde tekdüze hale gelen söylemlerin yerine nesir dilini şiire yaklaştıran uğraşılar içine giriyorlar, şiirde fikre, söz sanatlarına çağdaş ve şairane söyleyişlere de önem veriyorlardı. Milli konular yanında lirik ve pastoral şiirler de yazan bu şairler şiirde yeni imgeler ve düşünceler de arıyorlar,  âşık edebiyatının alışılmış söyleyişlerinden farklı bir şiir dili oluşturuyorlardı.

 

Şiirlerinde düşünceye anlama, sadeliğe, anlaşılır olmaya, ana fikre ve mesaj vermeye önem veren topluluk şairleri şiirlerinde en çok, memleket sevgisi, yurt güzellikleri, kahramanlık,  milli kültür,  milliyetçilik sanat ve folklorik zenginliklerimize yer vermişlerdi.  Topluluğa yeni isimlerin katılması ile tema açılımları da genişledi.  

Memleket sevgisi, Anadolu ve Anadolu insanı, kültür ve hayatı konularını ağırlıklı olarak işleyen topluluk hece vezni ile serbest müstezatlar da yazmışlar,   dörtlük sistemine bağlı kalmayan yeni şiir biçimleri de aramışlardı.

Topluluk şairlerinden Halit Fahri ve Faruk Nafiz zaman zaman aruzlu şiirler de yazmış, Yusuf Ziya se hiçbir vakit çizgisinden çıkmamıştır.

 

KAYNAKLAR

Hülya ÜRKMEZ, “BEŞ HECECİLER” İN ŞİİR ANLAYIŞLARI VE ŞİİRLERİ ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA, ANKARA ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ, Doktora Tezi, Ankara-2009

Kocahanoğlu, Osman S. (1976). Milli Edebiyat Hareketi ve Beş Hececiler, Toker Yayınları, İstanbul.
Tuncer, Hüseyin, (1994). Beş Hececiler, Akademi Kitabevi, İzmir.

OZANSOY, Halit Fahri, “Hececi Arkadaşlarım, T. D., 61 (1 Ekim 1956

BANARLI, Nihat Sami, Resimli Türk Edebiyatı Tarihi, C: 2, Milli Eğitim Bakanlığı Basımevi, İst., 1987

KOCATÜRK, Vasfi Mahir, Büyük Türk Edebiyatı Tarihi, Ank., 1970.

 

 KAYNAKÇA

 

[1] Hülya ÜRKMEZ, “BEŞ HECECİLER” İN ŞİİR ANLAYIŞLARI VE ŞİİRLERİ ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA, ANKARA ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ, Doktora Tezi, Ankara-2009

[2] Hülya ÜRKMEZ, “BEŞ HECECİLER” İN ŞİİR ANLAYIŞLARI VE ŞİİRLERİ ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA, ANKARA ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ, Doktora Tezi, Ankara-2009

[3] OZANSOY, Halit Fahri, “Hececi Arkadaşlarım, T. D., 61 (1 Ekim 1956), s. 28

 



KAYNAKÇA / İLGİLİ LİNKLER
1 FARUK NAFİZ ÇAMLIBEL'İN ŞİİRLERİNDE KADIN VE MARAZÎ AŞK
2 Faruk Nafiz Çamlıbel Hayatı ve Edebi Kişiliği
3 Faruk Nafiz Çamlıbel'in Seçkin Şiirleri
4 Halit Fahri Ozansoy Hayatı Edebi Yönü ( Beş Hececiler)
5 Orhan Seyfi Orhon Hayatı Edebi Kişiliği Şiirleri
6 Yusuf Ziya Ortaç ve Kaybolan Kelime
7 Yusuf Ziya Ortaç Hayatı Edebi Yönü ( Beş Hececiler)
8 Enis Behiç Koryürek Edebi Yönü ve Beş Hececiler
9 Necip Fazıl Kısakürek Hayatı ve Edebi Kişiliği
10 Ziya Gökalp Hayatı ve Eserleri
11 Necmettin Halil Onan Hayatı Edebi Kişiliği
12 Ahmet Kutsi Tecer Hayatı Edebi Kişiliği





EsaAdmin / Erkek / 8/24/2016