Bilgesu Erenus (d. 1943, Bilecik) Türk senarist, yazar, şair ve müzisyen.

 

1943 yılında babasının kaymakam olarak görev yaptığıBilecik Gölpazarı’nda doğan yazar, Kadıköy Kız Koleji’ni bitirdikten sonra, bir süre hukuk eğitimi gördü ve konservatuara gitti.[1]

 

 İstanbul Üniversitesi Gazetecilik Enstitüsü mezunu olan sanatçı, 1965-1973 yılları arasında TRT’de çalıştı. Edebiyat dünyasına tiyatro oyunlarıyla giren yazarın ilk oyunu  olan "El Kapısı"  1973 yılında Ankara Sanat Tiyatrosu’nda sahnelendi.[2]

 

1977-1979 yılları arasında Aziz Nesin başkanlığındaki  Türkiye Yazarlar Sendikası Yönetim Kurulunda görev aldı. Toplumsal Kurtuluş Dergisi çalışmalarına katılarak bir süre bu derginin sahipliğini de yaptı.

Senaryoları, Devlet Tiyatroları, AST, Dostlar Tiyatrosu gibi, önde gelen tiyatrolarda sergilendi.

Tiyatro, roman ve senaryo çalışmaları ile tanınan  yazar,  Kürtçe bilmediği halde  söylediği Kürtçe ezgiler nedeni ile de dikkat çeken, savaş karşıtı   aktif olarak siyasetle de ilgilenen  aydın  ve devrimci  bir kişilik sergilemişti.  12  Eylül  1980 darbesinin ardından hazırlanan Aydınlar Dilekçesini imzalamış, aralarında  AZİZ NESİN , Uğur Mumcu, Halit Çelenk, Yalçın Küçük, ERDAL ÖZ  gibi aydınların  da imzasının bulunduğu  yaklaşık 1300 imzayla desteklenen bu dilekçeyi  15 Mayıs 1984 tarihinde cumhurbaşkanlığına götüren altı kişilik heyet içinde    yer almıştı.[3] Aydınlar Dilekçesi davasında 59 kişi ile birlikte yargılanmış ama dava aydınların lehine sonuçlanmıştı.

 

Gece, Göz, Kazı adlı üç roman yazdı.  Bu romanlar,  1990’lı yıllarda yayınlandı..  Gece  (Broy Yayınevi, 1996),  Göz ( Broy Yayınevi, 1997) , Kazı (Başak Yayınları, 1993 –  Broy Yayınevi 1997 [4]

Cezaevlerinde ki ölüm oruçları eylemlerine de katılan yazar,  ölümleri durdurmak için bütün kamuoyunu seferber  etmeye çalışmış,    F tipi hücrelerin kaldırılması konusunda  eylemlerde bulunmuş,  bir dönem SHP içerisinde aktif olarak siyaset de yapmıştı.  1987 yılında, darbe sonrası ilk 1 Mayıs toplantısının düzenleyicilerinden biri olarak toplantının sunuculuğunu da üstlendi. [5]1995 yılında Cam-İş Sendikasının bir toplantısında  halkı askerlikten soğuttuğu gerekçesiyle, kısa bir süre Bayrampaşa Cezaevi’nde yattı. [6][7]

 

Yazar siyasi kimliğini ve düşüncelerini oyunlarına ve diğer eserlerine de yansıtmış eserlerinde de bu düşüncelerini işlemişti. Oyunlarındaki siyasi düşünceleri, oyunlarının sahnelenmesini güçleştiren bir etken de olmuştu. Bilgesu Erenus  eserlerinde ve sosyal hayatında  işçi, hakları insanlık hakları doğa sevgisi, emekçilerin  mücadelesi, düşünceleri ve yaşamları üzerinde yazdığı eserleri ile tanındı.

“Dışkı yedirilen köylüleri konu eden, “Havuç ya da Sopa”; Grevdeki işçileri anlatan, “Altıncı Gün” ve  “İki Bin Yılına İki Bir…”  adlı eserleri siyasi  içerikleri yaklaşımları yüzünden yayımlanma ve sahnelenme olanağı bulamayan oyunları oldu. Buna rağmen bazı eserleri  Avrupa’da ve Avustralya’da sahnelenme imkânı  bulmuştu. “ [8] [9]Almanya’ya işçi olarak giden ama orada dışlanan  Musa adlı bir işçinin yaşadıklarını konu edinen "Misafir"  adlı oyunu  yurtiçinde ve dışındaki birçok ilde ve sahnede sahnelendi.  Misafir adlı oyunu Fransızcaya da tercüme edildi.

 

1979 Dünya Çocuk Yılı dolayısıyla, yazdığı ve Milliyet Sanat Dergisi’nin açtığı  yarışmada, Birbirine Eş Kardeş  adlı oyunu ile  birincilik ödülü aldı. 

 

Ressam ve şair Müştak Erenus'un eski eşi olan yazarın  oğlu Ali Erenus da bir müzisyendir.

