Cengi Zergeri:

 

Eski dilde zerger  -زرگر- kuyumcu, altın işleyen manasına gelmektedir. Ceng ise kavga manasındadır.  Dolayısı ile Ceng-i Zergeri tabiri, kuyumcu kavgası manasına gelmektedir.  Lakin bu sözcük deyim anlamı ile danışıklı dövüş, izleyenleri aldatmak amacı ile kavga süsü vermek,  aldatma amaçlı kavga, hatta danışıklı dövüş anlamlarında kullanılmıştır

Eski edebiyatta kullanılan bu tabir kelime anlamı olarak kuyumcu kavgası “ Altın süslemecilerinin kavgası “ anlamlarına gelir.  Fakat bu terkibin yazılı ve sözlü dilde  farklı bir anlamda kullanıldığı bir çeşit Jargon olduğu anlaşılır.  Jargon manasını sadece belli bir iş, meslek dalı veya kesitin bildiği sözlerdir. Bu sözleri  belli bir kesit veya meslek grubu sadece kendilerinin anlayacağı ama başkalarının anlayamayacağı  özel manalarda kullandıkları kelimelerdir. Örneğin doktorların mesleki terimlerden oluşan özel jargonları vardır. Veya Darendeli çerçiler müşterinin anlamayacağı sadece Darendeli çerçilerin anlayabileceği  özel bir geliştirdikleri bilinmektedir.

Ceng-i Zergeri hakkında A. T. Onay “ Türk Edebiyatında Mazmunlar adlı eserinde detaylı açıklamalar getirmiş. Bu tabirin  eskiden “ kasap Cengi “ denilen bir tabirler eş anlamlı olduğunu gösterişli davranmak, yapmacık gösterilerde bulunmak olarak açıklamış “  İki kişi arasında biline,  başkaları işitince anlamaya “ mukabilinde  sözlerden olduğunu  “ Külhanbeyi, lisanı veya argo “ olarak kabul edilebilecek bir kelime olduğunu izaha çalışır. Ceng-i zergeri'nin şiirimizde  “ İki kişi arasında başkalarını aldatmak amacıyla yapılan  gösteriş kavgası “ olarak izah etmiş “ danışıklı dövüş”  yapmakla benzer anlamda olduğunu ifade etmiştir. [1]

Cevherin iksiri medhi  tarh edince şerhten
Eylerim her lahza  endişemle ceng-i zergeri      Nefi [2]

Medhiyedeki övgünün kimyevi iksirini, sözlerin mayasını  tahlil edince, hasedimden  fikir ve hayalimle ceng-i zergeri eyledim.

 Kaynakça

• [1] A. T. Onay, Edebiyatımızda Mazmunlar, MEB ,  İst 1996, shf 154-155
• [2] A. T. Onay, Edebiyatımızda Mazmunlar, MEB ,  İst 1996, shf 154-155