Hüseyin Anka Özkan Hayatı ve Heykelciliği

Hüseyin Anka Özkan,

(d. 1909, Edirne- ö. 13 Eylül 2001), Türk heykeltıraş.

1909'da Dumurcalı'da doğdu.

Edirne Öğretmen Okulu'nda okurken, resim öğretmeni Ratip Aşır’dı. İlk resim zevkini bu öğretmeninden aldı.  Edirne Öğretmen Okulu'nu ziyarete gelen Milli Eğitim Bakanı Mustafa Necati'nin dikkatini çekmesi üzerine İstanbul'a öğretmen olarak atandı ve böylece 1931'de İstanbul Güzel Sanatlar Akademisi’nin heykel bölümüne kaydolabildi [1]

Dönemin Milli Eğitim Bakanı Mustafa Necati'nin ilgisiyle İstanbul'a öğretmen olarak atandı ve bu sırada Güzel Sanatlar Akademisi'ne devam etmeye başladı. Belling'in öğrencisi oldu. Bu okulda önce Osgan Efendi, İhsan Özsoy ve Mahir Tomruk'tan dersler gördü.  1931'de girdiği okulu 1940'da bitirdi. Okulu bitirdikten sonra çalışmalarını serbest olarak sürdüren sanatçı, genellikle anıtsal heykeller yaptı. Figüre bağlı olarak çalıştı; antik klasik Yunan heykellerinden esinlendi. 1951-1953 yılları arasında Rudolf Belling denetiminde Anıtkabir'in değişik yüzey ve mekânlarındaki heykel ve kabartma uygulamalarını gerçekleştiren heykeltıraşlara arasında yer aldı.

Hüseyin Anka Özkan’ın Anıtkabirdeki Heykel grupları üzerinde önemli katkıları bulunmaktadır. Aslanlı Yol, Kadın ve Erkek Heykeller Grubu onun çalışmalarıdır.

Kadın Heykel Grubu

İstiklal kulesinin önünde, ulusal giysiler giymiş üç kadından oluşan bir heykel grubu vardır. Bu kadınlardan kenarlardaki ikisi yere kadar uzanan kalın bir çelenk tutmaktadır. Başak demetlerinin meydana getirdiği çelenk bereketli yurdumuzu temsil etmektedir. Soldaki kadın, ileri uzattığı elindeki kapla Atatürk'e tanrıdan rahmet dilemekte, ortadaki kadın eliyle yüzünü kapamış ağlamaktadır.

Bu üçlü grup, Türk kadınlarının Atatürk'ün ölümünün derin acısı içinde bile gururlu, ağırbaşlı ve azimli oluşunu dile getirmektedir. Heykel grubu Hüseyin Özkan'ın eseridir.[2]

Erkek Heykel Grubu

Hürriyet Kulesi'nin önünde üç erkekten oluşan heykel grubu vardır. Sağdaki erkek başında miğferi ve kalın kaputu ile Türk askerini temsil ederken, onun yanında elinde kitabı ile Türk gençliğini ve aydın insanı, biraz gerisinde ise yerel kıyafetlerle Türk köylüsü temsil edilmiştir. Her üç heykelin yüzünde derin acı ile Türk milletinin kendine özgü ağırbaşlılığı ve yüksek irade gücü dile getirilmiştir. Heykel grubu, Hüseyin Özkan'ın eseridir. [3]

Aslanlı Yol

Ziyaretçileri Atatürk'ün yüce huzuruna hazırlamak için yapılmış olan 262 m. uzunluğundaki yolun iki yanında oturmuş pozisyonda 24 aslan heykeli bulunmaktadır. Atatürk'ün Türk ve Anadolu tarihine verdiği önem sebebiyle, Anadolu'da uygarlık kuran Hititlerin sanat üslubu ile yapılan aslan heykelleri kuvvet ve sükûneti temsil etmektedir. Heykeller Hüseyin Özkan'ın eseridir.[4]

