Adıl Zamir n’ si Nedir Pronominal n

ADIL  N’Sİ ( Zamir n’si ) Pronominal “n”

Kelime türü ve dalı: İsim, dil bilgisinde bir terim 

 İng. pronominal ”n”

Frans. pronominal ”n”  

Almanca, pronominal  “n"  

Eş anlamlı terim:  Zamir “ n “  si, zamir ünsüzü

Bazı zamirler, üçüncü şahıs iyelik eki ve aitlik ekine ad durumu- ismin hal ekleri ilave edilince bu zamirler ve ekler arasında ortaya n sesi çıkar.  Bu durumlarda ortaya çıkan  “n “ sesine adıl “ n” si veya Zamir n’si denmektedir.  Zamir n’si üçüncü şahıs iyelik, aitlik eki ve bazı zamirlerden sonra ortaya çıkan bir sestir

“Türkiye Türkçesinde o, bu, şu ve kendi zamirlerinden sonra hâl ekleri geldiğinde, aralarında bir n sesi ortaya çıkar. Bu yüzden söz konusu n sesini tanımlamak için zamir n’si veya adıl n’si veyahut da pronominal n terimlerinden istifade edilmektedir” (Ergin 2000: 146; .Korkmaz 1992: 178; Kononov 1980:

“Çok defa 3. kişi iyelik ekleriyle, ad durumu ekleri arasına giren ve 3. kişi adıllarıyla kullanılan -n- ünsüzü”[1]

Adıl  “n “ sinin ortaya çıkma nedeni hakkında farklı görüşler vardır. Ey yaygın görüş:  “ adıl n sinden önce gelen ünlülerin eskiden genizsi özelliğe sahip olmasıdır Hâl ekleri bu tür ünlüyle biten dil birimlerinin üzerine ilave edildiğinde, nazallıktan dolayı aralarında sanki bir n sesi varmış gibi algılanmış ve bu, zamanla dilde sabitlenmiştir.”[2] Şeklindeki görüştür.  “

. Günümüz alfabesinde nazal n si kullanılmadığından, adıl n si eski dildeki nazal  “n”  sinin varlığına da işaret olmaktadır.

Kimi dilciler adıl n sini yardımcı ünlü veya bağlama ünsüzü olarak düşünmüşlerse de; yaygın kanaate göre bir bağlama ünsüzü değil kelime iyelik eki aldığında araya giren bir ses olarak kabul edilmektedir.

“Evini (ev-i-n-i) , evine (ev-i-n-e) , evinde (ev-i-n-de) , evinden (ev-i-n-den) , evinin (ev-i-n-in) , evlerini (ev-) er-i-n-i) , bahçesini (bahce-si-n-i) , bahçelerinden (bahçe-ler-i-n-den) , onu (o-n-u) , ona (o-n-o) , onda (o-n-da) , ondan (o-n-dan) , onun (o-n-un) , bunu (bu-n-u) , şundan (şu-n-dan) vb.” [3]

 KAYNAKÇA

[1] Prof. Dr. Vecihe Hatipoğlu, Dilbilgisi Terimleri Sözlüğü, AÜ. DTCF Yayınları, Ank. 1982

[2] Vügar Sultanzade, Zamir n’sinin Kaynağı Hakkında, Dil Araştırmaları Sayı: 15 Güz 2014, 95-104 ss.

[3] Prof. Dr. Vecihe Hatipoğlu, Dilbilgisi Terimleri Sözlüğü, AÜ. DTCF Yayınları, Ank. 1982, ( BSTS / Dilbilgisi Terimleri Sözlüğü 1972 )