Butimar Kuşu

Osmanlıca yazılışı :  butîmâr :  بوتيمار

Butimar kuşu sözlüklerde şu şekilde tarif edilir. “ Çok zaman su kenarlarında bulunan ve balıkçıl denilen, sorguçlu ve kırmızı gagalı bir kuş.”[1]

Butimar kuşu, Pers mitolojisinde  adı geçen efsanevi bir kuştur.   Bu kuş Pers İran mitolojilerinde tatlı su içmeyen deniz suyu içen ama deniz suyu içerken de denizin bitmesinden korkan bir kuş olarak anlatılır.

Butimar Kuşu, denize ve suya âşık bir kuş olarak tasavvur edilir.  Bu kuş deniz kıyısına konup tek başına oturup denizi seyreden,  “her gün gördüğüm bu uçsuz bucaksız deniz, bir gün kurursa, ben ne içerim?”  diye tasalanan, susuzluktan ölmeye gelene kadar da sudan içmekten imtina eden, varlık içinde yokluk çeken, derya içinde deryadan nasibini almayı bilmeyen bir kuş olarak düşünülür.  Bir yönü ile de kanaati ifade eder.

Efsanelerde  “denizin bir gün kuruyacağından korkup  hiç su içmeyen  ve en sonunda da susuzluktan ölen bir kuş olarak düşünülür.  Bu nedenle varlık içinde iken kendi düşünceleri ile kendine darlık tasası çektiren,   boş yere tasa ve keder içine düşen yok yere hüzne boğulan insanları ifade eden sembolik bir özellik taşır.

Butimar kuşu her daim dertli olan ve derdin de şikâyet etmeyen âşıkların hüzünlerini de sembolize etmektedir.

Butimar kuşuna Araplar “ yemam kuşu “ demişlerdir.  Söylencelere göre  butimar, deniz kıyısına konup, kanatlarını açıp, tek başına oturup denizi seyreden bir kuştur.  Bu nedenle butimar hüznün ifadesi olmuş, üzün sahibi kuş anlamına gelen “ malik’ül hüzn balıkçılı “ olarak da ifade edilmiştir. 

Butimar kuşu tüm bu özellikleri ile divan şiirinde konu edilmiştir.

Bir kuşun  malikü’l hazin adı
Hem olan gussalanma mu’tadı        Vehbi

Sevdiğinden sonraya kalmak dilermiş  nefs-i bed
Kıssa-ı niguyı Butimar geldi akla        Esat Paşa [2]

KAYNAKÇA

 

• [1] https://www.osmanice.com/osmanlica-4083-nedir-ne-demek.html#:~:text=but%C3%AEm%C3%A2r%20~%20%D8%A8%D9%88%D8%AA%D9%8A%D9%85
• [2] A. Talat Onay, Edebiyatımızda Mazmunlar, MEB Yayınları, 1996. Shf 146