Besnili NehcÎ Dede Kimdir

BESNİLİ NEHCÎ DEDE

(1616-1680?) 17. Yy Halveti Şairi

Asıl adı Mustafa’dır. Nehcî, künyesini Mustafa Nehcî Dede İbn Seyyid Himmet el-Hüseynî el-Halvetî el Behesni şeklinde vermektedir.[1] Bu künyeye göre babasının adı Himmet’tir. Kendi ifadesine göre de Hz. Hüseyin’in (ö. 680) soyundan gelmektedir.

27 Ağustos 1616 Berat gecesi o devirde Maraş’ın günümüzde ise Adıyaman’a bağlı olan Besni’de doğdu. Adıyaman’da uzun bir eğitim almış, müderris olabilmek için 33 yaşında iken İstanbul’a gelmiş, Mülazımlık isteği ile Mehmed Bahâyî Efendiye intisap etmiştir.  Mülazım olduktan sonra Anadolu kazaskeri Hüsam-zade Abdurrahman Efendi'  tarafından bir medreseye müderris olarak gönderilmiştir.  

Halvetîliğin Cihangirî kolu pîri Hasan Burhaneddin Efendi (ö. 1664)'ye intisap eden şair görevlerinden de istifa ederek Şeyh Hasan Burhaneddin Efendi’nin halifesi oldu.  Şeyh’in izni ile bir yıl süre ile besni’ye dönmüş bir yıl sonra küçük oğlunu da alarak yeniden İstanbul’a döndü.  1663 yılına kadar Cihangiri dergâhında hizmet verdi.1663 yılında yeniden Besni’ye döndü.

 Daha sonra Maraş’a giden şair oradan da Şam’a giderek  Şems Ahmed Paşa Tekkesi'ne yerleşti. Harap haldeki tekkeyi onartıp içine odalar ilave ettirdikten sonra ailesini de Şam’a getirtti. İki kere Hacc’a giden Nehci Dede bir defa da Edirne’ye seyahat edip, İstanbul’daki tekkesini de ziyaret etti.

Edirne seyahatinden sonra Şam’a geldi. 1680 yılı civarında Şam’da öldü.

ESERLERİ

1.      Dîvân:  Nehci Dede’nin mürettep divanında 9 kaside 2 terci- bend,  38 kıt'a-i kebire, 349 gazel, 136 rubai, 7 kıt'a, 1 lugaz, 42 muamma ve 1 ferd yer almaktadır. Divanın 6 nüshası tespit edilmiştir, bunlar: Paris Bibliotheque Nationale 1192'de 116 yaprak, Topkapı Sarayı Müzesi Hazine 934'te 106 yaprak, Medine Arif Hikmet Bey Kütüphanesi 198/811'de 103 yaprak, İstanbul Üniversitesi Kütüphanesi TY. 2929'da 115 yaprak, yine aynı kütüphanede TY. 188'de 93 yaprak hâlinde ve son nüsha da aynı kütüphanede TY. 780 numaradaki mecmua içindedir.

2.      Tuhfetü's-Sâlikîn ve Hedîyetü'l-Mütereşşidîn: Eser, Halvetî'yenin Cihangirî kolunun kurucusu olan Hasan Burhaneddin Cihangirî'nin hayatı, tarikatteki sülûkü, şeyhliği, menkıbeleri ve halifelerini konu edinir.. Eserin 3 nüshası Millet Kütüphanesi Ali Emiri Şer'iye 1110'da 54 yaprak, İstanbul Büyükşehir Belediyesi Kütüphanesi Osman Ergin Yazmaları 111/1'de 58 yaprak hâlinde ve yine aynı yerde 637 numarada kayıtlıdır.

KAYNAK

[1] Nehcî, Tuhfetü’s-sâlikîn ve hediyyetü’l-mütereşşidîn, Üzeyir ASLAN, BESNİLİ NEHCÎ DEDE (1616-1680?) ve DİVANI, T. C. KÜLTÜR VE TURİZM BAKANLIĞI KÜTÜPHANELER VE YAYIMLAR GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 3372, ANKARA 2012