Bezm-i Elest Elest Bezmi Nedir

 Bezm-i Elest Elest bezmi.

Osmanlıca yazılışı ;  bezm – elest   الست بذم

Osmanlıca yazılışı bezm بذم

Osmanlıca yazılışı elest   الست

Farsça'daki "sohbet meclisi" anlamına gelen bezm sözcüğüyle Arapça ‘da "ben değil miyim" anlamındaki çekimli bir fiil olan elestü'den oluşan bir isim tamlamasıdır. [1]

Bezm-i elest terkibi "Ben sizin Rabbiniz değil miyim" hitabının yapıldığı ve ruhların da "belî - evet" diye cevap verdikleri meclis anlamında kullanılır.   Allah, ruhlar âlemini yarattığı zaman bütün ruhlar"Elestü bi-Rabbiküm (Ben sizin Rabbiniz değil miyim?)"   diye sormuş;  ruhlar ise  "Kalû: Belâ (Evet, Sen bizim Rabbimizsin diye cevap vermişlerdir.  Böylece insanlar ü beladan beri ikrarı vermiş ve Allah, sözünden dönen olmasın diye ruhları: birbirine şahit tutmuştur.  Allah ve insanların ruhlarıyla meydana gelen bu sözleşmeye misâk, kâlu belâ, rûz-i elest, bezm-i ezel, ahid, belâ ahdi gibi çeşitli isimler de verilmiştir.

Bu olay Kur'ân' da (Ârâf/ 171-172) ayetlerde de de anlatılmaktadır.   Ruhların Allah’ın huzurunda kurdukları bu meclise "bezm-i ezel" de denmiştir.

Bu konu ve bu tamlama edebiyatımızda çeşitli vesileler ile ele alınmıştır.

Yeter müstağrak-ı bezm-i Elest ol
Gel ey derd ehlinin dermânı bülbül
Yeter ol câm ile hayrân ü mest ol
Gel ey derd ehlinin dermânı bülbül            Aziz Mahmud Hüdayi

Gönlüme bir câm sundı sâkî-i bezm-i elest
 Nice yıllardur yatur meyhâne-yi vahdetde mest          Bağdatlı

Senin  keyfiyyet-i hâlin meğer hamr-ı riyâdandır
Beni ser-mest eden zâhid mey-i Bezm-i Elest ancak        Aşkî [2]

Sâkî-i Bezm-i Eleste. hemdem idim bir zamân
îşte o günden beri hâtır-nişâtıımdır kadeh         Aynî

Âlem-i vahdetde ey sâkî bizi mest-i Elest
İtdi ikrâr-ı safâ mey-hânesinde şöyle mest      Baki'nin

Dahı düzülmemişdi şehâ Meclis-i Elest (79/1)
Kim itmiş-idi cânumı ışkuñ şarâbı mest            Ahmedi

Elestü bezminde cem oldu ruhlar
İlla diyen inzivaya çekildi
Ayırt oldu münafıklar ol günde
Çün la diyen yanlış yola çekildi      Seyrani ( Everekli )

Hitab-ı elestte bezm-i ezelde
Sadakatla ikrar verenlerdeniz
Gönül gezdirmeyiz gayri güzelde
Biz Cemalü'llah'ı görenlerdeniz              Dertli ( Aşık Dertli )

Elesti bezminde demişiz beli
Emri ferman etti ol zatı celi
Efkârımız olsun gündüz geceli               Tekirdağ Türküler

 KAYNAKÇA

[1] Yusuf Şevki Yavuz, BEZM-i ELEST, DİA ,cilt: 06; sayfa: 107

[2] İskender Pala , Ansiklopedik Divan şiiri Sözlüğü,  Kapı Yayınları, shf  82