ASONANS NEDİR VE ÖRNEKLER

ASONAS NEDİR

 

İngilizce : assonance 

Fransızca : assonance 

Asonans, Fransızca kökenli bir sözcüktür. Türkçeye de Fransızcadan girmiştir. Asonans, özellikle şiir sanatında karşımıza çıkan ancak divan edebiyatında secili yazılarda da görülebilen dizelerin ve cümlelerin iç ahengi ile alakalı bir terim olmaktadır.

Şiirlerde ve düzyazılarda iç ahenk aliterasyon veya asonans ile sağlanır. Eski dilde düz yazılarda bu yöntem ile sağlanan iç ahenge “secii “ denmiştir.

Neysen sen, nefes sen, neylersin neyi
Neyzensen, nefessen, neylersin neyi           (Ziya Osman Saba)

Yukarıda Ziya Osman Saba’dan verdiğimiz beyit örneğinde  “ s”,” n” ve “ e “ seslerinin aşır ve dikkat çekecek kadar sıklıkla yer aldığı görülmektedir. Bu örnekte “ s” ve” n” sessizleri ile aliterasyon,  “ e “ seslerinin aşırı tekrarı ile de asonans yapılmıştır.

 

Fransızcadan dilimize giren sözcük  allitération aynı sesle başlayan sözcükleri komşu kelimeler içinde artarda getirerek kullanmak demektir. Aliterasyon sessiz harfler ile yapılırken asonans ise ünlü harflerle ( a, e, ı, i, o, ö, u, ü. )  yapılan ses tekrarları olmaktadır.

Bu nedenle asonans: Şiirde aynı ünlü harflerin ( a, e, ı, i, o, ö, u, ü. )  tekrarlanmasıyla elde edilen iç ahenge denmektedir. Komşu kelimelerdeki aynı veya benzer sesli seslerin tekrarı şeklinde de tarif edilebilir.

Kelimelerdeki söz özelliklerine dayalı olduğundan asonans da söz sanatları arasında sayılır. Asonans tesadüfen oluşabilecek bir durum değildir. Asonansın ortaya çıkabilmesi için şairin özel ve ekstra bir çaba sarf etmesi gerekecektir.

 

ASONANS ÖRNEKLERİ

Bir beyaz lerze, bir dumanlı uçuş,
Eşini gâib eyleyen kuş gibi kar
Geçen eyyâm-ı nevbahârı arar
Ey kulübün sürûd -ı şeydâsı
Ey kebûterlerin neşideleri,
O baharın bu işte ferdası
Kapladı bir derin sükûta yerikarlar   Cenap Sahabettin

Cenap Sahabettin’in bu şiirinde  (â), (e), (û) ünlülerin tekrarı ile şiirde iç ahenk temin edilmiştir.


Ayağın sakınarak basma aman sultanım
Dökülen mey kırılan şişe-i rindân olsun

Birinci dizede "a" sesiyle iç ahenk sağlanmıştır.

Ağaçkakan kadar şakrak kalbim korkak parmaklarım 


Ezim ezim ezdi elem, ezgiler ezâ kalır
Yâdıma kaldın ya uzak ağlarım bu hâlime  Şahamettin Kuzucular

 





EsaAdmin / Erkek / 8/24/2016