Hagop Baronyan Kimdir Hayatı Eserleri

Hagop Baronyan, (1843, Edirne – ö. 1891)

Hagop Baronyan, 1843 yılında Edirne’de fakir bir Ermeni ailesinin çocuğu olarak dünyaya gelmiş,  ilk ve ortaokulu Edirne’deki Ermeni okullarında tamamlamıştı. [1] Edirne de iken bir yıl kadar da Rum okullarında eğitim gördü. [2] Bu sayede Ermenice, Rumca ve Osmanlı Türkçesini iyi düzeyde öğrenmiş oldu.

1864 yılında İstanbul'a yerleşmiş [3]   İstanbul'daki ilk yıllarında sekreter, aktar, öğretmen olarak çeşitli işlerde çalışmıştı.  Çalıştığı çeşitli işlerde Fransızca ve İtalyancayı da kendi kendine öğrenmişti. Bu yıllarda basın ve yayın dünyası ile yakın ilişkiler kurmayı başarmış, gazeteciler, dergiciler ve Ermeni asıllı oyun yazarları ve oyuncuları ile de iletişimini güçlendirmişti. İstanbul'daki Ermeni cemaatleri ile kurduğu bu ilişkiler sayesinde yazarlık hayatına Ermenice basılan çeşitli dergilerde ve gazetelerde yazarlık yapmaya başladı.

İstanbul'a geldiği ilk yıldan sonra 1865 te ilk oyunu olan  Carlo Goldoni’nin İki Efendinin Uşağı adlı oyununun bir tür taklidi olan “Yergu derov dzara mı” adlı eserini yazmıştı.  Oyun yarlığına bu eserle başlayan Hagop Baronyan, böylece Osmanlı ve Ermeni tiyatrosunda “Ermenilerin Molieri” olarak ün salan bir oyun yazarı olmaya adım atmıştı.   [4]

Daha sonra Arevelyan Adamnapuyjn  (Şark Dişçisi) 1865 adlı oyunu ile üne kavuşmuştu.  Osmanlı Devletinde yayımlanan ilk Türkçe mizah dergilerinden birisi olan “Tiyatro” adlı dergiyi de çıkarmış

Olan Hagop Baronyan,  İstanbul'daki Ermeni Cemaatinin sorunları ile ilgili birçok dergi çıkarmış bazıları haftalık bazıları iki günde bir çıkan bu dergi ve gazeteleri ile İstanbul'daki Ermeni cemaati tarafından çok bilinen bir yazar olmuştu.

1874′te  çıkarmaya başladığı Tiyatro adlı Türkçe mizah gazetesini; 6 Nisan 1874′te çıkardığı Ermenice-Osmanlıca olarak iki dilde yazılmış olan  “Tadron” adlı dergileri ile sürdürdü. Bunlardan başka, Luys ( Işık),  Dzidzag( Tebessüm), Khigar ( Bilgiç) gibi dergilerde çıkaran yazar bu dergilerde kendi yazılarını ve oyunlarını da yazdığı gibi o devride yazılmış, tercüme veya adapte edilmiş oyunları da yayımlamıştı.  Devrinin çeşitli gazetelerinde başyazarlık da yapan Hagop Baronyan’ın yazdığı oyunlar II. Abdülhamit devrinde sansür ve baskılara uğramış eserleri bu nedenle hayatı süresince yayımlanamamıştı.

1880-1881 “Medzabadiv muratsganner”’de (Pek Muhterem Dilenciler)   1886-1887’de hiciv dergisi Khigar ( Bilgiç) dergisinde  yayımlanan "Bağdasar Ağpar”[5], Azkayin Çocer ( Milli Ağalar) Mezsdsabadiv Muratsganner ( Haşmetlu Dilenciler) , Kagakavarutyan Vnasnerı ( Adabı muaşaretin zararları adlı  eserleri yayımlanmıştır. Yazarın bu eserlerinden başka Carlo Goldoni’nin İki Efendinin Uşağı adlı oyununun bir tür taklidi olan “Yergu derov dzara mı” adlı bir oyunu ile  1872 yılında başladığı ama yarım bıraktığı “Şoğokortı” (Dalkavuk) adlı bir eseri daha vardır. 

Hagop Baronyan, birçok oyun yazdığı halde kendi yazdığı oyunlarını kendisi beğenmemiş, ortam müsait iken dahi oyunlarının sahnelenmesine izin vermemişti.  Daha sonra ise zaten Ermeni Tiyatrosu kapatılmış. Bu nedenle de onun eserleri ölümünden sonra yayınlanmış veya sahnelenmişti.

Eserlerinde, gazete ve dergilerinde yazdığı yazılarda genel olarak İstanbul’daki Ermeni Cemaati ile ilgili yazılar yazmış, onların sosyal sorunlarını, papazların, kiliselerin, Ermeni ahalisinin  sosyal yaşantılarına mizahi bir dille ve hicveden bir yaklaşımla yer vermişti.

 Yazar 1891 yılında Tebrükulozdan ölmüştür.

KAYNAKÇA 

• [1] Hagop Baronyan,  İstanbul Mahallelerinde Bir Gezinti, Çevirmen: P.Hilda Teller Babek, Can Yayınları,

• [2] Ermeni Edebiyatının Ünlü Mizah Ustası Hagop Baronyan’ın 120. Ölüm Yıldönümü, Faktor301 gazetesi, Yayın Tarihi: Haziran 2011, Erişim tarihi:26.02.2014

• [3] Hagop Baronyan,  İstanbul Mahallelerinde Bir Gezinti, Çevirmen: P.Hilda Teller Babek, Can Yayınları,

• [4] Sami Mert Eğilmezer, "Ermenilerin Moliere'i" Hagop Baronyan (1843-1891), Yayın tarihi: 25.11.2012,

• [5] https://tr.wikipedia.org/wiki/Hagop_Baronyan