Çardarp Kalenderilerde Çar-darb Çar-zarb ve Kıl Traşlama

Çar- Darb (  Çar-zarb)

 

Çar sözcüğü Farsça dört anlamına gelen cihar :  جهار sözcüğünden gelmektedir. Darb sözcüğü ile birleşirken cihar darb yerine çar-darb denmiştir.

Eski dilde darb  ضربise darbe-   durûb-  dövme, vurma anlamına gelen Arapça kökenli bir sözcüktür. Bu nedenle çar- darb dört darbe anlamına gelmektedir. Bu sözcük Kalenderi dervişleri arasında bir terim haline de gelmiştir.

Dört vuruş   dört darbe anlamlarına gelen Farsça bir terkiptir. Kalenderiler ve abdallar, başlarında biten bütün kılları usturaya vurdukları için, yapılan bu işleme çar darb denmiştir. Başta bulunan kıllar dört çeşittir: 1. Saç, 2. Kaş, 3. Byık 4. Sakal

Çar – cihar Farsça  dört – başta bulunan kıl sayısını ve çeşidini ifade eder. Darb ise Arapça’da vuruş anlamına gelen bir kelimedir ve   kılları kesmek anlamını ifade eder. Özellikle Kalenderiler, abdallar ve Şemsiler  çar-dab olurlar ve Hayderiler  yalnızca sakallarını kesmişlerdir.  ( bkz Kalenderilik Felsefesi Fikriyatı ve Yaşama Biçimleri )

 Kalenderiler, abdallar ve Şemsiler  saç, sakal, bıyık ve kaşlarını darb ederek yani ustura ile keserek ve ancak mahrem yerlerini örterek çıplak dolaşmışlar o bakımdan onlara  cevâlıka, cavlak , dazlak,  tazlak da denmiştir.[1] Cascavlak kalmak deyimi de  bu alakadan dolayı dilimizde  kalmıştır. Yalnızca sakallarını tıraş eden Haydarilere de  “ torlak “[2]denmiştir.

Kalender dervişleri ve Melami tarikatlardan gelen  bazı abdalan zümreleri Hayderîler, Câmîler ve n  Kalenderi dervişleri, saç ve sakallarını tıraş ettirirler “ Üryan geldik üryan gideriz “ düsturu ile hareket ederlerdi. Abdalların  vücuttaki tüm kılları kesmek eylemlerinin altında  “ bebek gibi saf ve temiz kalmak, dünya malına ve mülküne tamah etmeden doğduğu gibi yaşamak ve  ölmek düşüncesi “ [3] yatmaktadır. Kalenderilere göre özellikle, sakal ve kaş  sonradan ortaya çıkan kıllardır. Bebek gibi kalmak ve bebek gibi dünya malına tamah etmeden ölmek azmindeki   Kalender için kıl  öte dünyadan gelmeyen, dünyada ortaya çıkan, dünyevi bir kirlilik gibidir. Kıldan arınmak dünyanın gelip geçici heveslerinden   arınmak, yunmak, temizlenmek gibidir. Kıl gerçeği örten, gizleyen, gerçeğin görülmesine engel olan, bir kir leke engel  gibi düşünülür. Kıl doğduktan sonra biten bir şeydir ve Dünyayı temsil eder. Hâlbuki Kalenderiler, doğdukları gibi ölmeyi ve Yaradana ulaşmayı düşünen kimselerdir. Bunun yanı sıra Kalenderilk düşüncesinde tenasüh ve ruh göçü inancının olduğunu da göz önünde bulundurmak gerekir. Ölümü yeni bir doğum ( don değiştirme ) olarak gören Kalenderiler, bitki hayvan veya insan olarak yeni bir don giyeceklerini düşünür. Dünyadaki donu ile ölen Kalenderi, dünyaya geldiği gibi  ölmeyi ve o hali ile yeni bir don giymeyi tasavvur eder.  Kıllar ise  doğduğu anda değil sonradan ortaya çıkan şeylerdir.

Bunun yanı sıra  “Hz. Âdem cennetten çıkarıldığında çıplaktı, vücudunda hiç kıl yoktu, Allah'tan utandığı için mahrem yerlerini incir yapraklarıyla örttü” düşüncesi de Çar- darb olmanın altında yatan diğer bir sebeptir. Ayrıca saç sakal ve kaş kişiyi  güzel gösteren dolayısı ile dünyanın gelip geçici  güzelliklerine meyl ettiren unsurlar gibi görüldüğü ortadadır.  Çar-darb’ın görünene değil zahiri olana  değer verilmesi gerektiği düşüncesini göstermek için yapıldığı da  ifade edilebilir.

Sakalımla başımı
Bıyığımla kaşımı,
Hak onara işimi,
Bu sakalı kırkarım        Kaygusuz Abdal

Ol kalender-meşrebe âzâdelik erzânîdür
Kim cihânun tâc u tahtı terkinün vîrânıdur   Hamdullah Hamdi

Müslümanem, ben kalender ve harabat,
Yerim meyhanedir, işim melamat.      Mevlânâ Celaleddin-i Rumi

Ol kalender-meşrebe âzâdelik erzânîdür
 Kim cihânun tâc u tahtı terkinün vîrânıdur   Hamdullah Hamdi

İLGİLİ LİNKLERİMİZ

•  
• Kalenderilik ve Kalenderi Nedir.
• KALENDERİLİKTE İSLAMİYET DIŞINDAKİ ETKİLER
• Tarihte Abdal ve Kalenderi Zümreler
• TÜRKLERDE KALENDERİLİK VE TARİHÇESİ
• Abdal Nedir ve Beyitllerle Abdal Mazmunu
• KALENDERİ DÜŞÜNCELER ( Şiirlerimizde Kalenderilik )
• Abdal Sırrı ve Mazmunu Nedir ( Beyit örnekleriyle)
• Abdal ve Eren Tassavvuru ile Kalanderi Dervişliği
   Nal Nedir Abdalanda Nal Dövmesi veya Nal Yarası
• Tarihte Abdal ve Kalenderi Zümreler
• Esrar ve Keyfiyet ( Divan Şiirinde )
• Eski Şiirde Esrar (Marijuana)
• Esrar ve Gam Çekmek ( Divan Şiirinde )
• Şiirimizde Afyon içmek Mazmunu

 

KAYNAKÇA

• [1] A. Talat Onay, Edebiyatımızda Mazmunlar, MEB , 1996, SHF 165
• [2] A. Talat Onay, Edebiyatımızda Mazmunlar, MEB , 1996, SHF 165
• [3] Şahamettin Kuzucular, Kalenderilik Felsefesi Fikriyatı ve Yaşama Biçimleri , https://www.edebiyadvesanatakademisi.com/edebiyatlar