Art Alanda Bir Çığlık 2

BU Eser 19.12.2013 Tarihinde Haftanın Şiiri Seçilmiştir


1

Yalan var yalan

Bir kapatıp açtım gözümü

Talan var talan

Akşamdan sabaha

Hücceti süren.

Ey Lağaş'tan Assuan'a

Akşamlarını üzerine örtte gel.

Ne çıkar, bilmesinler!

Giz sana yakışıyor

Nasılsa bir göz, o karanlığı deler.

2

Ekin ektim yarın gözlerine

Zehmerinin soğunu kıran

Rüzgar saçını savurmaz

Sürme gözünü kavurmaz

Esmeri ala kaçmayan yanaklar

SÜMER'İ SAFAĞINDAN ÖPTÜM

3

NİPPUR'DA BİR AN

Yedi kapını açtım

İlk yerleşim planı yaparlığın

Övünme ihaneti

Talan ettim mabedini

Ektim yarın gözlerine

Bir göz, bir gözbağı durdun

Nippur, tanrılarınla yücel ve gücelsin

Mabedine umudu koydum, raf raf

Göz oldum üstüne, oynadım saf saf

Sense bağı

Mistiği dört mabet ile

konaklar,  bağrında.

Gezgini kahini tüccarı, sağrında

Bir özlerim ki Nippur

Ursa ile

Sanmayasın hapur hupur

ÇARŞIDA- BİR KONUK GELİYOR

Nippur'un sahibi Enlil hey heylenir

Kan donar, buz kesmiştir ortalık

Ansızın kahkaha patlar kasrından

El isteyip asa alacak beklenmede

Seyreyledim çarşına, geçtim karşına

Müzik tınılamada handa

Raksla rakkaseler, havuz başı, yanda

Naruha öğüt vermede, şadırvanda

Uruha taş oyuyordu, göz diye

Pis kaşıntılı Enkim, tütütmüştü ocağı

Ursa ile göz göze geldik, el etti

Urkimdi hamursu tabletle, okula gidiyordu

Kasıntı Gudea, dükkan önü pinekliyordu

Köşedeki kahin geleceği tutuyordu avcunda

Bir atlı hışımla geçti, toz kaldırdı

Kuşlar bir çığlık etti, uçuşarak, yana yana

Belli, tecelli vardı, gözler devrildi cama

Bir göz, Ereh'li İnanna, bir bağı, tutulumdu

İçten okunuyordu heceden heceden

Ve artık bir suskunluktu o

Gözbağı.

Gözbağı: Çok önemli kavram. Girişin ikinci bendindeki ;"Nasılsa bir göz, o karanlığı deler", anlatımındaki gözü, niçin bulamadığımızı burada işledim. Tabi hem sevisel bağ, hem mistik bağ, hem de ironi; gerçeği örten bağdı. Suretlerdeki oyalanışlar dı karanlığı delemeyenler.

...............................................................

Nemruttan hava almış

Kleopatra'dan deva .

Ninova'dan toz kokan

İrem bahçelerinden rayiha.

Nippur çarşısında

Nippur'un en ilkiyim diye

Enlil eda ile sarkaç eden

Ur Nammu'ya kaş ederken emaneti

Zigguratlarla heybeti

Başını dokurken felekler

Mabed orospularından yemliydi

Anaç İnanna kudreti ölümle

Sanmayın söndü kartya

Parladı gözleri iklimle Partya.

4  İştar-Enki (Ea)

Yas tutun, baş bağlayın

Sevince duran kına yaksın.

Gök boşaldı yer taştı

Su aldı Niruppak'ı

Dökün analar göz yaşı

Ağlamak size düşer.

Yer tutmaz anaların ayağı

Kuzular boşta meler

Feryatın ulaşacağı yer yoktur

Üstelik gökler, daha bir

Kızgınlıkla  gürler.

Su sesi, şimşek, gökgürültüsü

Her yeri tutar

Su dağları taşları yutar

İki mavi, en yakın ve özlem buluşmuştur

.......................................................................

Sen ey aşifte İştar

Eteklerin yelde uçuşsun

Başında hazan yelleri essin

Gördün mü ne işlediğini?

Sakız yapışmış damakların

Açılmazlığında şaşkınlık

Ta yücelere çekilir

Bet benizden uçmuş

Kararlarının vehametinden

Ürken kaçışlık

Enlil İştar .

Boşa ıstırap göz yaşı dökme Ea (Enki)

Sahibi değil miydi Enlil, bir ihanetle

Kurtardın Şuruppak'lı Ut-Napiştim'i

Asur da yazar Ziusudra'yı ya

Dilmun'da kasra ikame.

