Yazıda “Harper Lee-  Bülbülü Öldürmek- To Kill a Mockingbird  “  romanı hakkında bilgiler, romanının özeti,  romanın konusu, ana fikri,  romanın kahramanları, romanın olay örgüsü,  romanın yazarı,  “  Bülbülü Öldürmek  Kill a Mockingbird”  romanın şahıs kadrosu  yazarın diğer romanları, “ Harper Lee-  “   Hayatı,  “Harper Lee-  Bülbülü Öldürmek- To Kill a Mockingbird  “   adlı eserden alıntılar yer alır.  Eser hakkında yorumlar,  romanın anlatım tekniği, yazarın bakış açısı, romanın tekniği, romanın türü, çevrildiği diller, eserin basım yılı, basım hikâyesi, yazar ve eseri arasındaki, eserle yazarın biyografisi arasındaki alakalar incelenmiştir.

 

 

"İstediğiniz kadar şakrak kuşu vurabilirsiniz ama bülbülü öldürmek günahtır, bunu asla unutmayın."

Bülbülü Öldürmek  özgün adı İngilizce: To Kill a Mockingbird  adlı roman, Harper Lee’nin 1960 da yayınlanan Pulitzer ödüllü  ilk ve tek [1]romanıdır.  Eser yayınlandıktan sonra büyük bir yankı yapmış,  büyük bir başarı kazanarak, Amerikan Edebiyatı’nın klasikleri arasına girmiştir. [2]

 

Roman 1930 lu yıllarda Amerika’daki ırkçılığı ve ırkçılığın ulaştığı son noktaları bir çocuğun gözünden ifşa etmektedir. Kitap yayımlandığı yılın ertesinde Pulıtzer ödülünü almış,  roman oluşturduğu yankı nedeniyle ve  ödül de aldıktan sonra film yapımcılarının dikkatini de çekmiş romandan uyarlanan film ise  1962 de vizyona girmiş;  bu film üç dalda Oscar  ödülü almıştır. [3]

 

Roman, yazarın kendi yaşam öyküsünden derin izler taşımakta,  roman yazarın 1936 yılında, on yaşındayken yaşadığı bir olayı temel almaktadır. [4] Romanın konusu yazarın 1936 yılında, on yaşındayken yaşadığı bir olayı temel alarak i bu olayın  ailesi ve komşuları üzerindeki etkilerini gözlemleyerek kendi gerçek yaşamında vuku bulan bu olayı roman haline getirmiştir.

Bu roman yazarın bilinen  ve yazılmış ilk ve tek romanıdır.  Romandaki olay ABD’nin güneyinde Alabama Eyaletinde ve  Maycomb adlı kurgusal bir kasabada geçer.  Roman Jean Louse “Scout” Finch adında küçük bir kızın bakış açısından anlatılmıştır. Roman  gerçekte yaşandığı yerlerde değil hayali bir kasaba  geçiyormuş gibi anlatılmış, gerçektekinin aksine kişilerin isimleri ve konumları da değiştirilmiştir.

 

Romandaki “Dill” karakteri yazar Harper Lee’nin çocukluk arkadaşı olan Truman Capote’dir. O zamanki adı Truman Persons olan Capote, tıpkı romanda Dill’in Scout’ların kapı komşusu olduğu gibi, Harper Lee’nin kapı komşusudur.

Bülbülü Öldürmek  dünyada en çok satan romanlar arasında yer almaya devam etmekte olan çok satan kitpalar arasında yerini korumaktadır.  Roman  aynı adıyla, başrolde Gregory Peck’in yer aldığı, klasik bir filmin de konusu olmuştur.

 

 

Senaryosunu Horton Foote'un uyarlayıp yazdığı Robert Mulligan’ın yönettiği,  önemli rollerinde Gregory Peck, John Megna ve Frank Overton paylaştığı 1961  de vizyona giren  filmin yapımcısı Alan J. Pakula'dır.

Film sekiz dalda birden aday gösterildiği  1963 Nobel- Akademi Ödülleri'nden-  "en iyi erkek oyuncu", "en iyi sanat yönetimi" ve "en iyi uyarlama senaryo" dallarında olmak üzere üçünü kazanmıştı. Ayrıca Cannes Film Festivali'nde Robert Mulligan'a "Gary Cooper Ödülü" verilmişti.Film özgün müziği de  Altın Küre ödülünü kazanmıştır.[5]

 

 Bülbülü Öldürmek romanın filmi " ABD de "kültürel, tarihi ve estetik olarak önemli" filmler arasına seçilmiş ve Kongre Kütüphanesi'nin "Ulusal Film Arşivi"nde muhafaza edilmesine karar verilmiştir.” [6]

 

 

Olaylar İki senelik bir zaman dilimini içerir.  Olaylar bir yazın başlangıcından bir sonraki sonbahara kadar devam eder.

