Alkış ve Kargış Nedir.
Alkış ve Kargışlar toplumun maddi-manevi kültürünü, değer yargılarını, inançlarını yansıtan, ı kalıplaşmış sözlerdendir. “Alkış” (hayırdua) “kargış” ise (beddua, ilenç) ile eş anlamlıdır.
Alkış, birisine güzel dilekler dilemek, hayır dua ile birlikte iyilik temennilerinde bulunmak için kullanılan kalıp sözlerdendir. Alkışlar genellikle deyim gibi kullanılan çoğu kez de deyim gibi kalıplaşmış hale gelen iyi dilek sözleridir.
Alkış ve kargış : “ kişilerin iyilik ya da kötülüklerinin otorite sayılan güçlerden talep edildiği dilek bildiren kalıplaşmış sözlerdir.”[1]
Alkışlar genellikle mensur söylenmiştir. Buna rağmen manzum olarak da söylenen pek çok alkış vardır. Söze kuvvet katan, canlılık katan alkışlar genellikle övgü ve iyilik temennilerini dile getirmekte aferin anlamını da içeren takdirler de barındıran sözler olmaktadırlar.
Günlük konuşmalarda yer alan alkışlar, söyleyeni ve söyleneni mutlu ederek olumlu iletişimler kurulmasını sağlayan sözlerdir. Alkışlar hayırlı söz, hayır dua ile eşanlamlı sayılabilecek kalıp sözlerdir.
ALKIŞ ÖRNEKLERİ
“Ak bürçekli anan yeri Bihişt olsun. Aksakallı baban yeri uçmak olsun. Hak yandıran çırağın yana dursun. Kadir Tanrı seni namerde muhtaç eylemesin Hanım hey...” Dede Korkut
Kargış ise alkışın tam zıddı beddua anlamına gelecek bir ifadedir. Kargış yapılan kişinin başının belaya girmesi, ölmesi, malının ve kendinin ziyan görmesi “ çoluğundan çocuğundan bulması, “ canının alınması,” belasını bulması”, “Haram olsun hart olsun, karaciğerine dert olsun" gibi kötülük dilekleri, kem sözler ve beddualar vardır.
[1] Öykü TERZİOĞLU, ALKIŞ VE KARGIŞLARIN, SÖZLÜ KÜLTÜRDEKİ YERLEŞİK KODLARIN AKTARIMINI VE YENİDEN ÜRETİMİNİ KOLAYLAŞTIRAN BİÇİMSEL ÖZELLİKLERİ, https://www.millifolklor.com/tr/sayfalar/7