Berceste Nedir Mısra-ı Berceste ve Beyt-i Berceste Örnekleri

 

Berceste : Osmanlıca yazılışı :  برجسته

Berceste Farsça kökenli bir sözcüktür. Sözlük anlamları ile sağlam ve lâtif, seçme, seçkin  anlamlarına gelmektedir.

Edebiyatta terim olarak :”  Kolayca hatıra geliveren ve çok kıymetli olan söz “ şeklinde tarif edilir.

Bir  şiirin en öz, en güzel , en latif, en ince anlamlı, en  kolay hatırlanan, yapısı sağlam dize ya da beytine mısraı berceste denmiştir. Bir şiirde sanat değeri en yüksek, anlamca da en güzel beyiti, o şiirin mısra-ı bercestesi olmaktadır. Mısra - I berceste, bir şiirdeki en güzel dize, ahenk, ritim, söyleyiş,  ve ifade yönünden en güzel olan beyit olarak da tarif edilebilir. Mısra- ı berceste bir şiirde söyleyiş güzelliği ile derin anlamlar taşıyan, kolayca akılda kalan anlamca değer  taşıyan dize  veya beyittir.   ( bkz geniş bilgi ve örnekler  Mısra Azade Berceste Beyit Nedir ve Seçkin Örnekleri)

Mısra-ı bercesteler  sehl-i mümteni örnekleri olarak da görülebilir.  Şiirdeki en etkili ve özlü olan bu dize veya beyit zihinlerde kalıcı olma özelliği taşır. Özlü, ahenkli anlamca çarpıcı, anlatımıyla dikkat çeken, çok kolay öğrenilen, o şiir içinde en dikkat çekici, en güzel ve en gözde mısrasıdır. Bu mısralara "mısra-ı berceste" ya da şah-mısra denir.

 

Şiirin bu vasıfları taşıyan en güzel dizesine  “Mısra-ı Berceste “,  bu vasıfları taşıyan en güzel beyine ise “ Beyt-i Berceste “ denir. Bu tabirler anlam, yapı, ahenk, söz inceliği ve fikir olgunluğuna erişmiş dizeler veya beyitler  için kullanılır.

 

MISRA-I BERCESTE ÖRNEKLERİ

• Uyduk dil-i divâneye dil uydu hevâya                         Ruhi
• Eğer maksut eserse mısra-ı berceste kâfidir.             Rağıp Paşa
• Kişi noksanın bilmek gibi irfan olmaz.                         Bursalı Talip
• Müdhikât- ı dehre ben ağlasam da tasvirim güler    Muallim Naci
• Hasmın sitemin anlamamak hasma sitemdir.            Nefi
• Gül yağını eller sürünür çatlasa bülbül.                      Osman Nevres
• Su uyur düşmen uyur hasta-i hicrân uyumaz             Şeyh Gâlib
• Varak-ı mihr-i vefâyı kim okur kim dinler                    Kâmi
• Çeşmini gördüm unutdum derdi de dermânı da        Şeyh Gâlib
• Meseldir gülşeni âlemde bir gülle bahar olmaz.         (İzzet Molla )
• Olmaya devlet cihanda bir nefes sıhhat gibi                Muhibbî (Kanuni)
• Kimse kâm almış değil kâm ı alem kimdedir.               İzzet Mola
• Sağ gözü eylemesün sol göze Allah muhtaç                  S. Vehbi 
• Secaat arz ederken merd-i kıpti sirkatin söyler            K. R. Paşa
•  Sıhhat sonu dert olmasa vuslat sonu hicran                Ruhi
• Âyînesi iştir kişinin lafa bakılmaz                                    Ziya Paşa
• Cümlenin maksûdu bir amma rivâyet muhtelif           Kanuni (Muhibbi )
• Olmayınca hasta kadrin bilmez âdem sıhhatin           (Fitnat Hanım )
• Kimse kâm almış değil ya kam-ı âlem kimdedir.          İzzet molla )

BEYT-İ BERCESTE ÖRNEKLERİ 

 

Ölmek kaderde var; yaşayıp köhnemek hazin
Buna bir çâre yok mudur ya Rabbilâlemin                Yahya Kemal Beyatlı

 

Şîrler pençe-i kahrımda olurker lerzân 
Beni bir gözleri âhûya zebun etdi felek                     II. Selim

 

Göz gördü gönül sevdi seni ey yüüz mahım
Kurban olam  var mı benim bunda günahım        Nahifi  

 

 Benem aşık ki rüsvalıkta tutdı şöhretim şehri
 Yazanlar kıssa-ı mecnun'u hep yabane yazmışlar. (Nefi)

 

Güzeller mihribân olmaz dimek yanlışdur ey Bâkî
Olur vallâhi billâhi hemân yalvarı görsünler                (Bâkî)

Bela dildendir ol dildar elinden dâdımız yoktur!
Gönüldendir şikâyet kimseden feryadımız yoktur!   Nev‘i

Çeşm-i insaf gibi kâmile mizan olmaz…
Kişi noksanını bilmek gibi irfan olmaz!                     Bursavi Tabib Muhammed Bey

İlim kesbiyle paye-i rif‘at arzu-yı-muhal imiş ancak
Aşk imiş her ne var âlemde, ilim bir kil ü kal imiş ancak!          Fuzuli