Ceyhun Atuf Kansu Hayatı Edebi Kişiliği
04.10.2011
Ceyhun Atıf Kansu
d. İstanbul Bostancı 7 Aralık 1919 / ö. Ankara 17 Mart 1978) Cumhuriyet Dönemi Şair, Yazar, Tıp Doktoru
7 Aralık 1919′ İstanbul Bostancı’da doğmuştur Cumhuriyet Döneminin ünlü siyasetçilerden Nafi Atuf'un oğludur. Annesi ise öğretmen ve eğitimci Müfdale Hanım’dır. [1]
Ailesi ile İstanbul Bostancı’da yaşayan şairin annesi Müfdale Hanım, şairin doğumundan kısa bir müddet sonra apandisitinin patlaması sonucu hayatını kaybetmiş ve babasının Kuvay-ı Milliyeci dostları tarafından gömülmüştü. Babası Nafi ve kardeşi Vehbi Bey ise Milli Mücadele'ye katılmak üzere Ankara’ya geçmiş Milli Mücadelenin neferlerinden biri olmuştu. Annesini kaybeden şair babasının dostları tarafından babasının yanına Ankara’ya gönderilmişti. [2]
Ceyhun Atuf Kansu, Kurtuluş Savaşına katılan babasının yanına Ankara'ya gelmiş ve İlköğrenimi Necatibey İlkokulu'nda yapmış, (1932) Ankara Gazi Lisesini bitirmişti. 1938. İlk şiiri de Gazi Lisesi’nin dergisi “Filiz” de 15 Ocak 1938 günü yayımlandı. [3] Yüksek tahsil için İstanbul’a gelmiş ve tıp fakültesine yazılmıştı.
Tıp fakültesinde öğrenci iken ilk şiir kitabı olan “ Bir Çocuk Bahçesinde (1941) adlı eseri yayımlandı. Üç yıl sonra ise ikinci kitabı olan Bağbozumu Sofrası (1944) basılmıştı.
(1938). Daha sonra İstanbul Üniversitesi Tıp Fakültesi'nde yükseköğrenimini tamamlamıştı.(1944). Tıp Fakültesine giderken de edebiyatla ilgisini kesemez. Tıp Fakültesindeyken de ilk kitapları yayımlandı.
Tıp Fakültesini 1944 yılında tıp fakültesini bitiren şair, çocukları çok sevdiği için ihtisasını ise Ankara Numune Hastanesi Çocuk Kliniği'nde çocuk hastalıkları üzerine yaptı.
Bir süre Ankara’nın gecekondu semti Altındağ’da sağlık ocağına benzer bir poliklinik açtı. Bu poliklinikte halk çocuklarına sağlık hizmeti götürmeyi amaçlamıştı. Bu dönem içinde “Çocuklar Gemisi” (1946) adlı üçüncü kitabı oklularıyla buluştu.
Kendi isteğiyle Turhal Şeker Fabrikası'nda çocuk doktoru olarak görev aldı. (1948-1959) Turhal’daki doktorluk görevi on bir sene sürecekti. Turhal’da bulunduğu dönem içinde şiirlerinde sosyal konulara eğilen, halkın sorunlarına eğilen, , yurdu ve bu yurdun insanlarını betimleyen ve dile getiren şiirler yazmaya başladı. Bu konularda yazdığı şiirlerini Turhal’da iken yayımladı. Bu eserleri sırasıyla: Yanık Hava (1951), Haziran Defteri (1955) ve Yurdumdan (1960) adlı şiir kitaplarıydı.
On bir yıl sonra Şeker Fabrikaları Sağlık Müfettişi olarak Ankara'ya gelmiş, daha sonra Etimesgut Şeker Fabrikası'nda doktorluk görevine başlamıştı. Ankara Etimesgut Şeker Fabrikası doktorluğu görevinde ölünceye kadar çalıştı (Edipoğlu 1968: 216).
1960′lı yıllarda şiirlerinin ve yazılarının konusu toplumsal sorunlar ve Mustafa Kemal Atatürk sevgisi ile Atatürk’ün düşünceleri ve öğretileri üzerinde yoğunlaşmaya başlamıştı.
Bu temaları Bağımsızlık Gülü (1965-1966 Yeditepe Şiir Armağanı), Sakarya Meydan Savaşı (1970-1970 Behçet Kemal Çağlar Ödülü), Buğday, Kadın, Gül ve Gökyüzü (1970) adlı şiir kitaplarında sürdürür. [4] Bu yıllar arasında yayımladığı eserlerinden aldığı ödüller sayesinde adından söz ettirmeye başlamıştı.
1969 yılında TDK yönetim kurulu Üyeliğine seçildi. TDK da üyelik görevini sürdürürken de Türk Dili Dergisinin yazı kurlunda görev aldı. Son dört yılında bu görevini devam ettirdi. [5] Türk Dil Kurumu’nda Tıp terimlerine Türkçe karşılıklar bulmaya çalıştı.
