Şeybe Hz. Muhammedin Dedesi Abdülmuttalib Hayatı

 Abdülmuttalib : Hz Muhammed’in dedesi ( doğumu tahminen 495, ö. 577 veya 579)

Diğer Adları: Ebü’l-Hâris Abdülmuttalib b. Hâşim b. Abdimenâf b. Kusayy , Şeybe, Şeybetü’l-Hamd

Hz Muhammed’in dedesi olan Abdülmuttalib’in asıl adı Şeybe’dir. Abdülmuttalib’in seceresi Hz İbrahim eşi Hacer ve oğlu İsmail’e dayanır.  Hz Muhammedin dedesi Abdülmüttalip ve kendi şeceresinin Hz İbrahim’e dayanması şu şekildedir. Hz İbrahim eşi Sara ile Hacer’in bir birlerini kıskanmaları üzerine Hacer ile oğlu İsmail’i Mekke’ye getirir. Hâcer'in erzakı ve suyu bitince, Hâcer,  oğluna su ve yiyecek bulmak için Safâ ile Merve arasında yedi defa gidip gelirken [1], Hz İsmail topuğuyla yere vurmuş ve vurduğu yerden Zemzem suyunu bulmuştur. ( BKZ MERVE NEDIR MERVE VE SAFA ARASI ) Hz İbrahim Kabe’yi de inşa eder ve oğlu İbrahim ile eşi Hacer’i Mekke’ye bırakır. [2]

Rivayetlere göre Hz İsmail, Mekke'deki Cürhümîlerin çocukları ile beraber büyür ve onlardan ok atmayı ve avlanmayı öğrenmiştir. 137 sene yaşadığı rivayet edilen Hz. İsmail (a.s)'in soyundan ise Arapların el-Musta'rebe grubu türemiştir. Peygamberimizin ve dedesi Abdülmüttalip  de Arapların el-Musta'rebe soyundan gelmektedir. [3]

Abdülmüttalip’in babası Haşimoğullarının atası olan Haşim bin Abdümenaf annesi ise Medineli Neccaroğulları'na mensup Selma bint Amr’ub’tur.  Baba tarafından dedesi ise Kusay b. Kilâb’tır.

Abdülmüttalip, Haşim bin Abdümenaf ve Selma bint Amr’ub’un çocuğu olarak Medine’de ( Yesrip)  muhtemelen 495 yılında doğdu. Aslında doğum tarihi net değildir. Ancak rivayetlere göre 577 yılında ve Hz Muhammed altı yedi yaşlarında iken öldüğünde 82 yaşındadır. Bu rivayete göre 495 yılında doğmuş olur. Rivayetlere göre doğduğunda saçlarının perçemlerinde bir beyazlık vardır. Bu nedenle ona ihtiyar, kocamış, yaşlı anlamlarına gelen Şeybe adını verirler. [4]

Mekke’ye gelen hacıların su ihtiyacını karşılayacak kuyular açtırıp Mekke’yi bir ticaret merkezi haline getiren babası Haşim bin Abdümenaf ‘ın Gazze’de ölmesi üzerine sekiz yaşına kadar annesiyle birlikte Medine’de kalır. Daha sonra amcası Muttalip, onu almış ve Mekke’ye getirmiştir. Mekkeliler onu Muttalip’in kölesi zannettikleri için ona Abdülmütttalip demeye başlar bu nedenle Şeybe’nin adı Abdülmüttalip olarak kalır.  Amcası Müttalip onu büyütüp yetiştirmiş ve ölmeden önce “ babanın yerine sen layıksın” diyerek kabile reisliğini de ona devretmiştir.

Abdülmüttalip, kaybolan Zemzem suyunun yerini tekrar bulmuş, Kabe’yi ziyarete gelen hacılara su ikramı yaparak önemli bir itibar da kazanmıştır. Zemzem kuyusu üzerinde imtiyaz sahibi olmuş ve zemzem kuyusunun sahibi,  Mekke’nin de lideri konumunu kazanmıştı. Babası ve amcasının Bizans, Gassani ve Yemen devletlerinden kendisinin de Sâsânîler, Himyerîler, Habeşîlerden edindiği ticari imtiyazlar sayesinde oldukça zengin biridir..[5]  Ancak oğlu Haris’ten başka oğlu olmadığı için baskı altında kalmış, eğer on oğlum olursa birisini kurban edeceğim diyerek and içer. Zamanla beş karısından on oğlu dünyaya gelmiş, en küçük oğlu olan Abdullah’ı kurban etmeye kalkışmıştı. Kurban etmek istediği oğlu Abdullah,  peygamberimiz Hz Muhammed’in babasıdır. Abdülmüttalip, oğlu Abdullah’ı kurban edemez ama adağı yerine gelsin diye yüz deve kestirip etlerini Mekkelilere dağıtır.

