AED NEDİR VE LİRİK ŞİİR

Aed, antik Yunan medeniyetinde şiirlerini lirle söyleyen saz şairlerine verilen ad olmaktadır.  Lirik şiir türünün de ortaya çıkmasına vesile olan Antik Yunan edebiyatındaki bu ozanlar şiirlerini lir adı verilen bir müzik aleti eşliğinde söylerlerdi. Lir, antik Yunan medeniyetine mahsus telli bir sazdı. Bu saz ile şiirler söyleyen şairler, kahramanlık konulu şiirler söyleyen şairlerden farklı olarak kişisel aşklarını, acılarını, özlemlerini, hayallerini, duygularını dile getiren şiirler söylemişlerdi.

Aed adı verilen, lir eşliğinde şiirler söyleyen bu şairler ferdi aşk, acı,  ıstırap, hüzün, ölüm, ayrılık, coşku, gurbet ve heyecanı dile getiren şiirler söylüyorlardı. Bu tip şiirlerde antik Yunanlıların inandıkları; İnsansı özelliklere sahip tantı ve tanrıçalarının duygularını da dile getirdikleri vaki idi.  Zaten bir görüşe göre lirik şiir, Aed adı verilen ozanların insansı tanrılarının çoşku, sevinç, aşk, öfke ve kıskançlık gibi duygularını ifade etmek amacı ile söyledikleri şiirlerden ortaya çıkmıştı.

Antik Yunanlı ozanların lyricos,  lyrique [1]yani lir denilen telli sazla söyledikleri şiirlere lirik şiir denmişti. By nedenle lirik şiir, lir eşliğinde söylenen içli, duygulu, coşkulu, şiirleri ifade eden bir terim haline geldi.( bkz LIRIK LIRIZM LIRIK NEDIR LIRIK ŞIIR ÖRNEKLERI )

ANTİK YUNAN OZANLARI 

Latince lyricus, Yunanca lyricos denilen lirik şiirin” Antik Yunan’da ortaya çıkışı MÖ 8. yüzyıla “ dayandırılır.  Önceleri hymnos, threnos, hymenaios (ya da epithalamion) ve paian gibi şarkılarda ve epik destanlarda bulunan lirik unsur, İ.Ö. 7. yüzyıldan başlayarak edebi bir tür olan lirik şiiri yaratmıştır duygu ve heyecanların ifade edildiği bu türün olgunlaşması, müziğin gelişimiyle eşzamanlıdır. Çünkü, lirik şiirler ozan tarafından, ya da ozanın bizzat yönettiği kadın ve erkek koroları tarafından müzik eşliğinde söylenirdi (Lesky, 1996: 109;Çelgin, 1990:41).[2]

Antik Yunanlılarda AED denilen ve lir eşliğinde  lirik şiirler söyleyen en popüler ozanların  adları şunlardır. “ Alkaios, Alkman, Anakreon, Bakkhylides, İbykos, Pindaros, Sappho, Simonides ve Stesikhoros[3] Anakreon, Arkhilokhos, Orphe, Linus, Tirte Sapho[4]”

KAYNAKÇA 

• ^{[1] https://www.edebiyatvesanatakademisi.com/Icerik.aspx?a=/e/ARAMA/EDEBIYAT-TERIMLERI-MAZMUNLAR/LIRIK-LIRIZM-LIRIK-NEDIR-LIRIK-%C5%9EIIR-%C3%96RNEKLERI/%C5%9EAHAMETTIN-KUZUCULAR/B2CBEF44-6C59-42C6-84E2-35C162ADDD7B}
• ^{[2] Eski Yunan Lirik Şiirinin Genel Özellikleri ve Türleri, Ankara Üniversitesi Açık Ders Malzemeleri}
• ^{https://acikders.ankara.edu.tr › resource › view}
• ^{[3] Eski Yunan Lirik Şiirinin Genel Özellikleri ve Türleri, Ankara Üniversitesi Açık Ders Malzemeleri}
• ^{https://acikders.ankara.edu.tr › resource › view}
• ^{[4] https://www.edebiyatvesanatakademisi.com/Icerik.aspx?a=/e/ARAMA/EDEBIYAT-TERIMLERI-MAZMUNLAR/LIRIK-LIRIZM-LIRIK-NEDIR-LIRIK-%C5%9EIIR-%C3%96RNEKLERI/%C5%9EAHAMETTIN-KUZUCULAR/B2CBEF44-6C59-42C6-84E2-35C162ADDD7B}