Burhan Felek Hayatı ve Eserleri
Burhan Felek
Burhan Felek (d. 11 Mayıs 1889, İstanbul - ö. 4 Kasım 1982, İstanbul) Şeyhü'l-Muharrirîn olarak anılan Türk gazeteci, spor adamı ve yazar.
Asıl adı Mehmet Burhanettin'dir. 11 Mayıs 1889, İstanbul’da Üsküdar'ın İhsaniye Mahallesi'nde doğdu. Babası Mahmud Ziyaeddin Bey, annesi ise Fatma Naciye Hanım'dır.[1]
İlköğrenimine, 6 yaşında, Ravza-i Terakki adında, özel bir okulda başladı ve bu okuldan 1902 yılında mezun oldu. Üsküdar Mülkiye İdadisi ’ne başarı göstermesi nedeni ile ikinci sınıftan başladı., Üsküdar Mülkiye İdadisinden birincilikle mezun oldu. [2] Liseyi de ikincilikle bitiren, 1906'da, Hukuk Fakültesi'nin sınavına girdi. 1907'de Hukuk Fakültesinde, Talebe-i Hukuk Cemiyeti’nin kuruluş çalışmalarına katıldı. Felek, bir süre bu derneğin genel sekreterlik görevini yürüttü.
Bu yıllarda, güreş, atletizm ve futbolla ilgilenmeye başladı. Hatta kendisi de aktif olarak koşulara katılmaya başlamıştı. Uzun mesafeli koşulara (1500 metre) ve çeşitli futbol karşılaşmalarına katılıyordu. Bu etkinlikler çerçevesinde 1907'de, Üsküdar’da arkadaşlarıyla birlikte Anadolu Spor Kulübü’nü kurdu. Türk spor tarihine, Anadolu Spor Kulübü’nün hem kurucusu hem de futbolcusu olarak geçti. 1908 yılında, resmen kuruluşunun ardından kulüp, İstanbul liglerinde, hep ön sıralarda yer aldı.[3]
1909'da İlk basın şehidi Hasan Fehmi öldürülünce düzenlenen büyük mitingin yöneticilerinden biri olarak Babiali Baskınına katılmış ve Burhan Felek sadrazamla görüşmüştü. Gazetecilik hayatına Hukuk Fakültesinde öğrenci iken spor muhabiri olarak başladı. Spor ile iç içe e olması nedeni ile 1909 yılından itibaren Donanma, İdman ve Tetebbu'da spor muhabiri olarak çalıştı.
1910'da, o dönemdeki adı İstanbul Hukuk Mektebi olan İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi'nden mezun oldu. Ticaret Vekâlet’inde hukuk müşavirliği, liselerde öğretmenlik ve avukatlık, İstanbul Gazeteciler Cemiyeti Başkanlığı yaptı.[4]
Gazetelerde foto muhabirliği ve spor yazarlığı yapan Burhan Felek ömrünün büyük bir bölümünü Türk Sporuna hizmet için adamış oldu.
Aktif spor yaşamında aktif bir sporcu olarak çalışması çok uzun sürmedi. Spor dünyasına daha çok yazıları ve makaleleriyle katkıda bulunmaya çalıştı. Bu yazılarında Uluslararası alanda da olimpik karşılaşmalar yapılması düşüncesinin yerleşmesine çalışıyordu. Bu katkılarından dolayı, Uluslararası Olimpiyat Komitesi tarafından Diplome de Merite Olimpic (Liyakat Diploması) ile ödüllendirildi.[5] . 1918'de Tasvir'i Efkâr'da spor yazarlığı ve foto muhabirliği yapmaya başlamıştı. 1924'ten itibaren ise spor yazarlığı dışında olarak Tevhid-i Efkâr, Vakit, Vatan, Millet, Yeni Ses, Milliyet, Tan ve Cumhuriyet gazetelerinde mizahi yazı ve fıkraları yayımlandı. [6]
1922'de Ali Sami Yen ve Yusuf Ziya Öniş ile birlikte Türkiye idman cemiyetleri ittihadının kuruluşunu gerçekleştirdi. Türk spor terhinde çok önemli bir yeri olan yazar, pek çok kurumunun kurulmasına öncülük etmiştir. Bunun sonucunda federasyon başkanlıklarına da seçilmiştir. Atletizm federasyonu Başkanlığı'na seçilmiş ve 1936'ya kadar bu görevi sürdürmüştür. 1924 ve 1928 olimpiyat Oyunları’na yönetici olarak katılmıştır. Üstelik Balkan ve Akdeniz oyunları kurucuları arasında olmuştu. Spor Yazarları Derneği ve Türkiye Millî Olimpiyat Komitesi'ndeki başkanlık yapmış, Beden Terbiyesi Danışma Kurulu'nda üyesi de olmuştu. Futbol ve güreş müsabakalarında hakemlik yapan yazar, Balkan ve Akdeniz Oyunları kurucuları arasında olmuş, 1924 ve 1928 Olimpiyat Oyunları’nda yöneticilik görevini de üstlenmişti. [7]
1924 yılında kurulan ( Türkiye milli olimpiyat komitesi) TMOK’ 'nin kurucuları arasında yer aldı. 1938-1952 yılları arasında TMOK genel sekreterliği, 1960-1964 ve 1965-1982 arası 21 yıl süreyle TMOK başkanlığı görevlerini üstlendi. TOC olimpik liyakat diploması ile ödüllendirildi. Bu yıllar arasında CHP den iki defa milletvekilliği adayı oldu ise de seçilemedi. [8]
İngiltere Hükümeti Türkiye, İngiltere dostluğunu geliştirmeye katkıda bulunduğu gerekçesi ile ona O.B.E nişanı verdi. 1974 yılında, yalnızca ona verilen, Şeyh-ül Muharririn (en kıdemli gazeteci) unvanına sahip oldu. 8 Mayıs 1980’de İstanbul Üniversitesi Senatosu’nun, “fahri doktorluk” unvanı verdiği Felek'e, Fransa Hükümeti, ölümünden sonra, Legion d’honneur nişanını layık görmüştür.[9] Bu nişan Fransa dışında yaşayan ve ölmüş birine ilk kez verilmiştir.