Kureyşlilerden bazılarının karşı çıkmasına rağmen SÛK”I ve UKAZ  arasındaki panayırı düzenlenmesinde ön ayak olmuş Ebrehe’nin Mekke’yi fethedip Kabe’yi yıkmak için geldiği sırada Ebrehe ile görüşmüş, Ebrehe’nin rehin aldığı 200 devesini geri almış ve “ Kabe’yi de sahibi kurtarsın “ diyerek [6] Ebrehe ile savaşmaktan kaçınmıştır.  Ancak Ebrehe, Mekke’ye girip emeline ulaşamaz.

Hz Muhammed’in babası Abdullah, Hz Muhammed doğmadan önce ölmüş Hz Muhammed, annesi Amine’den yetim olarak dünyaya gelmiştir. Hz Muhammed dünyaya gelince Âmine, kayınpederi Abdülmuttalib’e bir torunu olduğunu müjdeler. Abdülmuttalib dünyaya gelen torunu Muhammedin doğumu şerefine büyük bir ziyafet çekmiş ve ona"pek çok hamd ü sena olunmuş, övülmüş"  anlamına gelen Muhammed adını koymuştur.[7] Hz Muhammed’in annesi Âmine ziyaret için gittiği Medine’de ölünce Hz Muhammed, Medine’den getirerek Abdülmüttalip’e emanet edilmiştir. ( bkz HZ. MUHAMMED HAYATI PEYGAMBERLIĞI SAVAŞLARI ) Abdülmüttalip torunu Hz Muhammed’in bakımını üstlenir ama ölmeden önce de ona bakması ve onu koruması için Ebu Talib’e vasiyet bırakmıştır.

Abdülmüttalip’in, çok sevilen çok karakterli, cömert, iyi kalpli ve adil bir lider olduğu anlaşılmaktadır.  [8] Bazı kaynaklara göre ona “ Şeybetü’l-Hamd ” [9] denilmesinin nedeni de cömertliği yüzündendir.

Rivayetlere göre sık sık Hira dağındaki mağaraya gider inzivaya çekilirdi. Ölümüne yakın günlerde içkiyi de bırakmıştır. 577 Yılında ve tahminen 82 yaşında ölmüş ve dedesi Kusay b. Kilâb’ın yanına Cennetü’l-Muallâ’  denilen[10] kabristana defnedilmiştir. Ölümü münasebetiyle Mekke halkının dükkânları günlerce kapatması, yas tutması hakkında mersiyeler söylenmesi [11]onun ne kadar sevilen bir lider ve insan olduğuna ispat olmaktadır.

KAYNAKÇA 

[1]https://edebiyatvesanatakademisi.com/

[2] HZ. İBRAHIM VE KISSALARI EDEBIYATIMIZDAKI İZLERI, https://www.edebiyatvesanatakademisi.com/Arama.aspx?id=47733

[3] MUSTAFA FAYDA, https://islamansiklopedisi.org.tr/muhammed

[4] Taberî, c. 2, s. 246

[5] ABDÜLMUTTALİB - TDV İslâm Ansiklopedisi". TDV İslam Ansiklopedisi.

[6] FIL VAKASI FÎL SÛRESI EBABIL KUŞLARI EBREHE, https://www.edebiyatvesanatakademisi.com/Arama.aspx?id=47730

[7] HZ. MUHAMMED HAYATI PEYGAMBERLIĞI SAVAŞLARI, https://www.edebiyatvesanatakademisi.com/Arama.aspx?id=47952

[8] AHMET SEZİKLİ, https://islamansiklopedisi.org.tr/abdulmuttalib

[9] İbn Abdilber, Ebû Ömer Yusuf b. Abdillah b. Muhammed en-Nemrî, el-İstî‘âb fî Ma‘rifeti’l-Ashâb, thk. Ali Muhammed el-Becâvî, Beyrut, Dâru’l-Cîl, 1992, c. 1, s. 27

[10] AHMET SEZİKLİ, https://islamansiklopedisi.org.tr/abdulmuttalib

[11] AHMET SEZİKLİ, https://islamansiklopedisi.org.tr/abdulmuttalib