Bir Akşamdı Konusu Özeti İnceleme Peyami Safa

Bir Akşamdı  Peyami Safa

Bir Akşamdı adlı roman Peyami Safa ‘nın ilk baskısı 1924 yılında yapılmış olan bir romanıdır.

Yazarın bu romanı da büyük ölçüde diğer romanlarında da olduğu Doğu-Batı kültürü arasında kalmanın yol açtığı sorunlar, çatışmalar,  ele alınmıştır. Peyami Safa bu romanında da Tanzimat’tan beri süregelen “ yanlış batılılaşma,  kültürel yozlaşmanın zararları “ gibi bir konuyu ele almış, kendi kültürlerinden kopan insanların saf ve temiz yürekli insanların hayatlarını nasıl mahvettikleri konusunu islemiştir.  Roman geleneksel değerlere bağlı ve saf bir kız olarak yetişen Meliha’nın, batılı yaşantıyı seçen bir zabite inanması sonucu yaşadığı sorunları, bocalamaları, psikolojik ve kültürel çatışmaları romanın ana hatlarını teşkil etmektedir. Psikolojik ve sosyal roman niteliğindeki bu romanda yazar.  Meliha, ve Kamil odağında toplumsal bir sorunun bireylerde yol açtığı psikolojik yansımaları kaleme almıştır.

Roman Meliha karakteri üzerinden ikilemde ve çelişkide kalmış insanının portresi üzerinden sosyal ve toplumsal mesajlar iletmeye çalışmıştır.

Romanın dili yazıldığı döneme göre sadedir. Roman yeni harflerle basılırken de kısmen daha da sadeleştirilmiştir.  Romandaki mekânlar ise  İzmit, İstanbul, Fransa ve İnönü savaşlarının yaşandığı İç Anadolu bölgeleri olmaktadır.

ROMANIN KONUSU

İzmit’teki yaşadığı hayattan sıkılan Meliha akarabları olan bir Zabit olan Kamil ile İstanbul’a kaçıp, hayalindeki hayata kavuştuğunu düşünür. Fakat Kamil umduğu gibi bir asker değildir. “Şişli’nin meşhur çapkınlarından olan Kamil, Meliha ile evlendikten sonra eski alışkan­lıklarını terk etmediği gibi, eşini de sefahat âlemleriyle tanıştırır. Meliha, hayal kırıklığına uğramış hasta babasının da ölmesine neden olmuştur.

Görüntüye kanarak evden kaçan İstanbul’da kötü tecrübeler yaşayan ve pişman olan  Meliha ‘a artık depresyona kapılmıştır.

ROMANIN ANA FİKRİ

İnsanların riyasını sahtekarlığını ve namussuzluğunu görüp bilmeyen saf insanlar,  büyük sorunlar yaşamaya mahkumdur. Uyanık insanlar, saf olan insanları kandırdıkları için hayatımızı riske atmamalıyız.  Geleneklerinden, toplumsal ahlak, yaşamdan kopan batı özentisi insanlardan her şey beklenir.

Kitabın Kahramanları

Meliha:  Kocasına bağlı, güzel bir kadın iken batılı hayata özenen kocası yüzünden kötü ilişkilere en sonunda da bunalıma girmiştir.

Kamil: Roma ve Batılı hayat hayranı, sorumsuz,  eşini aldatan, Don Juan olma derdindeki  yalancı bir asker

Meliha’nın babası: Hasta bir adamdır. Kızı evden kaçınca üzüntüye boğulur, ve ölür.

Meliha’nın annesi: Kızına kocasına pek düşkün olmayan biraz da sorumsuz, gününü gün etmeyi seven, biraz da ahlak namus düşkünü ama kızının yaşadığı kötü durumlara da üzülen bir kadındır.

Ferdi: Zevkine düşkün, çapkın arkadaşı olduğu halde Kamil’in eşine  asılan ve hevesini aldıktan sonra da terk eden bir adam .

Bent: Kamil’le Balkan savaşlarında tanışan ondan da bir oğlu olan  Parisli bir kadın.

ROMANIN ÖZETİ

İzmit’te bir akşam vaktidir ve hasta bir babası ve onunla ilgilenen annesi ile bir evde yaşayan Meliha, bedbin bu hali içinde eşyalara vb bakarak geçmişini sorgulamaktadır. Meliha geçmişinden muzdarip, yaptıkları ve yaşadıklarından pişmandır.

Meliha sıradan ve rutin günler yaşamakta bütün günlerini bahçedeki çiçeklerle uğraşarak ve kitap okuyarak geçirmektedir. Yirmi yaşına kadar aynı işleri yapmış, babasının öksürük hastalığı annesiyle yaptığı tartışmalar ile bu güne kadar gelmiştir. Babası sürekli hasta annesi ise babasına değer vermeyen, , şen şakrak, aklı iki karış havada orada burada gününü gün eden bir kadındır.Meliha ise yaşadığı pişmanlıklar yüzünden evlerinden gözüken İzmit körfezi bile canını sıkmaktadır.