Sosyal siyasi ve kültürel içerikli yazılarından dolayı hakkında çeşitli davalar açılmış,  bölücülük yapmakla suçlanmış,  savaş karşıtı  eylemleri yüzünden de hapis yatmış aktif bir siyasetçi olmuştur.  Muhalif Sanatçılar Grubu ve Muhalif Sanatçılar Komitesi'nde de yer almıştır. Özgür Üniversite kurucularından olan Bilge Erenus,  Kürt kültürü  ile bütünleşme, açlık grevleri gibi toplumsal olaylara da dâhil olmuştur. İnsanların insan  gibi yaşaması gerekir  düşüncesinin aktif eylemcisi olan yazar,  Türk insanın sorunlarına  yabancı aydınların ilgisini çekmek için çaba göstermiştir.

 

Bilgesu Erenus, özellikle tiyatro eserleri ile tanınır. Eserlerinde Türkiye’nin sosyal ve kültürel sorunlarını ezenler ezilenler bağlamında ele almış, toplumsal sorunlarımız hem bireysel hem de toplumsal yönlerden ortaya koyma çalışmıştır. Toplum yapımızdaki çarpıklıkları, adaletsizliği, sömürüyü,  sınıfsal çatışmalar ve farklılıkları açık ve anlaşılır bir şekilde ortaya koymuştur.

 

Tiyatro oyunları dışında senaryolar da yazmış, senaryoları; Devlet Tiyatroları, AST, Dostlar Tiyatrosu gibi tiyatrolarda sergilenmiştir. “Şarkılarımız Kardeştir” adlı iki albümü  de bulunmaktadır.

 

ÖDÜLLERİ

 

"Evli Evine Köylü Köyüne" TRT Radyo Oyunları Başarı Ödülü

 1979'da Milliyet Sanat dergisi Çocuk Oyunları Yarışması birincilik ödülü.

"Devlerin Ölümü" Senaryo 1991 yılında 28. Antalya Film Şenliğinde Mansiyon ödülü

Dokuz Eylül Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Sahne Sanatları Bölümü Genel Kurulu Muhsin Ertuğrul Tiyatro Emek Ödülünün 2016

.

Oyunları

• Misafir
• El Kapısı
• Ortak
• Nereye Payidar
• İkili Oyun
•  
• Güneyli Bayan(AST)
• Acılar Şenliği
• Arka Bahçe(İBBŞT)[10]

Yapıtları

• İki Antikomünist, Yar Yayınları, Ekim 2011
• com, Yar Yayınları, Ekim 2011
• Çağrı, Yar Yayınları, Ocak 2004
• Misafir, Mitos Boyut Yayınları, 2004
• Samur Kürk Uzayan Yolculuk, Yar Yayınları, Ağustos 2004
• Aydınlık Zindan, Bilgesu Erenus - Yalçın Küçük, YGS Yayınları (Yazı-Görüntü-Ses), Kasım 2002
• Böyle Bir Dünya (Gülçin Çaylıgil Davası), Adam Yayınları, Ocak 2002
• Halide, Mitos Boyut Yayınları, Kasım 2000
• Bir Senaryo Dersim`38 Bir Oyun Fikret,Akış Yayıncılık , 1998
• Kazı, Broy Yayınları, Ekim 1997
• Göz, Broy Yayınları, Ekim 1997
• Güneyli Bayan Lillian Hellman, Güncel Yayınları, Kasım 1984
• Gece, Broy Yayınları, Kasım 1996
• Kırmızı Karaağaç, Mitos Boyut Yayınları, 1996
• Birbirine Eş Beş Kardeş, Gendaş Kültür Yayınları
• Dokumacılar, Gerçek Sanat Yayınları, Ekim 1994
• İnsan Aklını Koruma Enstitüsü, Gerçek Sanat Yayınları, Nisan 1994

Filmografisi

• Devlerin Ölümü - 1990
• İkili Oyunlar - 1989
• Bir Tren Yolculuğu – 1988

Albümleri

• Şarkılarımız (1987)
• Şarkılarımız Kardeştir (1998)

KAYNAKÇA

 

[1] Yalçın, Murat (2010). Tanzimat'tan Bugüne Edebiyatçılar Ansiklopedisi, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.

[2] https://tr.writersofturkey.net/index.php?title=Bilgesu_ERENUS

[3] https://haber.sol.org.tr/devlet-ve-siyaset/12-eylul-karanligina-karsi-aydinlar-dilekcesi-guncelligini-koruyor-haberi-54787

[4] https://www.bilgesuerenus.com/

[5] https://www.bilgesuerenus.com/

[6] https://tr.writersofturkey.net/index.php?title=Bilgesu_ERENUS

[7] https://www.bilgesuerenus.com/

[8] https://tr.writersofturkey.net/index.php?title=Bilgesu_ERENUS

[9] https://www.bilgesuerenus.com/

[10] ] https://tr.wikipedia.org/wiki/Bilgesu_Erenus