Ahu Nedir Ahu-yu Felek Beyit Örnekleri
Resim Alıntı: https://www.pinterest.co.uk/pin/658370039247032528/,
AHU
Güzel gözlü, güzel kokulu ve ürkek olduğu için sevgiliye benzetilen âhû, esas amacıyla sevgiliyi izah etmek, sevgilin ürkekliğini ve güzel gözlerini ifade etmek için şiirlerimizde çok sık bahsi geçen bir kavramdır. Ahu, sevgiliyi hatırlatan güzel gözleri, ürkek duruşu, zarifliği ve göbeğindeki nafelerinden ( Yara, yara kabukları ) çıkarılan misk-i anber kokuları ile birçok teşbihlere neden olan bir benzetme aracıdır.
Ahu gerçek ve mecaz anlarında da sevgiliyi hatırlatma amaçlı kullanılır. Ahu en çok sevgiliye benzeyen, göbeğindeki yaralardan çıkarılan misk kokusu, gözlerinin iri ve siyah olması nedeni ile sevgilinin gözlerine benzetilmesi, ürkek olması, hızlı çevik ele geçmez olması, zarifliği nedenleri ile karşımıza çıkar. Güzelliği, zarafeti, iri siyah gözleri, ele geçmez oluşu nedenleri ile ahu ve sevgili arasında çeşitli irtibatlar kurulmuştur.
Ahular Türkistan Hoten, Hıta ahuları ile Hicaz ahuları olarak karşımıza çıkar. Hoten- Hıta, Türkistan ahularından misk elde edilirken Hicaz ahuları ise avlanması yasak olan ahulardır.
Ahu, gözleri, yüzü zarifliği, ele geçmez oluşu, zülüflerinin misk kokusu vb ile ahuya benzetilir. Ahunun sevgiliye en çok benzetilen yönleri kokusu, gözleri ve güzel yüzüdür. Sevgilinin yüzü Kâ'be’ye benzetildiği zaman, göz âhûsu oraya sığınmış olur. Artık o ahu avlanması yasak olan Kâ'be - Hicaz ahusudur.
Ahu sevgili ile güzel koku, ürkek hali, iri siyah ve güzel gözleri açılarından ilişkilendirilir. Sevgilinin saçları zülüfleri misk gibi kokar. Âhû’yu hotenlerin misk kokularının üretmelerinin nedeni ahuların sevgilinin saçlarındaki kokuyu kıskanmış olmalı yüzündendir. Sevgilinin m isk kokan saçlarını gören âhûların yüreklerine kan oturmak daha sonra göbeklerinde sızan bu kan misk kokularını oluşturmaktadır. Üstelik göbeklerinden misk çıkan ahular sadece Hıta, Hoten, Tatar ülkesinde çıkmakta, bu kokuları Çiğil ve Yağma güzelleri Türkistan gençleri toplamaktadır.
Âhû bu nedenle Hıtâ, Çin, tatar, zülf, Ferhar, nafe, Çiğil, Yağma, Türkistan, dam, tuzak, sayyad, av, avcı, kelimeleri ile tenasüplü kullanılır. Mecnun'un çöllerde ahular ile konuşup dertleşmesi de ahu ile ilgili işlenen konular arasındadır.
Gözlerinin güzelliğinden dolayı sevgilinin gözüne benzetilen ahu ceylan ve karaca, aynı zamanda çok çevik çok atak ve çok hızlı koşabilen hayvanlardır. Bu özellikleri ile ele geçirilmeleri yakalanmaları çok zordur. Ahu bu yönleri ile de sevgiliye benzer. Ahu o yüzden ele geçmeyen bir peri gibidir. Avlanmalarının çok müşkül olmasından kinaye ile de sevgiliye benzetilir.
Divan şiirinde misk ahusu güzel kokusundan dolayı, benzetilir. Arapça karşılığı gazal olduğu için ahu ile gazal eş anlamlı olarak kullanılır.
Ahu güzel gözlü, güzel kokan, güç elde edilen vahşi güzeller için kullanılan bir benzetmedir.
Şirler pençe-i kahrımdan olurken lerzan
Beni bir gözleri ahuya zebun etti felek Yavuz Sultan Selim
Aslanlar bile kahrımın pençesinde inlerken, beni bir gözleri ahunun karşısında felek zebun etti.
Tenim nizar görüp kaçma ey remide gazal
Tasavvur et ki heyula- yı ruh u Mecnun’um Naili
Benim tenimi çirkin görüp kaçma ey ürkek ahu, farzet ki Mecnun’un zihinlerde gözüken haliyim.
Nakş eyle ey müsavvir hüsn-ü cemal-i yari
Ahu- yu çeşm-i şuhun amma remide göster Nabi
Ey ressam, yârimin güzelliğini resmet, amma onun ahuya benzeyen gözlerini ürkekmiş gibi göster.
Halk şiirimizde de ceylan, ahu ve maral benzetmeleri vardır ve divan şairlerinin benzetmelerine uygun şekillerde gösterilmiştir.
Bir âhû esîr-i dâmı olmuş
Kan yaşı kara gözüne dolmuş Fuzûlî
Yürii yıllarla yelersen yetemezsin ey dil
Şol cihetden ki perî şiveli âhûdur bu Necatî
Aşık der ahu gözler
Avcular ahu gözler
Beni sahraya saldı
Gördüğüm ahu gözler Siirt Türküleri
Ne bakarsın ahu ahu
Erittin yüreğim yağı
Şu karşının karlı dağı Çankırı Türküleri
Ahu gözlüm niye melil gezersin
Kuğu musun ciran mısın nesin sen
Gören aşıkların bağrın ezersin
Kuğu musun ciran mısın nesin sen Gevheri Şiirleri
Şunda bir dilberin ahu gözleri
Aklımı fikrimi eyledi tarac
Güftara geldikçe şirin sözleri
Akıdır lebinden sükker ü güllac Aşık Ömer - Şiirleri
Ahu gözlüm leblerinin lezzeti
Şeker midir şerbet midir bal mıdır
Ak gerdana sıra sıra dizilmiş
Zülüf müdür perçem midir tel midir Erzurumlu Aşık Sümmani Şiirleri
AHU –YU FELEK
Güneş demektir. Araplar güneşe gazele demektirler ve gazal arapça da ahu anlamına da gelmektedir. Güneş ilefelek birlikte düşünülmüş olduğundan bu benzetme feleğin güzelliği anlamına da gelir.
Ahu yu felek gördü seher şir- livanı
Hun – ciğerinden dem –i subh oldu hüveyda Ahmet Paşa
Feleğin güzeli olan güneş senin sancağının aslanını görünce korkusundan ciğerinden akan kan ile şafak peyda oldu.
Ahu-yı felek çarh pelenginden emindir
Şir-i alemin sayesini edeli melce' SİROZLU NİYAZİ
Mânâ: (Ey padişah)felek ahusu olangüneş senin sancağının arslanı gölgesini sığınak edeli felek kaplanının(tasallutundan)emindir.
KONUYLA İLGİLİ LİNKLER İMİZ
