Çember Yemeni Yazma Şiirde Başörtüleri
Çember Yemeni Yazma Şiirimizde Başörtüleri
Başörtüleri örtünmeyi sağlamak için kullanılan, örtü veya giysiye denir. Eskiden kadınların daha çok dini nedenlerle taktıkları bu örtüler, işlemeli, oyaları ve yapım şekillerine göre çember, yemeni, yazma gibi adlar almışlardır. Başa ve boyna bağlanan ince tülbentten yapılan yemeniye çember denir. Çemberlerin oyalarla benzenmiş ve rengârenk olanları da vardır. Çemberlerin boyuna sarılmak için veya başı örtmek için kullanıldığı, bunlara boyun çemberleri veya baş çemberleri dendiği bilinmektedir.
Kadınların gergefte işledikleri sırmalı ipekli, oyalı olarak yaptıkları başörtüsüne ise Yemeni denmiştir. Türk kadınları başörtülerini, oyalı, işlemeli renkli desenli, sırmalı, boncuklu vb oluşlarına göre, bağlama şekli, desen ve kumaşlarına göre bürümcük, yaşmak, ferace, kadın fesi, felek tabancası, hotoz, maşlak, tandır baş, yemeni, kundak yemeni, salma yemeni, terlik, baş bezi, çember gibi çeşitli adlarla belirtmişlerdir. “Kadın başörtülerinin gergefte işlenen sırmalı hatta altınlı olanları da vardır. “
Kadın başörtüleri ve türleri şiirimizin başlıca malzemelerindendir. Kadın baş örtüleri halk ve divan şiirimizde sık sık karşımıza çıkar.
Çenberimde gül oya
Gülmedim doya doya
Dertlere karıyorum
Günleri saya saya
….
Yemeni bağlamış telli başına
Zülüfleri düşmüş hilal kaşına
Yeni girmiş onüç ondört yaşına
Edalı işveli köylü güzeli
…
Mor fesin üstünde kandilli yazma
Yazarsan mektubu kahırlı yazma Türkü
…..
Dediniz: “Çıkacak başınızdan
Başörtünüz! ”
Alın -öyleyse- onunla
Yüzünüzü örtünüz! Arif Nihat Asya
….
Sinemi deldi bugün bir âfet-i çar-pareli
Gül yanaklı gülgüli kerrakeli mor hareli Nedim
Bu şiirde geçen çar pare dört köşeli çenber( başörtüsüdür.)
Yiğit mi oldun a canım nedir bu kırmızı şal
Başında dün dahi bağlıydı kırmızı çenber Nedim
Çarh- ı acuze bağlayup altun çenberin
Bir nev- arus gibi eder naz ile hıram Baki
Feleğin kocakarısı başına altın işlemekle bir çember bağlamış taze gelin gibi salınıyor.
