Bu Eser 20.06.2013 Tarihinde Günün Yazısı Seçilmiştir

Turan Oflazoğlu – Edebi Kişiliği, Oyunları

Sanatçının oyunları konu olarak iki kısımdan oluşur:

a) Konusunu günlük köy hayatından alan oyunlar
b) Konusunu tarihten alan oyunlar

 

Beslendiği kaynaklar ise oldukça fazladır:

* Batı kültürü
* Uzakdoğu kültürü
* Türk tarihi
* Halk kültürü
* İslamiyet ve Divan edebiyatı

 

Oyun Yazarlığı:

1. Babası hafız olan ve çocukluğunda hep onun Kur’an okuyuşunu dinleyen Oflazoğlu, eserlerinde Kur’an-ı Kerim’den hadislere yer verir. IV. Murat,  Cem Sultan ve Fatih (Bizans Düştü) adlı oyunlarında hadislere yer verir.

2. Yunan tragedyalarından etkilenmiştir. Özellikle koro, oyunlarında sıkça yer alır. Tarihi oyunlarında yeniçeriler koroyu oluşturur. IV. Murat, Deli İbrahim, Genç Osman gibi.

3. Sanatçı tiyatrolarında insanı anlatır. İnsanı tanıma ve tanıtma tiyatrodaki başlıca gayesidir. Bu tanıma ve tanıtma çok zaman tarihi karakterler yoluyla gerçekleşir. Fatih, Cem Sultan, Genç Osman, Sinan, Kanuni, III. Selim, IV. Murat, Dede Efendi gibi.

4. Oflazoğlu tiyatroyu ikiye ayırır: Tragedya ve komedya. Tarihi oyunları tragedyadır. Tragedya, kahramanlarını yücelten bir sanattır. Deli İbrahim oyununda olduğu gibi. Ayrıca Genç Osman, Kösem Sultan, IV. Murat gibi tragedyalarında da kahramanlarını yüceltir. Komedyalarının konularını ise köy hayatından alır.

5. Oflazoğlu halk kültüründen ve folklordan oldukça yararlanır. Ninni, ağıt, bilmece, mani gibi türleri eserlerinde kullanır. Genç Osman oyununda ağıt önemlidir.

6. Oyunlarında Geleneksel Halk Tiyatrosu’nun (orta oyunu, meddahlık, karagöz) izleri görülür. Gardiyan oyunu, orta oyunu özelliği gösterir.

7. Eserlerinde kin, ihtiras, kıskançlık gibi temel insani duyguları yoğun bir şekilde işler. Zaten tragedyalarında insanın değişmez bu ortak noktaları, tutkuları üzerinde durmaktadır. Kösem Sultan, Deli İbrahim, IV. Murat gibi.

8. Konusunu günlük köy hayatından alan oyunlarında kan davası, ağalık, öc alma tutkusu, Anadolu anasının sıkıntıları, çilesi ele alınır.

9. Oyunlarında Fuzuli, Baki, Nef’i, Taşlıcalı Yahya, Şeyh Galib, Bahayi gibi şairlerin şiirlerine de yer verir. IV. Murat‘ta Nef’i, Kösem Sultan’da Bahayi gibi.

10. Tiyatro eserleri dışında şiirleri, denemeleri, çevirileri, senaryoları da vardır. Kafka’yı Türk edebiyatına kazandırmıştır. Onun dışında Lorca, Schaekespeare, Nietzsche, Rilke’den çevirileri vardır.

 

Dil ve Üslûbu

1. Turan Oflazoğlu, Amerika’da tiyatro öğrenimi görmüş, tiyatro tekniğini çok iyi bilen bir yazardır. Onun tekniği batılı tarzdadır. Batıdan öğrendiği teknikle yerli kaynaklardan aldığı malzemeyi ustaca birleştirir.

2. Oflazoğlu Türkçeye büyük önem verir. Dil hakkındaki düşüncelerini oyun kişilerine söylettirir. Örneğin Genç Osman oyununda dil konusundaki düşüncelerini oyunun başkişisi olan Osman’a söyletir. Yine Kösem Sultan adlı oyunda Şeyhülislam Bahayi bu paralelde konuşur.

