Ankara Etnografya Müzesi ve Sergilenen Eserleri
26.05.2012
Ankara Etnografya Müzesi
Kuruluş tarihi 18 Temmuz 1930[1]
Bulunduğu yer Gündoğdu , Altındağ, Talatpaşa Bulvarı Türkocağı Sok. No.4 Ulus
Adres: Etnografya Müzesi, Ülkü Sokak No:4 Eski Türk Ocağı Yanı, Opera / ANKARA
Telefon: (0–312) 311 30 07
Resmî sitesi Ankara Etnografya Müzesi
Ankara Etnografya Müzesi, 10 Kasım 1953'e kadar Atatürk'ün naaşının tutulduğu ve Cumhuriyet döneminin ilk müzesidir. Ankara Etnografya Müzesi, Kurtuluş Savaşı'nda cuma namazlarının kılındığı eski adı Namazgâh Tepesi olan yerde kurulmuştur.[1]Ankara’nın başkent oluşunun ardından kurulan ilk müzedir. Anadolu’dan toplanan çeşitli giysi, halı, elişi ve kilim dışında, sini, kazan, mangal gibi çeşitli bakır işçiliği örnekleri, yazma yapıt ve minyatürler, çeşitli tekkelere ait eşyalar sergilenmektedir.(5) Ankara Etnografya Müzesi ülkemizdeki etnografya müzeleri arasında ilk başta gelen müzeler arasındadır.
Türklerin maddi ve manevi kültü mirasını içeren bir Etnografya Müzesi'nin kurulmasının gerekliliğine inanıyorlardı. Bu nedenle Milli Eğitim Bakanı Hamdullah Suphi Tanrıöver, eski mesai arkadaşı Budapeşte Etnografya Müzesi şeflerinden Türkolog J. Meszaroş’un müzenin kuruluşu konusundaki görüşleri sorularak, kendisine hizmet teklif edildiği, Prof. Meszaroş’un bakanlığa sunduğu 29 Kasım 1924 tarihli raporundan anlaşılmaktadır. (2) Cumhuriyetin ilanından sonra Ankara'nın başkent olması ile Ankara'ya yaraşır bir müze kurmak fikri konuşulmaya başlandı. Namazgah tepe denilen ve cuma namazları kılınan bu tepe üzerinde ve müslüman mezarlığının olduğu yerde bir müze kurma fikri dillenmeye başlamıştı. Namazgah tepesi ve arazisi bu amaçla Vakıflar Genel Müdürlüğünce 15 Kasım 1925 tarihli Bakanlar Kurulu kararı gereğince, Milli Eğitim Bakanlığı'na müze yapılmak üzere bağışlanmıştır. Önceleri Arkeoloji Müzesi olarak kullanılması düşünülmüş, sonra Resim Heykel Müzesi olmasına karar verilmiş, açılış töreninden sonra bugünkü işlevine kavuşmuştur. Ankara'da bir müze yapılması fikrinden sonra Hacettepe'de Ulus-Kızılay yolu üzerinde Namazgah Tepesi'nde 1925'te yapımına başlandı (2) Müze 1930 yılında ziyarete açıldı.10 salon, arşiv, kütüphane, depo ve idare bürolarından oluşan müzenin girişindeki şeref holünde seçkin eserler sergilenmeye başlandı.
1924’te İstanbul’da Prof. Celal Esad (Arseven) başkanlığında, daha sonra 1925 yılında İstanbul Müzeler Müdürü Halil Ethem (Erdem) başkanlığında, eser toplamak ve satın almak üzere özel bir komisyon kurulmuştur. Satın alınan 1250 adet eser, 1927 yılında inşası tamamlanan müzede teşhir edilmiştir. Müze Müdürlüğü'ne de Hamit Zübeyr Koşay atanmıştır. (2)
"Burası 10.11.1938’de sonsuzluğa ulaşan Atatürk’ün 21.11.1938’den 10.11.1953’e kadar yattığı yerdir."
15 yıl süreyle Etnografya Müzesi Anıtkabir işlevi görmüştür. Devlet başkanlarının, elçilerin, yabancı heyetlerin ve halkın ziyaret yeri olmuştur. Bu süre içinde müzede çalışmalar sürdürülmüş; 6-14.10.1956 tarihinde, Uluslararası Müzeler Haftası nedeniyle, gerekli değişiklikler yapıldıktan sonra müze tekrar halkın ziyaretine açılmıştır. (4)
MÜZE BİNASININ YAPISI
Binaya 28 basamaklı bir merdivenle çıkılır. 4 sütunlu, üçlü bir giriş sistemi vardır. Kapıdan girilince kubbe altı holüne ve buradan da iç avlu denilen sütunlu kısma geçilir. Buranın ortasına mermer bir havuz yapılmış, çatı kısmı açık bırakılmıştır. Müze önünde at üstünde duran bronz Atatürk Heykeli 1927'de Milli Eğitim Bakanlığı tarafından İtalyan Sanatkarı P. Conanica'ya yaptırılmıştır. (2-4)
Bina, Cumhuriyet dönemi önemli mimarlardından biri, Arif Hikmet Koyunoğlu tarafından yapılmıştır. Bina Müteahhiti ise Nafiz Bey'dir. Bina dikdörtgen planlı olup, tek kubbelidir. Yapının taş duvarları küfeki taşı ile kaplanmıştır. Alınlık kısmı mermer olup üzerleri oyma süslüdür. (1)
Binaya 14 basamaklı bir merdivenle çıkılır. Kapıdan girilince kubbe altı holüne ve buradan da iç avlu denilen sütunlu kısma geçilir. Buranın ortasına mermer bir havuz yapılmış, çatı kısmı açık bırakılmıştır. Daha sonra bu iç avlu Atatürk'e geçici kabir olarak ayrıldığında, havuz bahçeye nakledilerek, çatısı kapatılmıştır. İç avlunun etrafında simetrik olarak büyüklü küçüklü salonlar yer almaktadır. İdare kısmı müzeye bitişik olup iki katlıdır. (1- 4)
Müze önünde at üstünde duran bronz Atatürk Heykeli 1927'de Türkiye Cumhuriyeti Millî Eğitim Bakanlığı tarafından İtalyan sanatkâr Pietro Canonica'ya yaptırılmıştır.
