AKKÂM NEDİR.
Akkam kelimesinin sözlük anlamı: Deve kiralayıcısı, deve ile ücret karşılığında eşya taşıyan adam. Hacca Sürre-i Hümayun ile birlikte giden hademe, sürre alayı hizmetçisi, Çadır mehteridir.[1]
Padişahların Hicaz ahalisine dağıtmak üzere gönderdikleri parayı ve sürre-i hümayun kafilesinin hamallığını, deveciliğini, hizmetkârlık ve seyisliklerini yapanlara akkâm denirdi. Akkâmlar, kafilenin en başında olurlar bir yere girerken kafilenin önünde kılıç kalkan oynarlar, ahaliden cebren para toplarlardı. [2]
Akkâmlar sure alaylarının önünde giden 50—60 kişilik bir ekipti. Bu ekibe seçilenler genellikle Arap kökenli kişiler oluyordu. Akkâmlar ufak davulları olan, dümbelek çalan, kılıç kalkan oyunları oynayarak sure alayını neşelendiren kişilerdi. Görevleri ahaliye surre alayının geldiğini haber vermekti. Ancak, akkâmlar kafileyi seyre çıkan insanlardan sure alayının ihtiyaçlarını karşılamak için para da topluyorlar, topladıkları paraları da surre eminine veriyorlardı.
Akkâmların diğer bir görevi de sürre alayının önünde meşaleler yakmaktı. Divan şiirinde akkâm mazmunu, surre, çıkın, para kesesi, meşale, gece, ihram Arap, sözcükleri ile birlikte tenasüp veya telmihlerle kullanılmış, akkâmların kafile önünde meşale taşımaları, kılıç ve kalkanlarla oyun oynamaları, sürre-i hümayunda para kazanmak için hamallık yapmaları, para toplamaları, çıkar için Hacca gitmeleri konuları işlenmiştir. Akkâmların Arap olmaları ve ihram giymeleri de şiirimizde geçen mevzulardır.
Kimi sail kimisi der akkâm
Sarınıp şemle bürünmüş ihram ( Sünbülzade vehbi)
Vaiza halkı katıp ardına bu ateşle
Duzah meş’al – keş olma akk’am misal ( Avni)
Ey vaiz bu meşale ile arkana halkı katıp akkâm misali cehenneme meşale olma
Kehkeşan’ı beline enli kuşanmış gerdun
Meş’al-i mahı alıp döşüne akkâm gibi [3]
Nabi
Kaynakça
[1] https://www.osmanice.com/osmanlica-807-nedir-ne-demek.html
[2] A. T. Onay, Eski Tiirk Edebiyatında Mazmunlar, Ankara 1993, s. 33. alem-ber-câme maddesi.shf 95
[3] A. T. Onay, Eski Tiirk Edebiyatında Mazmunlar, Ankara 1993, s. 33. alem-ber-câme maddesi.shf 95