Afyonkarahisar  Arkeoloji Müzesi

Ülkemizdeki en önemli beş müzeden birisi olan Afyonkarahisar  Arkeoloji müzesi  şimdilik eski binasına hizmet vermeye devam ediyor. Bu müze sergi salonlarında ve depolarındaki elli bine yakın arkeolojik ve etnografik eserleri ile eski yerine sığmıyor. Şu anda ve şu halinde bile Afyon Arkeoloji Müzesi, binlerce yıllık zengin bir tarihi gözler önüne seriyor.  Elli bine yakın eseri barındıran müze mevcut  sergi salonları ile ancak iki bin eseri sergileyebilmekte, diğer eserler depolarında bekletilmektedir.  Ülkemizdeki en önemi beş müzeden biri olan Afyon Arkeoloji Müzesi yıllık 10 binin üzerinde ziyaretçiye ev sahipliği yapan bir müze  olarak da dikkatleri çekmektedir.

Müzede birbirine bağlı 9 sergi salonu, büro kesiminde 5 oda, bir kitaplık, bir konferans salonu, alt katlarda 5 depo, bir fotoğraf atölyesi ile laboratuar yer almaktadır. Müzede kapalı sergi salonlarında Afyon ve çevresinden bulunmuş olan arkeolojik eserler, kronolojik bir sıra esas alınarak sergilenmektedir.

Bölgedeki 40 kadar höyük, 20 kadar antik şehirden derlenen eserlerle, Kalkolitik, Eski Tunç, Hitit, Frig, Helenistik, Roma ve Bizans devrine ait kazı çalışmaları sonucu bulunan eserleri sergilemektedir. Ayrıca müzenin bahçesinde Herakles, İmparator Hadrion tipi kolossal (büyük) heykeller, İon, korint tipi sütun başlıkları, üzerleri yazıtlı veya kabartmalı ve bölgenin tipik eserleri arasında olan “Kapı Tipi Mezar Stelleri”, pişmiş toprak lahitler ve çeşitli mimari eserler sergilenmektedir. (1)

Cumhuriyet'in kuruluşunun ilk yıllarında Afyon'da kurulan Asar-ı Atika Muhipleri Cemiyeti'nin çabaları sonucunda, Gedik Ahmet Paşa Medresesi (Taş Medrese),  çevredeki eski eserlerin toplandığı bir depo haline getirilmeye başlanmıştır. (1 ) Müzenin ilk açılışında 160 parça eser bulunurken 1942 yılında bu sayı 3.000’i geçmiştir. Özellikle Kusura’da yapılan kazılarda çıkan eserler, müzede Kusura Buluntuları Salonunda sergilenmiştir. Bunun ardından Çavdarlı tepe buluntularının koleksiyonların zenginleşmesinde payı olmuştur. 1948 yılında da müzenin etnografya bölümü açılmıştır. 1970 yılına kadar karma müze olarak hizmet veren Afyon müzesi 1971 yılında Arkeoloji Müzesi olarak yeni yapılan binasına taşınmıştır. Bu müzede birbirine bağlı 9 sergi salonu, kitaplık, konferans salonu, 4 depo, fotoğraf atölyesi ve laboratuar bulunmaktadır.(2)

Türkiye arkeolojisinin ilk kazı yerlerinden biri olan Sandıklı Kusura höyük kazısı ve buluntuları ile, 1935 yılında dünyaya adını ilk duyuranlardan olan müze, civardaki kazılardan çok sayıda eserin ortaya çıkması, tek veya grup eser bulundurması bakımından  önemini artırmıştır.1964 yılında arkeolog Hasan Tahsin Uçankuş’un ilimize gelmesiyle, çağdaş ve bilimsel bir arkeoloji ve müzeloji çalışmaları başlatılmıştı. Bunun sonucunda arkeoloji ağırlıklı yeni müzeye gerek duyulmuş ve 1971 yılında bugünkü müze, Bölge Müzesi, Frigya Müzesi konumunda açılmıştır. (3) 

Eski  bina yerinden taşınarak yeni binasına taşınmıştır. 1933 yılından 1970 yılına kadar karma müze olarak hizmet veren Afyon Müzesi, 1971 yılında Müze Müdürlüğü ve Arkeoloji Müzesi'nin bulunduğu yeni binasına taşınmıştır.

1971 yılından itibaren etnografik özellikli taş eserlerin deposu durumunda bırakılan Gedik Ahmet Paşa Medresesi, 1978 yılında başlatılan ve 1994 yılına kadar süren onarımı, teşhir ve tanzimi sonucu 1995 yılında Türk İslam Eserleri Müzesi olarak ziyarete açılmış, ancak binadaki giderilemeyen yoğun rutubetin eserlere zarar vermesi nedeniyle, 1996 yılında kapatılarak eserler Müdürlük bünyesindeki depoya alınmıştır.  Burada yeniden teşhir ve tanzimi yapılacaktır. (4)

Müze ve depolarında elli bine yakın eser bulunmasına rağmen  mevcut müze binasında henüz iki bin civarında eser sergilenmektedir. Afyon da yeni bir müze binası yapılmaktadır. Bu yeni  bina hizmete açıldıktan sonra müze ve depolarında bulunan elli bine yakın eserden on bin tanesi segileebilecektir.  " Müzede 50 bine yakın tarihi eser bulunduğunu söyleyen Müze Müdürü Mevlüt Üyümez, mevcut müzede bunların sadece 2 bin âdetinin sergilenebildiğini, ancak geçtiğimiz günlerde temeli atılan modern müze ile sergilenebilecek olan tarihi eser sayısının 10 bine  çıkacağını bildirdi." (5)

