Brahman Nedir Divan Şiirinde Brehmen
Brehmen ( Brahman)
Brehmen veya Brahman Hintli rahiplere verilen addır. Mecusilerin de rahiplerine ve ruhanilerine de Brehmen veya Brahman denmiştir. Sözlükteki anlamları: Brahma rahibi, bir cins inek, soylu ve kültürlü kimse anlamlarındadır.
Edebiyatta fabllarda çok geçen bir figürdür. Mani ve Buda dinlerinde öğretici görevdeki kişilere de brahman dendiği anlaşılmaktadır.
Divan şiirinde de kullanılan bir motif olan Brahmanlar dini inanışlarına göre, kendilerini ateşe atan kimseler, tenasüh ( yeniden bitki, hayvan insan olarak dünyaya geleceklerine inanmak) ve reenkarnasyon 8 insan olarak yeniden ruhun dünyaya gelmesi) inançlarından ötürü, sinek kaçmasın ve ölmesin diye ağızlarına peçe takarak gezen, karıncaya veya böceğe basıp öldürmemek için yürüdüğü her yere dikkat eden, bir yaprağı dahi koparmaktan imtina eden kimselere olarak karşımıza çıkar. Bu hareketlerin özünde her türlü hayvan, nebat ve insanın önceki ve sonraki hayatlarının olduğuna dair düşünceleridir. Yani onların gözünde bir bitki veya böcek önceden yaşamış kutsal bir ruh veya insandır. Hindu rahiplerinin ve ya ruhanilerinin bu özellikleri divan şiirimize de yansımıştır.
Mecusi ruhanilerinin kendilerini ateşe atmaları ise ateşe tapmaları ile alakalıdır. Fakat Divan şairleri Hindu Brahmanlar ile atşe tapan Mecusi ruhanilerinin arasındaki farkı pek anlayamamışlardır.
Tab- âlem suz- ı hüsnünden ki ten suzan olur
Her zaman ol ateşe sad brehemen suzan olur. Yahya
Büthane –i cihanda Brehmen gibi rakip
Her gece deyr-i vuslata bir nev sanem çeker İzzet Molla [1]
Rakip, bir brehmen gibi her gece kavuşmak amacıyla cihan put hanesine bir güzel çeker. Yani bu dünya bir güzeller put hanesi gibidir. Benden başka herkes bir visal köşesinde bir güzel ile eğlenir.
Taze ahd etmiş gibidir zünnar-ı zülfünle Nedim
Hankah-ı Brehmen’de büt- perest olmuş yine Nedim
Zünnar siyah renkli papaz kuşağıdır. Hankah ise başlık anlamına gelir. Saçının zünnarıyla yeniden ahd etmiş- iman tazelemiş- gibi olan Nedim, şimdi bir Brehmen gibi seni putu yapmış ve sana tapıyor.
Cilve-i hüsnün fırıp-i gamze-i cadu fenin
Bayezıd’ı brehmen, Cibril-i Harut eylesin Nedim [2]
Senin o güzel cilvelerin, ok gibi kaşların ve kirpiklerin ile o cadu – büyüleyici - bakışların – Beyazıt Bestami’yi bir brehmen, Cebraili’-i de Harut - Babilin kuyusuna hapsedilen büyüyü öğreten melek - eylesin.
KAYNAKÇA
