Azad Olmak Azaim ve Azer Nedir

AZAD OLMAK

Eskiden okulların  paydos saatlerine, kölelikten kurtulmaya, özgür olmaya,  tatil günlerine,  vb denilirdi. Tatilin olduğu gün azad gününde  ilahi, münacaat  ve dualar okunur helva vb dağıtılırdı. [1]

Bu hadiseler divan şiirimizde kullanılan unsurlardandır

Dil  kayd-ı aklı selb ideli şad olup gider
San tıfldır ki haceden azad olur gider       Baki

Mecnuna benzeyen gönül Sanki  hocadan azad olmuş çocuklar gibi  sevinçten aklını kaybedip coşarak  gider.

AZÂ’ İM

Azimetin çoğuludur. Sözlük anlamı: dehşetli hâdiseler, mühim şeyler şeklindedir. Fakat divan edebiyatında azaim biraz daha farklı olarak  ele alınmıştır.  Azimet ise sözlükte  kuvvetle, ısrarla ve büyük bir kararlılıkla bir şeyi istemek veya yapmak anlamına gelir.

Aza’im ve azimet sözlüklerdeki anlamlarında kullanıldığı gibi divan şiirinde: dua  ve efsun  anlamlarında da kullanılmıştır. Bu tip dualar hastalıklardan korunmak için okunan,  büyülerden  kurtulmak veya bir şeyi elde etmek için okunur. Aynı zamanda bunları yapmak için duyulan kuvvetli istek anlamı da kast edilmiş olmaktadır.

 Sadi “ Bir oda- ateşe-  bir nesneyi okumak “olarak tarif etmiştir. [2] Divan şairlerinin Aza’im sözcüğü ile  bir defineyi elde etmek için okuna dua, yapılan sihir, bu defineyi ve gizemi ortaya çıkarmak için gösterdikleri büyük arzu ve istek anlamlarında kullandıkları görülür.

Hiç azametsi zafer mümkündür gencineye       A. M. Gülşeni

Fusunlu  dualar okumadan defineye ulaşmak mümkün müdür.? Bu beyitten de  anlaşılacağı gibi define bulmak için azaim dualarının okunması gerektiğine  inanılmaktadır.

Olup terennüm ü bülbül aza’im-i  teshir
Çemen perilerine  lazım oldı arz-ı lika         Fuzuli

Bülbülün fiğanla söyledikleri  çok tesir etti. Çimenlik perileri bir araya toplanmaya başladılar

Nifak-ı pişelerin Naili bu mecliste
Azime – han – fusunkarı tarablarıyız.     Naili

Biz bu mecliste fitne çıkarmak için  oturan  bozguncuların yatıştıracak azimeler okuyan duacılarıyız. Büyülü sözlerimiz onları yatıştırıyor nifak çıkarmalarını engelliyoruz.

[1] A. Talat Onay, Eski Edebiyatta Mazmunlar, MEB Yayınları,  İst. 1996. Shf 124

[2] A. Talat Onay, Eski Edebiyatta Mazmunlar, MEB Yayınları,  İst. 1996. Shf 124