3. Anlaşılır Türkçeden yana olan sanatçının dili son derece sade ve açıktır.

4. Halk şairlerinden özellikle de Yunus Emre, Pir Sultan Abdal, Köroğlu, Karacaoğlan, Dadaloğlu’ndan etkilenmiştir. Onların kullandığı dili beğenir.

5. Devrik cümle yapısını fazlasıyla kullanır.

6. Cümlelerinde bol miktarda bağlaç kullanır.

7. Şahıs zamirlerine de bolca yer verir.

8. Eserlerini şiirsel bir dille kaleme alır. Özellikle de tragedyalarında nazımla nesir arasında bir dil kullanır.

9. Anlatımı akıcı, dili zengindir.

10. Oyun kişilerini seviyelerine göre konuşturur. Örneğin kişi bir hükümdarsa onu hükümdara yakışan yüce bir üslupla konuşturur.

 

OYUNLARI

1. KEZİBAN: Oflazoğlu’nun kan davası olgusunu psikolojik boyutlarda işlediği, ilk tiyatro eseridir. Oyunda kan davası vasıta yapılarak öc alma tutkusu, güçlü bir karakter olan Keziban yoluyla anlatılmak istenmiştir.

2. ALLAH’IN DEDİĞİ OLUR: Bir köy ağasının yoksul düşen köylüyü sömürmesi, yardım ediyor görünerek onların mallarını, topraklarını alması ve gayesine ulaşmak isteyen köyün gençlerinden birisinin ağa gibi dini değerleri istismar ederek kurnazca ağaya oynadığı oyun anlatılmıştır.

3. DELİ İBRAHİM: 17. yüzyıl Osmanlı padişahlarından henüz tahta çıkmaya hazır olmayan Sultan İbrahim’in bilinç sağlığı uğruna yaptığı iç savaşın anlatıldığı tiyatro eseridir. Genç Osman, IV. Murat, Deli İbrahim, Kösem Sultan iktidar dörtlemesinden biri olan bu oyunda iktidarda bulunanların zaafları, cehaleti ve bu durumdan yararlananların entrikaları hem tarihsel hem de aktüel taraflarıyla anlatılmıştır.

4. SOKRATES SAVUNUYOR: Ölümsüzlük tutkusunun ön planda olduğu, bilinçsiz halk kitlesi ile aydın çekişmesinin işlendiği eserin kaynağı yerli değildir. Aklı temsil eden eski Yunan filozofu Sokrates’ın felsefi fikirlerinin yoğun bir şekilde verildiği oyunda içgüdülerine, geleneğe ve kişisel çıkarlara düşkün insanlar arasındaki çatışma anlatılır.

5. IV. MURAT: İktidar tutkusunun, yükselme hırsıyla çevrilen entrikaların ele alındığı tiyatro eseridir. Çocukluğunda kendisini hırpalayanları büyüdükten sonra baskı altına alan, mutlak bir şekilde kişisel iktidarını kurmaya çalışan, sınırsız gücüne ve iktidarına yenik düşen Osmanlı padişahı IV. Murat anlatılmıştır.

6. GÜZELLİK İLE AŞK: İnsanın iradesinin yüceltildiği tiyatro eseridir. Şeyh Galib’in Hüsn ü Aşk mesnevisinden yararlanılarak yazılmış bu eserde sevgiliye, diğer bir deyişle hedefe ulaşmanın bir bedel gerektirdiği düşüncesi vardır. Bu düşünce oyunun kişileri aracılığıyla anlatılır.

7. CEM SULTAN: İktidar mücadelesi anlatılır.

8. DÖRT BAŞI MAMUR ŞAHİN ÇAKIRPENÇE: İnsanoğlunun iki zıt karakterinin, güçlü ile güçsüzün işlendiği tiyatro eseridir.

9. KÖSEM SULTAN: İktidar tutkusunun getirdiği ihtiraslara kapılmış bir insanın ruhsal yapısının işlendiği tiyatro eseridir.