Adramytteion Edremit Antik Kenti

20.05.2012

Adramytteion- Edremit-Antik Kenti

Balıkesir'in Burhaniye ilçesi ile Edremit ilçesi arasında yer alan ve Edremit ilçesinin eski yeri olan antik şehir. Bugün Ören adı verilen yerde şehrin kalıntıları bulunmaktadır.

İlkçağdan günümüze önemli bir yerleşim merkezi olan Adramyteion yapılan kazılarda elde edilen bulgulara göre kentin ilk olarak Balkanlardan gelen Misyalılar tarafından kurulduğu anlaşılmaktadır. Antik kentin en bilinen adı Adramytteiondur. Önceleri kent merkezi Ören'de denize hakim bir tepeyken (Karataş Tepesi), zamanla iç kesimlere kaymış ve bugün komşu Edremit İlçesi ile bu ad hala yaşamaktadır.

Şehrin adı, Sardlı tarihçi Ksantos (Xantos)'a göre "Adramytteion" adı Lidya kralı Krezüs’ün kardeşi Adramys(yada Adramytes)’ten gelmektedir. Ama etimolojik yaklaşıma göre bu isim Lidyalılardan çok daha eski uygarlıklara dayanmaktadır. Adramytteion adındaki "-eion" eki yunanca olmasına rağmen kelimenin kökeni Luvi-Pelasg dilinde "Adra-Mut (Adra Vadisi)"[1] 'tan geliyor. Adra ise erkek yada ana tanrıçanın kocası anlamına gelmektedir.

Tarih boyunca denizden kentte yapılan saldırılar sonucunda kent iç kesimlere taşınmış. Adramytteion ismi ise zamanla "Edremit" 'e dönüşmüş ve terk edilen kıyıdaki antik kent yerine iç kısımlara kurulan komşu ilçeye adını vermiştir. (5)

Adramytteion geniş bir alana yayılmaktadır. Bir ucu hala kent surlarının görüldüğü aşağı kesimden Bergaz Tepe'ye kadar yayılır. antik kent, yerleşim alanı tarafından yok edilmesine rağmen hala bazı izleri bulmak mümkündür.

Antik kentle ilgili yapılar ve kazılarla ortaya çıkarılan yapılar;

Antik Liman: Kaynaklara göre kentin iki limanı olup, bunlardan biri askeri amaçlarla kullanılmaktaydı. Ama günümüzde bir liman kalıntısı görülebilmektedir. (7)

Kilise: M.S. 300-500 yılları arasına tarihlenmektedir. Yalnız temeli günümüze ulaşabilen yapının yanında ayrıca bir nekropol bulunmuştur. Kilise temelinin taş kısımları iyi korunmuş olmakla berabar bir tavus kuşunu betimleyen duvar mozağiyi keşfedilmiştir.[2]

Roma Surları:Yıkılmış ve büyük oranda toprak altındadır.(7)

Roma Köprüsü: Çoruk köyü yakınlarında 3 kemerli alçak bir roma köprüsüdür.

Yılantepe Altarı: Ören mahallesinin kuzey doğusunda yer alır.[3] Çeşitli, cam şişeler, kandiller, büyük küpler ve ölçü ağırlıklarının dışındaki diğer buluntular;

Adramytteion İskeletleri:Nekropolde bulunan iskeletler incelendiğinde, yaş analizi sonucu, ortalamanın orta erişkinlik (35-50 yaş) dönemine ait olduğu tespit edilmiştir. İskeletler arasında genç ve yaşlı ölümlerinin az ve eşit olduğunuda göz önüne alınırsa, bu verilere göre toplumun sağlıklı olduğu söylenebilir.[4]

Sikkeler: Çeşitli sikke örnekleri olsada en bilineni bir yüzü Zeus diğer yüzü Pegasus motifli sikkelerdir. Bu paranın anısına, Ören'e bir kanatlı at heykeli yapılmıştır.

Prof.Dr.Bilge Umar Türkiye'deki Tarihsel Adlar kitabında şu tesbitleri yapıyor. ADRA ana tanrıçanın erkeği anlamına gelmekte ve bu isim de Anadoluda bulunan, bütün yer adlarında görülen,öz be öz Anadolulu,LUVİ kökenli bir antik kent adıdır.

ADRAMYTTEİON'unda tüm kıyı kentlerinde olduğu gibi kalıntıları zaman içinde talana uğramıştır. Ancak Prof.DR. Engin BEKSAÇ tarafından başlatılan kazıları, Doç.Dr. Tülin ÇORUHLU sürdürdü ise de son yıllarda ise Adramytteion kazıları durdurulmuş durumdadır.

Tarihçesi

Kent Antik Çağ'ın en önemli ve büyük kentlerinden biriydi. Önemli tarihsel bir rol üstlenbilmiştir. Kentin tarihi kimi kaynaklara göre M.Ö 1443'e kadar dayanır. İlk yerleşim yerinin, antik kentin şimdiki yeri yerine ilçe merkezinin, yine deniz kıyısındaki İskele mahallesi yakınlarında "Anahor/Pidasus" adıyla M.Ö.1443'te Misyalılar tarafından kurulmuş olmasıdır.[5] T Lidya Kralı KREZÜS ün eline geçmiştir. Kralın kardeşi bu şehri yeniden yaptırmış hatta süslemiş ve kendi adı olan ADRAMYS ismini vermiştir. (8)

M.Ö. 548 yılında İranlıların, M.Ö. 241 yılında Bergama Krallığının eline geçen Edremit, zengin devrini yaşamaya başlamış, bağlı olduğu Bergama Krallığına rakip olmuştur. Kent daha sonra Lidya hakimiyetine geçer ve şimdiki yerinde Misyalılara karşı savunma ağırlıklı bir yerleşim yerine dönüşür. Şehrin adının, Lidya kralı Krezüs’ün kardeşi Adramys’ten kaynaklandığı yönünde görüş bu döneme aittir.