O kuruldan iki zıtlaşmıştı

İşte o soyluluktu, yardaki.

Ey güzellik kokanası

Gilgamıştan öfke İştar.

İzdivcı red olunupta

Şişme sandal gibi inen.

Bir gürültü rahatsızlığına

İnsanların ümügüne binen.

Yaptığına pişman olup

Pire için yorgan yakmam senden.

xx

Yerdeki somutu göğe döndüren

Sümer.

Ulfet gibi

Gökten vekaletle döndü

Uzletim olacak

Marduk adına iş yapar nafileler:

Firavunlar krallar

Rahipler, papalar

Hahamlar halifeler

Daha anlamaya çok var.

Enki

Şuruppak'ın oğlunu

Kurtardın da ne yaptın Enki?

Abada mı saldın, soyunu sanki?

Başın göğe mi erdi?

Meyve  hırsızı.

Ne güzelde temizleyecekti

Orospu İştarla, Enlil insanları

Elleri değmişken. Bıraksaydın ya

Enlil, kızı fahişe İnanna'dan buldu

Şöyle bir baktı, İnanna

Tek kişilik tecavüzle verek

Tüm halkı bela ile yaktı.

Suçları şahsiliğinde, genellik

İnanna'dan gerek.

Avuçlarını yumruk yapamayıp da

İş göremez olası.

Ardışık doğumla olan, üç kızı ile yatan

Zıvana düşkünü.

Kızı Uttu'da, döl tohumunu çaldırıp

Sekiz çeşit bitki ektirten

Sonrada yasağı çalan Enki!

Tümden suçsun, ben masumum

Sendan bana bela, günah yüklenmek!

Sunulunca toprağa ter.

Dilmun tanrıların yaşadığı yer.

Yer tanrıçası sekiz tür meyva eker

Nefistir, yasağı, bilgelik tanrısını, çeker

Yasak savar yanım Enki'nin elinde.

Hey haat lanetlidir bilgelik

Kuruldaki diğerler de, af içindir ilgelik.

Her bir hastalıklı sekiz organdan

Müzdariptir Enki, iniler

Yakarış olur tüm tanrılar

Lanetteki yer tanrıçası ne pinti

Kaburgadaki sağaltımda tanrıça Ninti

Hünerlidir, tababetimden belli.

Mabedik mabutlar insanca bencil

5  Enlil-Ninlil

Karısını ayartacak olan Enlil

Kocasınca tecavüze uğrayan Ninlil

Be hey uçkur düşkünü Enlil

Uçkuru eline dolanasıca

Anadan  öğütlü, önerili akıl, Ninlil

Kendini yıkanır göstermek, hesapçaydı

Uçkur suça kaydı.

Ucuz yolun yolcusu

Vebali insanlardan sorulur.

6 Enki

Lokması sayılı olupta

Boğazına düzülesice

İş çokluğundan güya, sofra yapamayan

Boğaz düşkünü tanrılar.

Hizmete amade istersiniz; Enki elinde

Kilden şekilli;

"" Ey annem adını vereceğin yaratık oldu.

Onun üzerine tanrıların görünüşünü koy.

Ey annem, yeni doğanın kaderini söyle

İşte o bir insan""  yaratan Enki*

Suretinizden günahlarımız belli.

7 Dumuzi ( İnanna'nın kocası)-İnanna

Kör kuyularda kalıpta

Yer altında çıkmayasıca

Sürü güdücü Dumuzi.

Kutsal evlilik yaptırdın da ne oldu?

Bereketle, taam mı dolduk?

Şehvetin uçkuru aştı.

İnanna'da, şaştı da; insanlara taştı

Körün tuttuğunu öpmesi bundanmış

Suç Dumuzi'nin, ceza insanlara

Saçları belik olmayıpta

Kırda gezmelere son veresice

Dilmunun metresi, (anlamlı) İnanna!

Derinliklerde uyuyan güzel

İnanna.

kusurundaki müştaki.**

Dumuzi'nin uçkur elinde iken,***

Nereden çıktı, duvar dibi uyku seçilmesi.

Bela arayıştır, kaygılanılması

Kırda uyurken Kutsal orospu

İnanna'nın, ırzına geçilmesi

Akad da İştar

Yunan da Afrodit

Anadolu da Kybele

Roma  da Venüs'ce saygılanması

Tecavüzlerimizin sorumlusu!

Paylaşılamayan güzellik

Rekabetlerimizde de sen varsın.

Heveslerin alınmazken önü

Çoban Dumuzi, çifçi Enkimdu

Düşürdü gönlü.

