Alp Er Tunga Destanı
29.12.2016
Alp Er Tunga Destanı
Bugünkü bilgimize göre, eski çağlar Türk tarihinin ilk destan kahramanı A l p E r T u n g a isimli, büyük bir Türk ve Turan hükümdarıdır.
Alp Er Tunga, M.Ö. Vll. asırdaki Türk - İran savaşlarında ün kazanmış; Iran ordularını defalarca mağlup etmiş,
sonunda Iran hükümdarı Keyhüsrev’e yenilerek öldürülmüştür.
Su, Saka (Skit) adlı Türk devletine altın devri yaşatan bu hükümdarı İranlılar hile ile öldürmüşler, Onun ölümünden sonra da Saka Devleti eski büyüklüğünü kaybetmiştir.
Bu kahraman için Türkler arasında söylenen destanlar zamanımıza kadar yaşamamıştır.
. Buna mukabil, Göktürkler, Uygurlar, Karahan’ılar
gibi Milattan ve İslamiyet’ten sonra devlet kuran Türk ailelerinin, kendilerini
Alp Er Tunga soyundan bildiklerini, bu hükümdar ailelerinin
Alp Er Tunga'yı en eski ataları diye tanıdıklarını gösteren tarih kayıtları vardır.
Alp Er Tunga'nın hatırası bilhassa şehir hayatına alışan Türkler arasında asırlarca yaşamıştır.
Bu Türk hükümdarının İran Destanı’ndaki adı Afrasyab'dır.
M. XI. asırda Divan-ı Lügat-üt -Türk adiyle ve Arap diliyle Türkler ‘in ilk lügat ve gramer kitabını yazan Kaşgarlı Mahmud'un bu kitabında, büyük Saka hükümdarının her fırsatta anıldığı görülür.
Mesela Türklerin en büyük başbuğlarına Han denildiği bildirilirken, Afrasyab oğullarına Han, fakat Afrasyab'a Hakan denildiği söylenir.
Yahut Türkçe kaz kelimesi açıklanırken, bunun aynı zamanda Afrasyab'ın kızının adı olduğu bildirilir.
Hatta «Kazvin şehrinin asıl adı, kaz oyunu Kaz oyn'dır.
Çünkü Afrasyab'ın kızı orada oturur, orada oynarmış.» gibi yakıştırmalarla,
yine onun hatırası anılır.
İle ırmağına akan büyük bir çayın adı Kaz Suyu'dur, denilirken «Afrasyab kızına bu suyun kenarına bir kale yaptırmıştı bu ad oradan kalmıştır.»
gibi bilgiler verilir, Miladdan sonra XIV. asır sonunda yazıya geçirilen
Dede Korkut Hikâyelerinde «güzel kız manasında «kaza benzer kız» tabirinin kullanılması, bu hatıranın Türk edebiyatına bıraktığı izler arasındadır.
Nihad Sami Banarlı
ResimliTÜRK EDEBİYATI TARİHİ
MİLLÎ EGİTİM :BASIMEVİ - 1STANBUL 1983
ALP-ER TUNGA DESTANI
Şimdi dönüp destanlara bakalım,
O canipten vakte ışık yakalım.
Görelim neler var rivayetlerde,
Türklere yol veren işaretlerde.
İsa’dan yedi asr önce bir Hakan,
Gelmiş idi Türk Yurduna armağan.
Alp-Er Tunga Türk iline hakandı,
Savaşlarda yırtıcı bir şahandı.
Tacikler ona Afrasyap derlerdi,
Narasıyla Arslan gibi gürlerdi.
Kılıcı keskindi, bileği güçlü,
Dostuna sadıktı, düşmana öçlü.
Yağmur döken bulut kadar cömertti,
Bilgelikte eşi yoktu, çok mertti.
“Alp Er Tunga Kağan işit ne dedi,
O ki bu öğüdü bilip söyledi.
İnsan kalbi ettir, çürüyüp gider,
Ey insan onu çok iyi kolla” der.
Tunga’nın oğulları, kızları vardı
Kızlarından Kaz’ı pek çok severdi
İli kıyısında bir saray kurdu,
Kaz orada mutlu, mesut oturdu.
İle ırmağının suyu çok boldu,
Zamanla burası bir şehir oldu.
Adına da Kaz oyunu denildi,
Sonraları Kazvin diye anıldı.
Peşeng Kağan oğlu idi ol yiğit,
Türkoğlu Türk soylu idi ol yiğit.
Saka Türklerinin yüce kağanı,
Tutmuştu o vakit şanı cihanı.
Alp Er Tunga derler idi adına,
Hâkim idi tüm Turan biladına.
Alp-Er Tunga, İran içre yöneldi,
Dehistan’a kadar orduyla geldi.
Karşılaştı iki ordu orada,
Er dilemek vardı şimdi törede.
İbrahim Sağır
Yorum Yapmak için Kayıt Olun veya Giriş Yapın
Seferi (Nurcan Bedir Ören)
8 years ago
Yusuf Bilge
8 years ago
İbrahim Sağır
8 years ago