Anlamları Bakımından Kelimeler

ANLAMLARINA GÖRE KELİMELER

1.      Zıt Anlamlı Kelimeler:

Anlam yönünden birbirinin karşıtı olan kelimelere ZIT (KARŞIT) ANLAMLI KELİMELER denir.

çok - az, akıllı - akılsız, zor - kolay, arka - ön, sağ - sol...

2.      Eş Sesli Kelimeler:

Yazılışları ve okunuşları aynı, anlamları farklı olan kelimelere EŞ SESLİ (SESTEŞ) KELİMELER denir.

·         Deme kış yaz, oku yaz

·         Yüz atlı, yüzü solmuş, derede yüzmek

·         gülü sev, O kızın adı Gül'dür, Ne çok gülüyor

3.      Eş Anlamlı Kelimeler:

Yazılış ve okunuşları ayrı, anlamları aynı olan kelimelere EŞ ANLAMLI (ANLAMDAŞ) KELİMELER denir.

nemli - rutubetli, sor - güç, okul - mektep, öğretmen - muallim

4.      Terim Olan Kelimeler:

Bilim, sanat, meslek ve teknik konularda o bilim veye dalına ait özel bir anlamı karşılayan ve başka hiç bir anlamda kullanılamayan kavramları karşılayan kelimelere TERİM denir.

·         Coğrafik terimler: koy, obruk, yalıyar, (Sinop) burnu, ölçek( harita),

·         Hukuk terimi Anayasa:  kanun, dava, davacı, mahkeme, yargıç, çelp, tutanak

·         Geometri terimleri:  Açı, kenar, köşegen, kare, üçgen, eşkenar, dörtgen, açı ortay

·         Matematik terimleri : Toplama, çıkarma, eksi, artı, kalan, denklem...

·         Edebiyat- Garmer terimleri: Mani, koşma, türkü, dörtlük, gazel, koşuk, ağıt, kök, gövde,türemiş kelime,sesteş, sesli, sessiz,

·         Müzik terimleri : Nota, solfej, türkü, şarkı, sol anahtarı

5.      Mecaz Anlamlı Kelimeler:

Kelimelerin cümle içinde, sözlük anlamlarından başka anlamlarda kullanılmasına MECAZ anlamı denir.

·         (Sunam) gel seninle bir deyişelim/

·         Senden özge yarim yok benim (gülüm)

·         Ayağını çıkar ( çıkarılan ayak değil ayakkabıdır.)

·         Kurban olam beşikte yatan( kuzuya)

·         Can kafeste durmaz uçar ( Can kuşa benzetilmiş, kuş söylenmemiş)

·          

6.      Deyimler,

Deyimler: Birden çok kelimenin gerçek anlamı dışında kullanılarak tek bir anlamı karşılamak amacıyla oluşturdukları kalıp sözlere DEYİM denir.

başı şişmek, aklı karışmak, ayaklarına kara sular inmek, dili sürçmek

7.Atasözleri:

Söyleyeni belli olmayan, anonim, topluma mal olmuş, kısa, özlü, kalıplaşmış, ahlaki, felsefi, dersler ve öğütler veren sözlere ATASÖZÜ denir.

8.      Özdeyişler:

·         Kim tarafından söylendiği belli olan, kısa ve özlü sözlere ÖZDEYİŞ (VECİZE) denir.

·         En iyi bildiğim şey hiç bir şey bilmediğimdir. ( A.Einstaine)

·         Bana arkadaşını söyle sana kim olduğunu söyleyeyim. (Cervantes)

9.      Soyut Anlam

Beş duyu organından biriyle algılanamayan, maddesi olmayan, varlıkları inançla ve his ile bilinen kavram ve varlıkları karşılayan kelimelere soyut kelimeler denir; bu kelimelerin gösterdiği anlam özelliklerine de soyut anlam denir.

Hayal, rüya, düşünce, menfaat, sevgi, korku, güzellik...

10.  Somut Anlam

Beş duyu organında biriyle algılanabilen, maddesi olan kavram ve varlıkları karşılayan kelimelere somut kelimeler denir; bu kelimelerin gösterdiği anlam özelliklerine de somut anlam denir.

·         Ağaç, taş, ev, mavi, soğuk, su, masa, yol, yürümek, koşmak...

·         Soyut anlamlı kelimeler mecazlı kullanılarak somuta aktarılabilir.

·         “Yazınızda kuru bir anlatım görüyorum.”

·         “Adam yıldızlara basa basa yürüyordu.”