Bir ileri bir geri varışta

Biri bal kaymak, öbürü bira buğday

Herkes ürününü övüşle yarışta.

Çobanın ürünleri kabul, evlilik oluşta

Rüyalarına ters yatıp da

Yatağında ters dönesice Dumuzi

Netcektin de iki kamış gördün?

Hem de birisi sökük

Kamışlara çıkasıca

Yorumu, yer altına sürülmen, değil miydi?

Ne ihtiyacın vardı rüyaya.

Yusuf'u zindana attıracak

Rüya sapığı.

Rüyalarımdan kabuslarımdan, sen sorumlusun.

Uçkurundan hareketli

Dölünden bereketli

Rüyasından tescilli

Yer altı mahkumu Dumuzi

Aracı ricacılarla, yarım  senede

Bir kez ,yer yüzüne çıkma torpiliyle izinlik.

İnanna ile çiftleşme, izini koparıp da

Bahar buluşması ile insanlara, bereket bolluk

Abidesi olan, tohumu dökülesice.

Doğaya, canlılık bayramını pekiştiren

Kutsal evlenme ritüeli, olmadın mı?

Ateşler yaktırıp, şenlikler yaptıran amigo

Hani nerede bolluk? İnsanlar boğazlaşmakta

Keyfi kendinden hünerli, dilli sapık!

Senin meselelerin bitmez

Seni Don Juan artığı

Rasputin kılıklı

Dilmun kovgunu seni.

Tohumu dökülesice

Neme lazım

Yerde fantezi fışkırır sonra!

Tohumu olduğu yerde, kuruyasıca bela.

İnşallah, İnanna ikilem durur

Sürün çalınacak diye.

Bertaraf ederken zanlıları

Günahı tutarda

Çeşme yapar, sen sağ iken, mezarın başına

Gelen geçen, canın için içer, seni anar.

Hayratından bulasıca.

8 Nanşe

Durdurulur mu olaylarla, Ayşe? /hayat-yaşam

Adalet gözü, biri, kör bakıcı

Sosyal adalet sağlayıcı

Rüya eskicisi, Nina'lı Nanşe.

Vicdani yükü kaldırırdı.

Öksüz annesi, dul koruyucu, fakir tanırlığı bilen.

Sahip kılınmayanı, yedim içtim demeyeni

Fena yere bakanı, tartıyı takanı, silen.

Her yılda bir gün, günah çıkarıp

Ceza verip, af yaptın da

Ninova'da feryat,  Madımak'ta yanmadı mı?

Tartı kefesi kaymış kıytırık.

9-

Döğün, saç baş yol

Ey Karabaşlar halkı!

Bak Nineve bir hırsla tutuştu

Lagaş Babil, yanıyor

Uruk Nippur Kadeş, kanıyor.

Niye olmasın ki

Ziyanı senden sanıyor!

Fitillediğin nifak

Ta bugün Necef'te patlıyor.

10 Öpülen yanla son buluş, hüzünden (sürüşten) kaçamayış

Çayırında kuzular oynaşmayıp

Göğünde kuşlar, süzülmesin.

Çağlarca yan yatıpta, dik kalasıca

Karabaşlar!

Yan Sümer yan.

Eteklerinden tutuş

Kurbağaların ötmesin

Yurdunu Asur alsın

Farelere kalasın, kan sular içesin

Kana kana

Tecavüzü unutur mu İnanna?

""Kadın utancından ne yaptı?

Felaket yaptı kuyuları kanla doldurdu

Sümer halkı kandan başka

Bir şey içmedi ve kaba

Kandan başka bir şey doldurmadı"". ****

Suç bir kişilik

Ceza muhayyel

İçin dışına çıksın Sümer.

Öğürtülerle kusa kusa.

Birde tutunacaktı buna, Musa.

Bölüm sonu

15.09.2007

Kaynaklar:

2 Alıntı

İlk kilden yaratılış

*  Muazzez İlmiye Çığ; Kuran-İncil ve Tevrat'ın Sümer'deki Kökeni sy:36

Sümeri kan basması

**** A.d.g. eser sy 48

*** Aslında İnana'ya tecavüzü, duvarı dibinde uyuduğu bahçenin sahibi yapar.  Yeri ve gögü iyice bir dolaşan İnanna; Şukallituda'nın 60 ağaçtan yaptığı gölgelikli bahçenin gölgesinde dinlenmeye ve uykuya çekilir. Bu esnada uyuyan İnanna'ya şukallituda tecavüz eder. İnanna uyanınca bunu kimin yaptığını anlamak için önce Sümer'in üzerine kan göndererek Sümeri kan basar. Dumuzi (Temmuz) tecavüzün ilgilisi değildir. Bunu yüklenecek kadar çapkındır. Burası yazarın kurgusudur.