 

 

ABD’nin güneyinde Alabama Eyaletinde ve  Maycomb adlı kurgusal bir kasabada geçen olayda kasaba ve insanları detaylı olarak tanıtılır. İç mekânlar yoğunlukla kullanılmış, dış mekanlara da büyük ölçüde yer verilmiştir. Mekân tanıtımında tasvirlere de yer verilmiştir.

 

 

Scout ve Jem Dill  ile çok yakın arkadaştır. Dill’in  babası olan avukat Atticus Finch’in asılsız bir iddiayla yargılanan bir zenciyi savunmakla görevlendirilir.  Fakat tüm kasaba   Dill’in babsı avukat, Atticus Finch’e cephe almıştır.  Olaylar kasabalılarla ters düşen Atticus Finch’in etrafında şekillenecek Scout , Jem ve Dill’in dostlukları ve komşulukları da olaydan çok etkilenecektir.

Önyargılı  ve riyakâr Güneylilerin  ırk ve sınıf ayrımlarını Scout ve Jem Finch adlarındaki iki çocuğun bakış açısından aktaran roman, kent halkının bu yaklaşımlarına ve vicdanlarına karşı tek başına karşı koyan insancıl bir avukatın  mücadelesini  ırkçılık, vicdansızlık ve riyakarlık fonları içinde anlatmaktadır.

Roman  zenci, ve beyaz çatışmasını ele alan;  ırkçılık konusunda insana ve sevgiye değer vermek gerektiğini öneren bir eserdir.

 

 

( Not Eserin Özeti : https://www.bilgicik.com/yazi/bulbulu-oldurmek-harper-lee-roman-kitap-ozeti/) dan alınmıştır. )

1800 lü yıllarda İngiltere’den Güney Amerika’ya göç eden ve Alabama Eyaletine bağlı Maycomb adında bir kasabaya yerleşen Atticon kendinden 15 yaş küçük bir bayanla evlenir. Jem ve Jem’den 4 yaş küçük Scoud adında 2 çocukları olur .Scoud doğduktan 2 yıl sonra annesi ölür. Bu yüzden annesinin varlığı ya da yokluğu kendisini pek etkilemez. Buna karşılık Jem’i çok etkiler. Arada bir oyun sırasında Jem’in iç çekip kenara ayrılması annesine duyduğu özlemdendir.

 

Jem 13 yaşlarında Scoud ise 9 yaşlarındadır. Roman otobiyografik bir tarzda ve kahramanı olan Scoud’un ağzından yazıldığı için romanın genelinde çocukca bir bakış açısı hakimdir.

 

Yazar 1 nci bölümde; kendi ailesini nereden geldiklerini ve genel özelliklerini fazla teferruata inmeden tanıtır. Kasabayı, kasabadaki ilginç olan Radley ailesini tanıtır. Boo adında Radley’lerin bir çocuklarının kayboluşu, Radley’lerin evden dışarı çıkmayışı ve evlerinin kapısının sürekli kapalı oluşu Radley’leri kasabalıların, özellikle de çocukların gözünde bir hayalete çevirir. Evlerini de bir kabus haneye çevirir.

 

2 nci bölümden itibaren kasabanın sosyal yaşayışı siyasal durumu işler.4 ncü bölümde yazar kasabada yaşayan halkın gelenek görenekleriyle çeşitli atasözlerini de katarak anlatır.(Asıl sahibi çıkmayınca mal bulanındır. gibi) Kızılderililer ile ilgili büyüler anlatır. Yüz Temel Eser Özetleri, Kitap Özetleri, Roman Özetleri, Yüz Temel Eser, Özet

Yazar yani kahraman olayda tek kahraman değildir. Olayda ön plana çıkanlar yazarın kendisi, kendisinden 4 yaş büyük olan kardeşi Jem, felsefi görüşlerini söylettiği babası Atticon ve çocukluk aşkı Dill’dir.

