Haçı Suya Atmak - Hacı Peşîman

 

Hacı Peşîman Nedir

 

Osmanlıca yazılışı : Hacı :  حاجی

Osmanlıca yazılışı peşîmân : پشيمان 

Arapça kökenli hacı kelimesinin sözlüklerdeki anlamları: Hacca giden, Kabe'yi ziyaret eden, hacı, hacı tehniyesi, hactan sağ salim dönenleri kutlamak üzere yapılan toplantı gibi anlamlar taşımaktadır.

Farsça kökenli peşîmân  kelimesinin anlamca karşılığı pişman olmak veya nadim olmak anlamlarındadır.

Hacı peşîman sözcüğü bu şekilde hacı ve peşiman sözcükleri ile birlikte kurulmuş bir deyimdir. Acem edebiyatında kullanılan bu deyimin Türkçe karşılığı, pişman olmak, nadim olmaktır.  Yapılan işten veya eylemden dolayı yaşanılan pişmanlı, yapılanların boşa gitmesi yapılan işlerden nadim olmak anlamlarına gelen bu deyim Türkçede, şiir ve edebiyat dünyamızda da karşımıza çıkar.  Acemlerin kullandıkları bu tabir divan şiirimizde de karşımıza çıkmaktadır.  Bu deyimin kullanıldığı anlam dilimizdeki pişman olmak deyimini karşılar.

Ka’be-i savmadan meykede semtine dönüp
Ramazan sofileri hacı peşiman olsun                           Seyyyid Vehbi

Ka’be-i kûyunda matlab- hâh olan bîdillerin
Ekseri hacı peşîmân olduğunu bilmez misin          Şeyh Galip