İnsanlar her olgu ve olayı bu tip sanı kanıcı olan inanç temeli üzerinde anlar ve yorumlarlar. Günümüzde bile çoğu insanlara böylesi bir söylemle istenileni kabul ettirmenin inanaç mantık temeli üzerinde iletişilir. Ve konu içisindirilmesi bu şekilde yapılmaktadır. Toplumsal hakı kavrayamayan ahaliye inançsal olaraktan kul hakkı kavratılacaktı elbette.

İşte, İnannaya tecavüz belki de kutsal evliliğin toplumsal bir kurum ve kural olaraktan, uygulandığı dönem süreçlerine yorumdur. Evlilikler de mülkiyet ilişkisi gibi özel kılınmıştı. Zina tanımlamasını oldurmağa giden yol adımıdır. Kan basması gibi bir yaptırım, ortaya çıkmasından sonra, halkın zina gibi bir kavramayı anlayıp sindirebilmesi için kültün eğitimsel yaklaşımı bu türden olacaktı.

İnanna'nın ittifakı kült aidiyetle, yine İnanna'nın totem kült aidiyetlisi olan bahçıvan Şukalliuda cinselliği yasaktan bir kuraldır. Aartık bahçıvan gibi külti bir meslek sahipliği de olunmuş. Sukalliuda ile cinsel birleşmesi yasaktan (zina) sayılması kültü, suyu kan basması olayı tufan olayı ve felaket söylemi ile yasaklanıyordu. Böylece totem kandaşlar arasıyla meşru olan eski cinsel ilişki tabusu, dışla olacak cinsellik ittifakı anlayışına yöneltilerek yıkılıyordu. İç cinsel ilişki yerine, dış evlilikler meşru oluyordu.

Bunu yapmasının mantıkı nedeni de, inançsal olaraktan kavli kılınıyordu. Bunun kavratılması doğal olaylara benzetilerek tufan gibi doğal felaketler biçiminde; sinek basması, suların kan akması gibi söylemsel anlatışlarla toplumsal (nesnel) olanı anlayamayan halkın; inancı mantık seviyesine inilerek süreç iletişilmektedir. Bu uygarca buluş, eski bilinçlerin silinmesiydi. Olup biten, eskiyi yeni anlatımlarıyla yer değiştirtmenin inanç boyutlu sembolizmleriydi.

Ur-Nammu: Ur şehri kralıdır. Nippur harabelerini ve Enlil tapınağını restore eden kraldır

Dilmun: Sümerdeki tanrıların yaşadığı ülke. Güneşin doğduğu yer. Cennet, cennet bahçesi. Eden.

Ninti: Nin, hanım demek. Ti, kaburga demek. Böylece Ninti; kaburganın hanımı-hayatın kadını demek olur

Enlil: Sümer'de insanı yaratan tanrı. Anumun oğlu olup, giderek yeryüzü tanrısı olur.

Enki: Mezopotamyada bilgelik ve su tanrısı. Şuruppak'ta duvar gerisinde tufan felaketini Ut Napiştim'e bildirir. Vahiye giden yol olmakla, henüz vahiy bilinci tam oluşmamış.

İnanna: Aşk ve güzellik tanrısı Venüs Yıldızını simgeler. Kutsal aşk ve evlilik tanrısı. Kutsal fahişe. Sabah tanrı, akşam tanrıça sayılırdı.

Marduk : Babil'de Tarımcı tanrı iken, Tekleşen tanrı. İlahi tanrı oluşçu anlatımın ilk envanteridir.

Dumuzi: Bir grupta tarımcı Kral iken karşı grupta çoban kral tanrıdır. Somut olgulardan hareketle söylersek, Kral insanlar tanrılaşmıştırlar. Bu yüzden tanrılar evlenir, çocuğu olur, kıskanırlar, cinayet işlerler, sürü güder vs. daha henüz mülkiyetçi ilişkilerin soyutlama güçleri fazla gelişmemiştir.

Çalışmam, hiç biri kaynak taranarak oluşturulmadı. Zaten mümkün de değil. İlkin şiir içinde ""Nemruttan hava almış"" kısmıyla başlayan yer oluştu ve "" Kavak ağacından tüycük pamukla"" denen kısmı ile çalışmam bittiydi. İki üç saat aradan sonra kendiliğinden bu çalışmam sürdü. Oluşan kısmı hemen webe indirdim. Aklımda kalanlarla bildiklerime, kendimin de farklı tarz ve kurgularıyla olan katkılarım bu çalışmaların içinde işlendi.