 

Amerika iç savaşından sonra (kuzey – güney) kasabada olan değişiklikler toplumsal yaşam, olup bitenler çıplak bir gözle işlenir. Kahraman, olayları çocukluğunda yaşadığı için her şeyi çocukça bir dünyada anlatır. Çocukların oyun dünyasını, zevklerini, merakını, çocuk psikolojisini, buluğ çağına giren çocukların göstermiş olduğu ruhsal değişiklikleri, yalnız kalma isteklerini olaya yayarak ve de derin tasvirlerle destekleyerek açıklamaktadır.

 

Yazar Maycomb kasabasındaki gelenek görenek, siyasal yapı, sosyal yapı, dinsel yapı ve benzeri bütün davranışları olaylarla anlatır. Örneğin kasabadaki dayanışma duygusunu şu şekilde bir cümleyle açıklar: Yangın Bayan Maundlie’nin evini sessizce yiyip bitirirken sokak insan ve arabalarla dolmaktadır.” Yazar kasabadaki yaşantıyı özellikle zencilere karşı yapılan ayrımcılığı ve horlanmayı, babasının zencilerin avukatlığını yaparken kasabalı beyazlar tarafından pis zenci dostu biri olarak sıfatlandırılmasını aktarır. Kasabadaki zencilerin yaşadıkları mahalle ve kiliseleri ayrıdır. Çocuk gözüyle olaya yaklaşan kahraman bunu pek yadırgamakta ve neden böyle olduğunu babasına ve amcasına sorarak, bu sorularla cevabını bulmaya çalışmaktadır. Yine malik hanelerde çalışan kölelerin oluşu o yıllardaki güney Amerika’daki siyasal yapıyı göstermek için bariz bir örnektir.

 

Yazar kendi fikirlerini, felsefi görüşünü romanın genelinde Attikon’a söyletmektedir. Örnek olarak:Attikon bir gün Jem’e şöyle der; arka bahçedeki tenekeleri vurmanızı yeğlerim, ama kuşların peşine de düşeceğinizi biliyorum. İstediğiniz kadar karga vurun ama unutmayın ki bülbülü öldürmek günahtır. Bülbüller yalnızca müzik üretirler. Bizi eğlendirmek için bahçeleri yağmalamazlar, yalnızca şarkı söylerler hem de yüreklerini paralayana dek.Yazar romanda özgürlüğü çeşitli sembollerle ifade eder. Kimi zaman yaşlı bir bayanın ölümünü özgürlüğe giden yol, kimi zaman zencilerin esaretten kurtuluşunu, kimi zamanda morfinman bir bayanın bu alışkanlıktan kurtulmak pahasına çektiği acıları anlatarak sembolleştirir.

Yazar cesareti:” Cesaretin eli tabancalı bir adam olduğunu sanmanı istemem. Mertlik baştan bitik olduğunu bilip de çabalamak, olacakları göğüsleyebilmektir. Binde bir kazanırsın ama kazandığında olur. Bayan Dobuse’de kazandı”. Felsefi ve veciz sözlerle ifade etmektedir.

 

Dil’e olan yakınlığını ve çocukluk aşkını anlatmaktadır. Bu aşk alışkanlık ve özlemden ibarettir. Aynı bölümde kasabada çalışan işçilerin yaptıkları grevleri, taşralıların yoksulluğunu olaylarla göstererek anlatır. Kasabadaki insanların çoğunun birbirine benzemesi dışarıdan evlenmenin olmayışına ya da çok nadir oluşuna bağlar.

Romanın sonunda Radley’lerin kaybolan çocuğu ortaya çıkar. Fakat olayın akışına göre hiç ummadık bir yerden yeni bir kahraman romana müdahil olur.

 

Romanın sonlarında ilginç bir olayda Amerika’yla Almanya’nın mukayesesidir. Romana göre Amerika daha özgürlüklerle yaşayan baskıdan uzak bir ülkedir. Hukuk sistemi herkese eşittir ama fiili olarak zencilere ayrım yapılmaktadır. Almanya’da ise baskılar ve Yahudi’lere yapılan zulümler vardır. Hülasa şöyle diyebiliriz: Alabama Eyaletine bağlı Maycomb kasabasındaki hayatı, gelenek görenekleri, ekonomik durumu, siyasal yapıyı, dinsel yapıyı,1900 lü yılların başlarındaki durumu çocuk gözüyle ve çocukluk dünyasını da katarak anlatmaktadır.[7]

 

---