MÜZENİN SERGİ SALONLARI VE SERGİLENEN EŞYALAR
Etnografya Müzesi, Türk Sanatının Selçuklu Devrinden zamanımıza kadar devam eden örneklerinin sergilendiği bir müzedir.
Anadolu’nun çeşitli yörelerinden derlenmiş halk giysileri, süs eşyaları, ayakkabı, takunya örnekleri, Sivas yöresi kadın ve erkek çorapları çeşitli keseler, oyalar, çevreler, uçkurlar, peşkirler, bohçalar, yatak örtüleri, gelin kıyafetleri, damat tıraş takımları eski geleneksel Türk sanatının birer temsilcileridir. Bu kıyafetlerin pek çoğu yerel kıyafetler giymiş ve her biri değişik yöreleri temsil eden kıyafetleri giyen mankenler üzerinde sergilenmektedir.
Türklere özgü teknik malzeme ve desenlerle kendi içinde halı dokuma merkezlerinden Uşak, Gördes, Bergama, Kula, Milas, Ladik, Karaman, Niğde, Kırşehir yörelerine ait halı ve kilim koleksiyonu vardır.
Bakır Eşyalar Salonu'nda Anadolu bakır işçiliğinden örnekler sergilenmektedir. Türk Odası adlı salonda ise, 17. yüzyıla ait bir Ankara evinin konuk odası olarak düzenlenmiştir. Müzede ayrıca, yazma ve basma eserler kitaplığı ile şer’iyye sicillerinin korunduğu arşiv yer alır. (3)
Anadolu Maden sanatının güzel örnekleri arasında XV.Yüzyıldan kalma Memlük kazanları, Osmanlı şerbet kazanları, güğüm leğen, sini, kahve tepsisi, sahanlar, taslar, mum makasları vb. çeşitli madeni eserler vardır.
Osmanlı Devri yayları, okları, çakmaklı tabancalar, tüfekler kılıç ve yatağanlar, Türk çini porselenleri ve Kütahya porselenleri, tasavvuf ve tarikat ile ilgili eşyalar, Türk yazı sanatının güzel örneklerinden levhalar bulunmaktadır. (4)
Türk ağaç işçiliğinin en güzel örneklerinden, Selçuklu Sultanı III. Keyhüsrev'in tahtı (13. yüzyıl), Ahi Şerafettin Sandukası (14. yüzyıl), Nevşehir Ürgüp’ün Damsa Köyü Taşhur Paşa Camii mihrabı (12. yüzyıl), Siirt Ulu Camii Mimberi (12. yüzyıl) Merzifon Çelebi Sultan Medresesi Kapısı (15. yüzyıl) müzemizin önemli eserlerindendir.
VII. Dönem T.B.M.M. üyesi Besim Atalay’ın müzeye armağan ettiği koleksiyonu çeşitli devirlere ait Türk sanat tarihlerini içermektedir.
Müzede özellikle Anadolu etnografya ve folkloru, sanat tarihi ile ilgili eserleri içeren bir ihtisas kütüphanesi bulunmaktadır.[1]
Girişin sol tarafındaki salonlarda ise, çini ve cam eserler, Osmanlı Dönemi hat sanatı örnekleri ile Selçuklu ve Beylikler Dönemine ait nadide ahşap eserler sergilenmektedir.(4)
T.B.M.M. üyesi Besim Atalay’ın müzeye armağan ettiği koleksiyonu çeşitli devirlere ait Türk sanat tarihlerini içermektedir.(2)
KAYNAKÇA
- https://tr.wikipedia.org/wiki/Ankara_Etnografya_M%C3%BCzesi
- https://wowturkey.com/forum/viewtopic.php?t=13190
- https://www.gezikolik.com/tr/Tarih_Kultur/Muzeler/Turkiye/ANKARA/Ankara_Etnografya_Muzesi/e_1468.aspx
- https://www.kulturvarliklari.gov.tr/TR,44061/ankara-etnografya-muze-mudurlugu.html
- https://www.edebiyadvesanatakademisi.com/forummesaj/87-turkiyedeki_muzeler_(_baslicalari_ve_hepsi).html
Yorum Yapmak için Kayıt Olun veya Giriş Yapın