Akkâm Nedir Şiirlerde Deveci

18.06.2015




 AKKÂM NEDİR.

Akkam kelimesinin sözlük anlamı: Deve kiralayıcısı, deve ile ücret karşılığında eşya taşıyan adam.  Hacca Sürre-i Hümayun ile birlikte giden hademe, sürre alayı hizmetçisi, Çadır mehteridir.[1]

Padişahların  Hicaz ahalisine dağıtmak üzere gönderdikleri  parayı ve sürre-i hümayun kafilesinin hamallığını, deveciliğini,  hizmetkârlık ve seyisliklerini yapanlara akkâm denirdi. Akkâmlar, kafilenin en başında olurlar bir yere girerken  kafilenin önünde  kılıç kalkan oynarlar, ahaliden cebren para toplarlardı. [2]

Akkâmlar sure alaylarının önünde giden 50—60 kişilik bir ekipti. Bu ekibe seçilenler genellikle Arap kökenli kişiler oluyordu. Akkâmlar ufak davulları olan, dümbelek çalan,  kılıç kalkan oyunları oynayarak sure alayını neşelendiren kişilerdi.  Görevleri ahaliye surre alayının geldiğini haber vermekti. Ancak, akkâmlar kafileyi seyre çıkan insanlardan sure alayının ihtiyaçlarını karşılamak için para da topluyorlar, topladıkları paraları da surre eminine veriyorlardı.

Akkâmların diğer bir görevi de  sürre alayının  önünde  meşaleler  yakmaktı. Divan şiirinde akkâm mazmunu, surre, çıkın, para kesesi, meşale,  gece, ihram Arap, sözcükleri ile birlikte tenasüp veya telmihlerle  kullanılmış,  akkâmların  kafile önünde meşale taşımaları, kılıç ve kalkanlarla oyun oynamaları,  sürre-i hümayunda para kazanmak için hamallık yapmaları, para toplamaları,  çıkar için Hacca gitmeleri konuları işlenmiştir.  Akkâmların Arap olmaları ve ihram giymeleri de şiirimizde geçen mevzulardır.

Kimi sail kimisi der  akkâm

Sarınıp şemle  bürünmüş  ihram   ( Sünbülzade vehbi)

 

Vaiza halkı katıp ardına bu ateşle

Duzah meş’al – keş olma akk’am misal    ( Avni)

 

Ey vaiz  bu meşale ile arkana halkı katıp akkâm misali  cehenneme meşale olma

 

Kehkeşan’ı  beline  enli kuşanmış  gerdun

Meş’al-i mahı alıp döşüne  akkâm gibi [3]

                                                                               Nabi

 Kaynakça

 

[1] https://www.osmanice.com/osmanlica-807-nedir-ne-demek.html

[2] A. T. Onay, Eski Tiirk Edebiyatında Mazmunlar, Ankara 1993, s. 33. alem-ber-câme maddesi.shf 95

[3] A. T. Onay, Eski Tiirk Edebiyatında Mazmunlar, Ankara 1993, s. 33. alem-ber-câme maddesi.shf 95

Yorum yapmak için lütfenKayıt Olunya da