Coğrafyacı Strabon ise kenti bir Atina kolonisi olarak belirtir. M.Ö. 422 Atina tarafından kovulan Deloslular kentte yerleşir ve kentte helenleşme hız kazanır. Ayrıca kentten şu şekilde söz eder;

"Astyra'nın yakınında Atinalılar tarafından kolonize edilmiş ve hem bir limanı hem de bir deniz üssüne sahip olan Adramytteion kenti yer alır" Ayrıca Strabon, kentin güzel su kemerleri ile anıldığı yazar. Bundandırki kent merkezi uzun yıllar Kemer adıyla anılmıştır. Kent ve çevresi bir dönem Çaka Bey tarafından ele geçirilir ama daha sonra kent I. Haçlı Seferinin yarattıığı ortam sayesinde I. Aleksios Komnenos tarafından geri alınır. Bölgeye atanan Kıbrıs Dükü Eumathios Philokales tarafından kent yeniden imar edilir. Kent ayrıca tarihte arap ve latin seferleri sırasında saldırılarada maruz kalır. Doğu Roma'ya karşı Latin zaferiyle sonuçlanan, Adramytteion Savaşı(1205) bunlardan biridir.

Selçuklu İmparatorluğu’nun yükselme devrinde bu imparatorluğun egemenliğine giren kente, Selçuklu İmparatoru KILIÇ ASLAN tarafından Sınır Komutanı olarak TAYLI BABA gönderilmiş; TAYLI BABA bölgeyi Bizanslılardan tamamen temizlemiş ve dağınık halde yaşayan halkı, bugünkü Taylıeli Köyü’nün olduğu yerde toplayarak burayı kendine merkez yapmıştır. Ancak bölgenin dağlık ve genişlemeye elverişsiz olması yüzünden Taylıeli Halkını daha sonra bugünkü Memiş Mahallesi’nin olduğu düzlüğe taşımıştır. Selçukluların dağılması ile Karesioğulları’nın eline geçen kent,1323 yılında da Osmanlı İmparatorluğu’na bağlanmıştır. 1484 yılında ise bugünkü Kızıklı Köyü’ne doğru uzanan Su Kemeri’ne atfen KEMER adını almıştır.1866 yılına kadar Edremit’e bağlı bir Bucak olan kent, 1867 yılında bağımsız İlçe olmuştur. 19. yy’da Sultan Abdülhamit zamanında oğlu BURHANETTİN’in adına atfen ilçenin adı BURHANİYE olarak değiştirilmiştir. Milli Mücadele döneminde tüm Ege Bölgesi ile birlikte işgale uğrayan Burhaniye 08.EYLÜL.1922’de kurtulmuştur. (6)

Antik dönem tarihçisi olan Ksenofon, Onbinlerin Dönüşü adlı eserinde Adramytteion'da yer vermiştir. Hristiyan havarilerden Aziz Paul, Roma'ya giderken önce Adramytteion'a giden bir gemiye biner, sonrada başka bir limanda Roma gemisine geçer. Doğu Roma imparatoru III. Theodosios, vergi memuru iken isyancılar tarafından yeni imparator ilan edildiğinde, Adramytteion'a kaçıp kent yakınlarındaki ormanlarda gizlendiği ifade edilir. Ama kendisi bulunur ve 1 yıl 10 ay iktidarda(715-717) kalır.(5)

KAYNAKÇA

1.Umar Bilge, Türkiyedeki Tarihsel Yer Adları
2.Current Archaelogy in Turkey, Adramytteion, University of New England
3.burhaniye belediyesi, ilçe tarihi
4.Duyar İzzet ve Atamtürk Derya, Adramytteion(Örentepe) İskeletleri
5.https://tr.wikipedia.org/wiki/Adramytteion
6.https://erkmensenan.blogspot.com/2009/04/adramytteion-antik-kentiburhaniyeoren-1.html
7.https://www.edebiyadvesanatakademisi.com/forummesaj/116-balikesirtarih_turizm_ve_gezilecek_yerler.
8.https://www.edremit.bel.tr/default.php?md=
9.Resim alıntı/ https://www.kenthaber.com /

İlgili Sayfalar

Türkiye'nin Başlıca Gezilecek Yerleri
Abant Gölünü gezelim
Alaçatı'yı Gezelim - İzmir-Çeşme
ALANYA'YI GEZELİM Mİ ?
Amasra: "Çeşm-i Cihan Bu mu Ola?"
Assos- Behramkale-Aristo'nun Aşk Beldesi
Ayas'ı Hiç Gördünüz mü? ( Yumurtalık- Adana )
AĞVA'YI GEZELİM Mİ?
AYDER YAYLASI VE GÜZELLİKLERİ
AYVALIK'TA GEZİNELİM
AVANOS'TA GEZİNELİM

Edebiyat, Dil bilim, Kültür, Folklor, Geleneksel ve Güzel Sanatlarla ilgili, Tez, yazı, İnceleme, ve Araştırmalarınız bize başvurarak bu sitede Paylaşabilirsiniz.

BAŞVURU İÇİN : ESA, İLETİŞİM veya [email protected]

Adem

Yorum Yapmak için Kayıt Olun veya Giriş Yapın

Adramytteion Edremit Antik Kenti

Yorumlar