Akrostiş Nedir Örnekleri

27.07.2017

 

AKROSTİŞ

Akrostiş ‘in Türkçedeki karşılığı iliklemedir. Akrostiş, bir şiirde dizelerin ilk harflerinin yukarıdan aşağıya doğru anlamlı bir sözcük meydana getirmesine denmiştir.

Divan edebiyatında akrostişin karşılığı olarak muvaşşah ya da istihrac kelimeleri kullanmış bazı divan şairleri de eski harfler ile böylesi şiirler yazmışlardır.

Akrostiş i köken olarak Yunancadan gelmektedir. Eski Yunan ve Latin dillerinde "akro-"   bir ön ek tir. Akro ön eki, geldiği kelimeye uç, baş, ön, anlamlarını vermekte, geldiği kelimeye bu yönlerde anlama yükleyen bir ön ek olarak kullanılmıştır.  Ti ş kelimesi ise dize anlamına gelir o halde "akro- stiş" de "uç taraftaki dize" anlamındadır.

Türk edebiyatında Divan âşık ve Halk edebiyatında da rastlanılan akrostiş örneklerine en çok Cumhuriyet döneminde rastlanılmaktadır.

Akrostişli şiirler genellikle yukarıdan aşağıya her dizesinin başladığı harflerin anlamlı bir kelime çıkarması ile oluşur. Buna rağmen Sezai Karakaç’un Monna Roza şiirinde de olduğu gibi her kıtanın ilk dizesindeki ilk harfler ile, veya dize içlerinde verilen işaretlerle de yapılabilmektedir.

ÖRN:

Var olan bir sen, bir ben, bir de bu bahar
Elden ne gelir ki ? Güzelsin, gençliğin var.
Dünyada aşkımız ölüm gibi mukaddes.
İnan ki bir daha geri gelmez bu günler,
Âlemde bu andır bize dost esen rüzgâr.

Cahit Sıtkı Tarancı      VEDİA

İrfan Emin
İyi günlerimde çok eller uzanır ellerime,
Resmimi, suratımı baş köşeye asarlar…
Fakat demir kapıların her kapanışında üzerime
Ardında taş duvarların her kaldığım zaman
Ne arayan beni ne soran…

Eeeehh, daha iyi bunun böyle olduğu…
Minnetim ve borçluluğum yalnız sana kalsın
İyi günlerimde benim unuttuğum insan eli
Nasılsın?

Nazım Hikmet‘in, avukatı İrfan Emin için yazdığı bir akrostiş örneği

MONA ROZA

Mona Roza, siyah güller, ak güller
Geyvenin gülleri ve beyaz yatak
Kanadi kirik kus merhamet ister
Ah, senin yüzünden kana batacak
Mona Roza siyah güller, ak güller

Ulur aya karsi kirli çakallar
Ürkek ürkek bakar tavsanlar daga
Mona Roza, bugün bende bir hal var
Yagmur igri igri düser topraga
Ulur aya karsi kirli çakallar

Açma pencereni perdeleri çek
Mona Roza seni görmemeliyim
Bir bakisin ölmem için yetecek
Anla Mona Roza, ben bir deliyim
Acma pencereni perdeleri çek..

Zeytin agaçlari sögüt gölgesi
Bende çikar günes aydinliga
Bir nisan yüzügü, bir kapi sesi
Seni hatirlatiyor her zaman bana
Zeytin agaclari, sögüt gölgesi

Zambaklar en issiz yerlerde açar
Ve vardir her vahsi çiçekte gurur
Bir mumun ardinda bekleyen rüzgar
Isiksiz ruhumu sallar da durur
Zambaklar en issiz yerlerde acar

Ellerin ellerin ve parmaklarin
Bir nar çiçegini eziyor gibi
Ellerinden belli oluyor bir kadin
Denizin dibinde geziyor gibi
Ellerin ellerin ve parmaklarin

Zaman ne de cabuk geciyor Mona
Saat onikidir söndü lambalar
Uyu da turnalar girsin rüyana
Bakma tuhaf tuhaf göge bu kadar
Zaman ne de çabuk geciyor Mona

Aksamlari gelir incir kuslari
Konar bahcenin incirlerine
Kiminin rengi ak, kimisi sari
Ahhh! beni vursalar bir kus yerine
Aksamlari gelir incir kuslari

Ki ben Mona Roza bulurum seni
Incir kuslarinin bakislarinda
Hayatla doldurur bu bos yelkeni
O masum bakislar su kenarinda
Ki ben Mona Roza bulurum seni

Kirgin kirgin bakma yüzüme Roza
Henuz dinlemedin benden türküler
Benim askim sigmaz öyle her saza
En güzel sarkiyi bir kursun söyler
Kirgin kirgin bakma yüzüme Roza

Artik inan bana muhacir kizi
Dinle ve kabul et itirafimi
Bir soguk, bir garip, bir mavi sizi
Alev alev sardi her tarafimi
Artik inan bana muhacir kizi

Yagmurlardan sonra büyürmüs basak
Meyvalar sabirla olgunlasirmis
Birgün gözlerimin ta içine bak
Anlarsin ölüler niçin yasarmis
Yagmulardan sonra büyürmüs basak

Altin bilezikler o kokulu ten
Cevap versin bu kanli kus tüyüne
Bir tüy ki can verir bir gülümsesen
Bir tüy ki kapali gece güne
Altin bilezikler o kokulu ten

Mona Roza siyah güller, ak güller
Geyve'nin gülleri ve beyaz yatak
Kanadi kirik kus merhamet ister
Aaahhh! senin yüzünden kana batacak!
Mona Roza siyah güller, ak güller

Sezai Karakoç: Her dörtlüğün ilk dilzerindeki harflere dikkat edildiğinde  MUAZZEZ AKKAYAM  kelimesi çıkmaktadır.

Yorum yapmak için lütfenKayıt Olunya da