Onu bu hale koyan olaylar bir gün evlerine gelen uzun boylu, yakışıklı, genç bir zabit akrabaları olan Kamil ile başlamıştır.  Uzak akrabaları olan Kamil ile aralarında bir şeyler başlamış, Kamil’de Meliha’ya hayli ilgi göstermiştir. Bu yüzden Kamil sık sık onlara gidip gelmeye başlar.  Yaşadığı bu monoton hayattan bıkan Meliha,  Kamil İstanbul’daki evine gitme teklifini kabul eder. İstanbul’a kaçan Meliha bu monoton hayatına son vereceğini ve mutlu olacağına inanmıştır.

Meliha ile Kamil koca hayatına başlamışlar ama Kâmil ona nikâh kıymamıştır.  İstanbul’a gittikten sonra Kamil’in karakteri açıkça ortaya çıkar. Kamil Roma İmparatorlarına özenen, batılılara hayran olan Batılı zübbeler gibi davranan ve düşünen, nikâha, evliliğe, namus kavramlarına pek değer vermeyen bir zabittir.  Kamil ağzı, laf yapmayı bilen şık giyinen, eğlenceye, kadına ve batılı hayata kıymet veren Don Juan özentisi olma derdinde  bir adamdır.  

Kamil esasında Meliha’yı bir metres gibi kullanırken bir gün eve Madam Bert adında bir kadını da getirmiştir.  Parisli olan bu kadın zengin bir Fransız manifaturacının kızıdır. Bu kadın Kamil ile Balkan Savaşları sırasında tanışmıştır. Hakka Kamil’in bu kadından bir de çocuğu vardır.  Savaş sırasında Bert, Paris’e gitmiş, Kamil ise İstanbul’a dönmüş, altı yıldır ayrı olan Bert ile Kamil yeniden buluşup bir araya gelmişlerdir. Çünkü Bert’in Kamil’den olan oğlu babasını merak etmiş, Bert de oğlunu alıp gelmiştir. Üstelik kadın evlerine de yerleşmiş üçü de aynı evde kalmaya başlamışlardır.

Meliha şoka uğramış, . Kamil ile bozuşmuş,  onun iç yüzünü öğrenmiş, hasta babasını ölüme terk edip geldiği için de vicdan azabı yaşamaya başlamıştır.

 Üstelik Kamil, ona sürekli yalanlar da söylemekte, onu başka kadınlarla da aldatmaktadır. Hatta Meliha’yı arkadaşlarına göstermekte, Meliha’yı beğenip beğenmediklerini sormaktadır. Meliha kendini aşağılanmış hissetmekte, her şeye rağmen Kamil’e tahammül etmeye çalışmaktadır.  

Kamil onu bırakıp Bert ile Fransa’ya gider. Bu durumdan sonra Meliha’da Kamil’den intikam almak için Kamil’in en yakın arkadaşlarıyla gönül eğlendirmeye başlamıştır. Kamil’in arkadaşları da Meliha’yı kullanmışlar, hiç birisi Meliha’ya değer vermediği gibi ona kötü bir kadın nazarıyla bakmışlardır. Meliha bu sırada Ferdi adındaki bir adam ile de tanışır. Bu adam da Kamil’in arkadaşıdır. Meliha ilk önce Ferdi’ye çok güvenir. Bu arada Kamil Fransa’dan dönmüş ama bu defa da İnönü Savaşı’na katılmak için gitmiştir.

Meliha’nın hasta babası Meliha’nın evden kaçması sonrasında daha da büyük bir üzüntüye kapılmış,

 Meliha’nın kaçmasının en büyük sebebi Meliha’nın annesi olduğunu düşünmüştür. Meliha’nın kaçmasını hazmedemeyen babası en sonunda ölmüş, babasının cenazesine büyük bir pişmanlık, içinde katılmıştır. Meliha, cenazeden sonra ananesini de alarak İstanbul’a geri gelir.

Meliha annesinin kendisine bir teselli olacağına inanır. Fakat umduğu olmamış,  bu sırada çok güvendiği Ferdi de onu terk etmiştir. Çünkü Ferdi’de tıpkı Kamil gibi kadını meta olarak gören çapkın bir adamdır.    Meliha Ferdi’den de darbe yiyince erkeklere karşı kin duymaya başlamıştır.  Hatta bir çocukluk arkadaşı ile de rastlaşmış ama erkeklere hiçbir güveni kalmadığı için çocukluk arkadaşına da güvenip bağlanamaz.

Kamil ise savaş esnasında Meliha’ya mektuplar yazmakta ama Meliha bunlara hiç de inanmamaktadır. Meliha, depresyona girmekten kendisini kurtaramamaktadır.

 Kamil şehit düşmüş ama  Meliha, Kamil için hiç de üzülmemiştir.