Çok uzun olan bu çalışmayı parçalayarak vermek hoş olmayacaktı. Pehlivan tefrikalarına dönecekti. Bende üç bölüm olarak vereceğim. Bu ilki kısım ikinci bölümdür. Anadolu kısmına kısadan gideceğim. bu bölümde 3. kısım olacaktır.

Bugün için, ilişkileri ortadan kalkmış olan ve ittifakı zıtlıkları koruyan anlatımlarda, hiç ilenç ve alaycılık güdülmedi. Çok sıkıcı olan hikâye, ilgi olsun diye, bu metotla, aslında hem sevimli kılmak, hem akılda tutulur yapmak istedim. Bu alaycılık ve ilenç tam bir ironidir. Kendi payıma süreci sevimli kılan ironidir. Günümüzde geçmişe yavan bakışın ironisidir. Bu bakış İnanna ile kamaşan gözlerdeki gözbağını açmayı amaçlıyor.

Bu çalışmamda, gözbağı vurgusuyla, genelin tutumunu vurguladım. 2. bölüm 1. kısımda; "Nasılsa bir göz, o karanlığı deler" diyen ifademle gözbağını aralayanların yapıtlarından sürülen damıtık izleri ve olası izi sürdüm.

Zıtlıkların tekleşmesi ve etnik aidiyeti anlayışların bir potada birleşmesi kutsal fikrinin oluşmasının ilki Hamurabi'yledir. İ.Ö Hamurabi XX yüzyılda, Marrduktan  hamurabi kanunları diye bilinen ilk ilahi yasaları alır. Marduğa yücelik vasfını verir. Yine İ.Ö Buhtunnasr (Nabuhodonosor) XVI yüzyılda Marduk'u tek tanrı sayar. Bu tek tanrı fikrini fazla dışa vuramaz.

Mısır'lı firavun Amenotep Teb'de İ.Ö XIV yüzyılda tek tanrı inancını yayar ve Aton mabetleri açar. Anadolu'da İ.Ö 4.yılda Tyanal'ı (Karacahisar'lı) Apollonius insan suretinde olan tanrı ( tanrı oğlu) sayılıp, pagancılığa karşı çıkarak, teklik fikrini, geze geze yaymış, İsa'nın öncülü bir oluşmadır. İran'lı Mani İ.S III. yüz yılda göğün oğlu sanıyla, önce felsefik sonra da dinsel ve fiziksel, ruhsal olan ayrımı yapmadan, sentezci anlayışlarını ileri sürmüştür.

En acı ve hüzünlendiğim kısım, Sümer'e söylediğim güya, ilençtir. Çayırda kuzuları zıplamayan Sümer, boğazıma yumruk oldu. Sümer'i, ötüşmeyen kurbağalarıyla yan yana getirmek beni çok zorladı. Şunu da biliyordum ki, ömrünü tamamlayan uygarlıklar bir şekilde tarih sahnesinde çekilecektiler.

Bu çekilmeyi bilerek nesnel temellere oturtmadım. Sadece cezayı ilahlarına olan güya saygısızlıkları içinde olmakla hak edilir bir sebepmiş gibi, çok çok zımni gönderimle Sümeri kendi edebiyatları içinde yok oluşlarını işledim.

Sümer'i biraz derinlikli özellikle çalıştım. Anadolu kısmını, bu kadar uzun tutmayacağım. Sümer sonrası anlatımda yer yer anlatım kuruluğuna düşmek zorunda kaldım. Bu anlatılan olayı kısa tutma kaygı ve ırasından kaynaklanıyordu.

Diğer dağarcık yapan yapıtlar:

1-Orhan Hançerlioğlu İnanç sözlüğü. Hayli hacimli

2-Orhan Hançerlioğlu Felsefe Ansiklopedisi 7cilt

3-Orhan Hançerlioğlu Düşünce tarihi (3 ayrı ciltte varlık yayınlarından)

4- Aytunç Altındal Akşam yazı Dizisi 11.12.13 Nisan 2005 tarihli.

5 Tanrılar Mezarlar Bilginler C.W Ceram

6-Bilim ve din Bertrant Rusell

7-Dine Karşı Düşüncenin Tarihi Albert Bayert

8- Sağduyu Jean Meslıer

9- İbrahim peygamber Muazze İlmiye Çığ

10-Orta Doğu Uygarlık Mirası 1-2 Muazzez İlmiye Çığ

Bölüm Sonu