YAPILMAKTA OLAN YENİ MÜZE KOMPLEKSİ 

Afyon müzesi ihtiyaca cevap vermediği için yeni bir müze binası yapılaktadır. Kısa bir süre sonra açılacak olan bu müze binası ile Afyon müzesi ülkemizdeki en önemli beş müzeden birisi haline gelecektir. Konuyla ilgili olarak Afyon Müzesi Müdürü  "Afyonkarahisar’ın sadece tarihi eserlerini sergilendiği bir müzeye değil, büyük bir kültür kompleksine kavuşacağını aktaran Müze Müdürü ; “Aslında bu yapılan bir müzeden daha kapsamlı. Kültür merkezi, sergi salonları, toplantı salonları, kurs salonu, restoran, alışveriş merkezlerinin bulunduğu çok kapsamlı bir müze olacak. Yani aklınıza gelebilecek her türlü aktivitenin yapılabileceği 25 bin M2′lik kapalı bir alana kavuşuyoruz. Bu haliyle de sanıyorum Türkiye’de ilk ve tek müze olma yolunda ilerliyoruz” diye basına bilgi vermiştir. (5)

Yapılmakta olan yeni müze ve binası çağdaş müze donanımları ve işletme modeline sahip yapı gruplarından oluşacaktır.  Müze kompleksinin 19 Aralık 2012 tarihinde bitirilmesi planlanmaktadır. 

Yeni müze binası 29 Ekim 2013 Cumhuriyet Bayramı’nda da hizmet vermeye başlayacak şekilde çalışmalar sürmektedir. 

MÜZEDE BULUNAN ESERLER 

Arkeoloji Müzesi, oldukça zengin bir koleksiyona sahiptir. Burada Eski Tunç, Hitit, Frig, Lidya, Helenistik, Roma ve Bizans dönemlerine ait önemli eserler  yer almaktadır. Bunlar arasında mermer heykelleri, şehir sikkeleri, Kusura kazısı buluntuları, Hitit ve ana tanrıça heykel ve figürleri de vardır. Müze Eski Tunç çağından günümüze kadar geçen 5000 yıllık bir süre içinde  kesintisiz kültür ve inanç gelişimini sunabilmektedir. Bulundurduğu kazı buluntuları, pişmiş toprak sanatının tarihi; mermer sanatının tarihi; dokuma, para, giyim, halı, kilim sanatının tarihi ile ölü gömme gelenekleri; tanrı ve tanrıça heykelcikleri; mimari parçalar; kap kacaklar; kesici ve öldürücü araçlar gibi koleksiyonlar müzenin önemini artırmaktadır. Ulusal ve Uluslar arası açılan tüm sergilere, çok sayıda eser vererek katılmaktadır. (4)

Müzede sandıklı-Kusura höyüğün, Hacılar Erken Kalkolitik Çağ seramikleri, Isparta Gündürük Höyük, Karacaahmet, Balıkesir, Ergel ve  Frigli Belde höyükleri buluntuları, Eski Tunç Çağının tanrı tasvirlerine ışık tutan Bavurdu’dan (Alanyurt) gelen kadın başlı testi, Kusura Höyüğü B katı ile Eskişehir Yazılıkaya (Mideion) Köyü’nden  çıkan Eski Tunç Çağı buluntuları, Kusura Höyüğü, Şuhut, Çay, Emirdağ-Daydalı’da bulunan değişik mühürler, pişmiş topraktan örnekler, boncuklar ve sunak gibi Hitit eserleri, Yazılıkaya’dan  çıkarılan Frig çağına ait tunç fibulalar, taslar, demir ok ve mızrak uçları, 2 Kibele heykeli sergilenmektedir. (2)

Ayrıca Afyon çevresinde sikke basan 18 antik kentten 14’üne ait sikkeler ile Helenistik ve Roma dönemine ait takılar Milas çevresinde bulunmuş MÖ.VIII.yüzyıl geometrik devir çanak çömlekleri, Çavdarlı-Kavalık Höyük yakınlarında bulunan ve Apollon’a sunulmuş adak  heykelleri ile Bizans dönemlerine ait mermer mimari parçalar, sütun başlıkları ve yazıtlar sergilenmektedir. Ayrıca Roma ve Bizans dönemine ait Frig kaya tipi mezar taşları, anıt yazıtları, pazar fiyat listeleri, sütunlar, sütun başlık ve altlıkları, mimari parçalar, mermer ve pişmiş toprak lahitler, küpler,  İsçehisar mermer ocaklarından çıkmış yarı işlenmiş antik parçalar ve büyük boy Herakles (Herkül) heykeli koleksiyonları tamamlamaktadır.

Müzenin bahçesinde de zengin bir heykel ve mimari eser envanteri bulunmaktadır. Afyonkarahisar Arkeoloji Müzesi Pazartesi hariç haftanın altı günü saat 8.30-12.00 13.00-17.30 arası  ziyarete açıktır.

KAYNAKÇA