İlke olarak sergilere katılmayan sanatçı, genellikle anıtsal heykeller yapmıştır.  Anıtsal heykelleri ile tanınmış olan Heykeltıraşımızın soyut heykel çalışmaları da vardır. [5]

Çanakkale Savaşı kahramanı “Topçu Seyit Onbaşı” heykeli, on yıl boyunca Mecidiye Tabyası’nda yer almış ama heykelde  “tarihi hata olduğu” gerekçesiyle heykel yenisiyle değiştirilmiştir.[6]

Anıt kabir'in yapımı için açılan yarışmaları kazanan Hüseyin Anka Özkan, Anıt Kabirdeki birçok heykelin altına imzasını atmıştır. Anıtkabirdeki Aslan Heykeli,  Hürriyet Kulesi önündeki, Erkek Grup Heykeli, İstiklal Kulesi Önünde Kadın Grup Heykeli onun eserleridir. "Atatürk ve Gençlik" Cebeci Atatürk Öğrenci Yurdu bahçesi, "Mithat Paşa Heykeli "Ulus semti, Ziraat Bankası Genel Müdürlüğünün bahçesi onun heykel çalışmalarından bazılarıdır. Gümüşsuyu Parkı'ndaki "Yankı"  adlı heykeli diğer heykellerinden farklı bir tarzda yapılmıştır. 1973 [7]

1960 sonrasında Türkiye’nin çeşitli yöreleri için anıtsal Atatürk heykeli yaptı. Van, Aydın, Antakya Manisa, Trabzon, Gönen, İskenderun, Diyarbakır Atatürk anıtları Hüseyin Anka'nın eseridir.[8]

Mimar Sinan Heykeli (Ankara Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi önü). İstanbul'da Hürriyet gazetesi binasının cephesindeki erkek ve kadın gruplar ve aslanlar, Aydın, Antakya, Manisa, Trabzon, Van, Gönen, Diyarbakır, Atatürk anıtları.

Mimar Sinan Anıtı, Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi Binası bahçesinde yer alan büyük Türk mimarı Sinan'ın mermer heykeli. İlk Mimar Sinan anıtıdır.

Heykel 1956 yılında Türkiye Emlak ve Kredi Bankası tarafından Heykeltıraş Hüseyin Anka Özkan'a yaptırılmıştır. Heykelin yapılması Mustafa Kemal Atatürk'ün vasiyetidir.

Heykelin ağırlığı 7 ton yüksekliği 4,30 metredir. Mermer tabanın ön yüzünde "Mimar Koca Sinan 1490-1588 Türkiye Emlak Kredi Bankasının ilim ve sanat camiasına armağanıdır." oyma yazısı vardır.[9]

Hüseyin Anka Özkan 1991 yılında seçilen Devlet Sanatçıları arasındadır. [10]

Eserleri

       Anıtkabir’de İstiklal Kulesi önündeki Kadın Heykel Grubu, Ankara

• Anıtkabir’de Hürriyet Kulesi önündeki Erkek Heykel Grubu, Ankara
• Anıtkabir Aslanlı Yol Heykel Grubu, Ankara
• Mimar Sinan Anıtı, Ankara, 1956
• Mithat Paşa Anıtı, Ulus, Ankara, 1966
• Atatürk ve Gençlik Anıtı, Cebeci Atatürk Öğrenci Yurdu bahçesi, Ankara
• Antakya Atatürk Anıtı, 1963
• Diyarbakır Atatürk heykeli, 1964
• Aydın Atatürk Anıtı, 1964
• Van Atatürk Anıtı, 1966
• Hürriyet Gazetesi binası rölyefi, İstanbul (Babıali Caddesi’nden Güneşli’deki Hürriyet Medya Towers'a taşınmıştır[4])
• Yankı heykeli, Gümüşsuyu Parkı, İstanbul, 1973
• İskenderun Atatürk Anıtı, 1983
• Topçu Seyit Onbaşı Heykeli, Çanakkale (2006’da Eceabat’taki Mecidiye Tabyası’ndan alınıp Güzel Sanatlar Genel Müdürlüğü'nün bahçesine kaldırılmıştır[5][6]), 1996