a)Qoşma

 

AĞLARAM

Fikr elerem, bir-bir düşer yadıma1,

Yar ü hemdem2, dost, yaranlar, ağlaram.

Dolar bu gözlerim eşk-i al ile,

Gözlerimden axar qanlar, ağlaram.

 

Saldı meni felek işe bisebeb3

Sen eyle bir elac, ya qadir Çeleb,

Anıb yar ü hemdemleri ruz ü şeb4

Gah aşikar5, gâh nihanlar6 ağlaram.

 

Name yazdım yare badı-sebaden7

 Derd-i dilim izhar etdim hevaden,

Düşmüşem avare elden, oba den,

 İtirmişem xanimanlar8, ağlaram.

 

Ve'de keçdi günlerimi sanaram,

Aylar, iller hesabına qanaram,

Her zaman yadıma düşer, yanaram,

O dövranlar, o zamanlar, ağlaram.

 

Gürüm dönsün bele dövran, zamanlar,

Terk eleyib bağlarım bağbanlar,

Xezan9 deyib, solub gül-ü reyhanlar,

Saralıbdır gülüstanlar, ağlaram.

 

Seyr eleyib gezib getdiyim yerler,

Ovlağmdan10 keçib ötdüyüm11 yerler,

Terlan12 ile şikar13 etdiyim yerler,

Yade düşer o mekanlar, ağlaram.

 

Serçeşmeli, niluferli bulağlar14,

 Süsenli, sünbüllü, laleli dağlar,

Dumanlı, çiskinli15, qarlı yaylağlar,

Hanı bizim o meydanlar, ağlaram.

 

Ellerimiz vardı, beyli, paşah,

Dağlarımız vardı elvan meşeli1

Süsenli, sünbüllü, ter benövşeli,

Qaldı bağlar, xiyabanlar17, ağlaram.

 

Bilmem noldu bizim Qazax, Şemseddin,

Gelmedi onlardan bir xeber yeğin,

Qeza-yi ilahi bu imiş, hemin,

Getdi elden o dövranlar, ağlaram.

 

Dad eylerem18, yeten yoxdu feryade,

Derdim olur günü günden ziyade,

Ağlaram her zaman düşende yade,

Bizim Qazax-Qaramanlar, ağlaram.

 

Qaldı paydar Borçalı'nm beyleri,

Meydan günü birbirinden yeyleri,

Mehman19 qarşısma nıerd gelmekleri,

Yadıma düşende onlar, ağlaram.

 

Hanı Qazax, Mehribanlıq20 gedibdir,

Ağahq, suîtanhq, xanhq gedibdir,

Nücabadan alışanlıq gedibdir,

İtibdir şövketin şanlar, ağlaram.

 

Alovlanır, yamr, bağrım sökülür,

Axar, gözlerimden qanlar tökülür,

Düşende yadıma qeddim bükülür,

Boyu serv-i xuramanlar21, ağlaram.

 

Diyar-ı qurbetde gözlerim giryan22,

Xatirim şikeste23, könlüm perişan,

Geler xeyalıma düşer nagahan24,

O gördüyüm növcavanlar25, ağlaram.

 

Bülbülümü qaçırmışam elimden,

Ayrılmışam gülşenimden, gülümden,

Cüda düşüb ulusumdan, elimden,

İtirmişem dudımanlar, ağlaram.

 

Qerq olur keştiler eşqim selinde,

Yaşılbaşîar oynar çeşminı gölünde,

Esir oldum ben-i esfer elinde,

Ağlaram, ey Müselmanlar, ağlaram.

 

KÖnlüm qalıb ehl-i tufan içinde,

Dolanır sergerdan25 heyran içinde,

Qurxuram ki, ölem küfran içinde,

Bada27 gede din-imanlar, ağlaram.

 

Bu demlerde getmek eğer olmasa,

Veten sarı eznvi sefer olmasa,

Arif’e bir yaxşı xeber olmasa,

Gör eylerem ne tufanlar, ağlaram.

 

1.hatırıma 2. aynı zamanda bulunma; sadık, arkadaş, sevgili 3. sebepsiz 4. gündüz ve gece 5. açık 6. Gizliler7. saba rüzgarından 8. ev, bark, ocak 9. rüzgar, güz yaprağı, sararmış yaprak 10. av yerinden 11. geçtiğim, gittiğim 12.doğan, şahin 13. av 14. pınarlar, kaynaklar 15. dumanlı, sisli 16. ormanlı 17. çöller, sahralar 18. imdat ederim,yalvarırım 19. misafir 20. merhametli olma, merhametlilik, içtenlik 21. salınarak yürüyenler 22. ağlayan, ağlayıcı 23.kırık 24. ansızın 25. taze yetişen gençler, delikanlılar