Çaç  Şehrinin Adının Taşkent'e Dönüşmesi 

Taşkent çevresinde eski bir kent devleti olan Çaç şehri Arap ve Çin kaynaklarına Şaş شاش  adı ile geçer.  Çimliler bu şehre önceleri taş ülkesi anlamına gelen  “Shih-kuo” adını vermişlerdir. [1]Göktürkler zamanında bir prenslik ve idare merkezi olduğu anlaşılan Çaç şehri Firdevs’inin Şehnamesi, Çin kaynakları ve Göktürk tarihinde adı geçen şimdiki Özbekistan’ın başkenti Taşkent’in yerinde olan ve Taşkent’in eski adı olduğu düşünülen eski bir Türk şehridir. Çaç ( şimdiki adı Taşkent) günümüzde Özbekistan sınırları içindedir. İpek yolu üzerinde önemli bir ticaret noktası olan bir şehirdir.

Tarihte Çaç ve Taşkent 

Çaç (Taşkent) şehri Çin kaynakları ile Göktürk tarihine göre “prenslik niteliğinde kendi yönetim merkezi, yönetici hanedanı, sikke darbı, hâkimiyet simgeleri olan belirli bir hükümdarlık “ [2]merkezi olma özelliği taşıyan bir merkez olmuştur.  “Çaç bölgesi de kendi iç yönetiminde bağımsız olarak Köktürk Kağanlığı (552-744) egemenliği altında kendi yerel yönetimini sürdürmüş,  bu idari bölgede Çaç Teginleri (605-750) ve Çaç Tudunları (640-750) hanedanları ortaya çıkmıştır.”[3]

Çaç şehrinin adı tarih içinde Şaş, Şaşkent, Terken, Tünkent ve Binkent adlarını almıştır.  Divân-ı Lügati't-Türk'te Şaş: Taşkend (veya Terken Uygurca: تئركئن ) [4]

 “Batı Göktürk kağanı İl Beg Tuğluk Kağan (Yukuk Şad) bir Tudun'u Çaç'a gönderip orada bulunan İl Beg İşbara Yabgu Kağan'ı saldırttı. İl Beg İşbara Yabgu Kağan yakalandı ve İl Beg Tuğluk Kağan'ın önüne getirilip idam edildi.[5]

“722 (750 - 28) yılında Bağatur Tudun'un adamlarından İnel Tudun Küçük Çaç kralı olarak atandı ve Tang tarafından da Shun-i Kralı unvanı verildi”. [6]

Çaç şehrinden Firdevsi’nin Şehnamesinde de Turan Ülkesinin şehirlerinden biri olarak geçer. Edebi metinlerde ise Çaç şehri dünyanın en iyi oklarının ve yaylarının yapıldığı bir şehir veya prenslik olarak gösterilir.

KAYNAKÇA 

[1] Ahmet Taşağıl, Kök Tengri'nin Çocukları, 13. bs. (Bilge Kültür Sanat, 2018), 25

[2] Gaybullah BABAYAR, KÖKTÜRK KAĞANLIĞI DÖNEMINDE ÇAÇ (TAŞKENT): YÖNETİM SİSTEMİ, HANEDANLAR, Türk Tarihi Araştırmaları Dergisi, Yıl 2021, Cilt 6, Sayı 2, 1 - 13, 28.12.2021

[3] Gaybullah BABAYAR, KÖKTÜRK KAĞANLIĞI DÖNEMINDE ÇAÇ (TAŞKENT): YÖNETİM SİSTEMİ, HANEDANLAR, Türk Tarihi Araştırmaları Dergisi, Yıl 2021, Cilt 6, Sayı 2, 1 - 13, 28.12.2021

[4]https://tr.wikipedia.org/wiki/Ta%C5%9Fkent

[5]https://tr.wikipedia.org/wiki/%C3%87a%C3%A7 : Xuanzang, Büyük Tang Hanedanlığı ve Batı Bölgesi Notları, Cilt 1, ISBN 7-101-02453-X,

[6]https://tr.wikipedia.org/wiki/%C3%87a%C3%A7 : Yeni Tang Kitabı, Cilt 211-II