Gazetecilik hayatı
Gazeteciliğe Donanma dergisinde başladı, Tasvir-i Efkâr’da (1918) spor yazarı ve foto muhabiri olarak çalıştı. Vakit, Millet, Yeni Ses, Milliyet ve Tan gazetelerinde fıkra ve mizahî hikâye yazarlığına daha sonra 29 sene Cumhuriyet gazetesinde devam etti. Gazetelerdeki yazılarında özellikle söyleşiler şeklindeki gülmeceleriyle, mizahi yönü öne çıkan gündelik gazete yazılarıyla ünlendi.
1969'da başladığı gazete fıkra yazarlığında 45 yıl devam etti. Cumhuriyet gazetesinde başladığı fıkra yazarlığını aralıksız olarak 29 sene sürdürmüş, daha sonra da Milliyet Gazetesinde devam ettirmiştir. Fıkra yazarlığını ölümüne kadar Milliyet'te sürdürdü.
Özellikle Pazar günleri Recebin Kahvesi adlı köşesinde yazdığı mizah yazıları ile de beğeni topladı. Bu yazıları sayesinde 1974 yılında kendisine Şeyh-ül Muharririn ünvânı verildi. Bu ödülün verildiği O tarihte dünyada en uzun süre gazetecilik yapan ve dünyanın en yaşlı gazetecisi idi.
Burhan Felek bil fiil 70 yıl aktif gazetecilik yapmış ölüm gününe kadar yazmıştır.
Üsküdar, Nuhkuyusu Cad., Seyyit Ahmet Deresi'nde spor tesisleri, kapalı ve açık yüzme havuzuna da adı verilerek taltif edildi. Ayrıca Mersin ve Eskişehir'de de bir caddeye Burhan Felek adı verilmiştir.
Ölümünden sonra spora ve edebiyata katkılar adına adını yaşatmak için birçok, okul cadde, yüzme havuzu ve kapalı spor salonlarına Burhan Felek adı verilmiştir. Bunlardan en sonuncusu olan İstanbul’daki Burhan Felek Spor Salonu 19 Kasım 2010'da hizmete açılmıştır.
TİYATROCULUĞU
Daha ziyade mizahi güncel yazıları, spor yazarlığı, yöneticiliği ve teşkilatçısı olarak tanınmasına rağmen Burhan Felek, tiyatroya da katkıları olan bir yazardır.
J.Verneile’den adapte ettiği bir piyes olan Melek Hanım adlı adapte eseri İstanbul Şehir Tiyatrolarında sahnelenmiştir.
Eserleri
· Hint Masalları (Gezi yazıları,1944
· Felek (1947)
· Vatandaş Efendi (mizah hikâyeleri, 1957)
· Eski İstanbul Hikâyeleri (1971)
· Yaşadığımız Günler (1974)
· Nasrettin Hoca (1982)
· Melek Hanım(J.Verneile’den adapteettiği
· Şehir Tiyatrolarında oynandı),
· Giovanna Gua rechi’den Don Camillo serisinin Türkçe’ye tercümesi
Kaynakça
[1] Şimşek, Sezer (2017). Şeyhü'l-Muharrirîn Burhan Felek. İstanbul: Libra Kitapçılık ve Yayıncılık.
[2] https://www.biyografi.info/kisi/burhan-felek
[3] Şimşek, Sezer (2017). Şeyhü'l-Muharrirîn Burhan Felek. İstanbul: Libra Kitapçılık ve Yayıncılık.
[4] https://tr.wikipedia.org/wiki/Burhan_Felek
[5] https://filozof.net/Turkce/tarihi-sahsiyetler-kisilikler/7715-burhan-felek-kimdir-hayati-eserleri.html
[6] ARAŞ. GÖR. ESENGÜL SAĞLAM CAN, http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/felek-burhan
[7] Şimşek, Sezer (2017). Şeyhü'l-Muharrirîn Burhan Felek. İstanbul: Libra Kitapçılık ve Yayıncılık.
[8] https://filozof.net/Turkce/tarihi-sahsiyetler-kisilikler/7715-burhan-felek-kimdir-hayati-eserleri.html
[9] https://www.biyografi.info/kisi/burhan-felek