Sadece şiir yazmayan Kansu, hikâye, deneme, hatıra ve tıp dalında da eserler verdi. Bu dönemde benzer konuları işlediği nesir yazıları da ard arda yayımlanmıştı. Devrimcinin Takvimi (1962), Ya Bağımsızlık Ya Ölüm (1964), Köy Öğretmenine Mektuplar (1964- 1965 Türk Dil Kurumu Deneme Ödülü), Atatürkçü Olmak (1966), Atatürk ve Kurtuluş Savaşı (1969), Balım Kız Dalım Oğul (1971), Halk Önderi Atatürk (1972), Sevgi Elması (1972), Cumhuriyet Ağacı (1973), Cumhuriyet Bayrağı Altında. [6]
Bu arada doktorluk ve tıp ile ilgili eserleri de yayımlandı. Bu eserleri ise: Hekimlikle ilgili 1959 ve 1961 yıllarında yayımlanmış olan “Anneler Soruyorlar”, 1961′de yayımlanan “Kasabalar ve Köylerde Çocuk Bakımı” ile 1954 yılında basılan “Turhal Dolaylarında Çocuk Bakımı” adlı kitaplarıydı. Çocuk kitapları arasında olan “İyi İnsan Mehmet Ali” ile “Üvey Ana” adlı eserleri [7] Milli Eğitim Bakanlığı tarafından basılmıştı.
Ceyhun Atıf Kansu, Etimesgut Şeker Fabrikası'nda çocuk doktorluğu görevinde iken kalp yetmezliği sonucu Ankara'da öldü (17 Mart 1978). [8]
Ölümünden sonra Vecihi Timuroğlu, yayımlanmış şiir kitaplarını derlemiş bu çalışmaları İş Bankası Yayınları arasında çıkmıştı. Muzaffer Uyguner, Kansu’nun kitaplaşmamış şiir ve düzyazılarını derleyerek bir araya getirmişti. Ölümünün ardından her yıl Ceyhun Atıf Kansu adına şiir ödülü verilmeye başlandı. 1986′dan başlayarak[9] her yıl verilmekte olan bu ödül ülkemizde geleneksel hale gelmiş halen de verilmeye devam eden en sürekli edebiyat ödüllerden birisi oldu.
EDEBİ HAYATI
Ceyhun Atıf Kansu, Cumhuriyet döneminin ilk kuşak aydınları arasında olan babası Nafi Atuf, amcası Şevket Aziz Kansu ve eniştesi İsmail Hakkı Tonguç gibi etkin eğitimci, yazar ve siyaset adamları arasında yetişmişti.
Şiir yazmaya lise öğrenciliği yıllarında başlamış, ilk ürünlerini okul dergisi Filiz'de yayımlamıştı. (1937). Daha sonraki şiirleri Gençlik (1938-1941), İnkilapçı Gençlik (1941-1943), Yücel (1941-1944), Ülkü (1940-1945), Millet (1942-1944), gibi dergilerde yazmıştı. 1945 yılından sonra ise Varlık (1950-1972), Yön (1963-1966), Ataç (1962-1963), Papirüs (1966-1969), Türk Dili (1952-1972) gibi dergilerde çıktı.
Esas mesleğinin doktorluk olmasına rağmen oldukça üretken bir şair ve yazar olarak dikkat çekti. Şiirlerinde ve yazılarında sosyal konular, halkın sorunları, yurdu ve bu yurdun insanları, çocuk sevgisi, Mustafa Kemal Atatürk sevgisi, Atatürk’ün düşünceleri, Kurtuluş Savaşı, Anadolu’nun dertleri başlıca temalar oldu.
1960 sonrası kaleme aldığı şiirleri ile dikkati çekti. İlk şiirlerini hece ölçüsüyle âşık ve halk şiirinin etkisinde yazmıştı. Daha sonra toplumcu, sosyal gerçekçi temalara yöneldi. Serbest şiir tarzına yönelmiş zaman zaman siyasete uzanan konulara da girmeye başlamıştı. Buna rağmen dönemindeki şiir tarzlarının hiç birine dahil olmayarak kendi çizgisinde kalan bir şair olmayı tercih etmişti.
Doğan Hızlan Hürriyet Gazetesinde yayınlanan KÖŞESİNDE BİR ŞAİR adlı yazısında şairin edebi kişiliğini şöyle özetlemiştir. “Söz Sanatlarından kaçınarak, çoğunluğun anlayabileceği iyi şiirlerle sergiledi. Basitlikle yalınlığın farkını iyi bilirdi. Kansu’yu okuyup da insanları sevmemek mümkün değildir. Dr. Kansu, mesleğinden gelen gözlemleri, saptamaları, ustaca, şiirlerinde malzeme olarak kullandı. “[10]
Ceyhun Atıf Kansu ise kendi kaleminden kendi edebi kişiliğini şu şekilde izah etti. “‘Ben bir halk ve toplum ozanıyım. Ya da öyle bir ozan olmak isterim. İlk şiirlerimi lise sıralarında yazdım. Bireysel duygularla dolu şiirlerimde bile hiç olmazsa halk diline yaslandım. Açık açık, tatlı tatlı anlaşılır söylemeyi yeğ tuttum. Sevdiğim ozanlardan en aşağı üçü halk ozanıdır. Yunus Emre, Pir Sultan Abdal ve Karacaoğlan’dır. Güneş vurmuş gibi, dereler gibi ışıl ışıl akmalı mısralarım’.”[11]
Şiirlerini çoğunlukla serbest ölçüyle yazmış olsa da halk şiirinden ve ozanlarından aldığı motifleri kullanmaktan hoşlanan bir şair oldu. Toplumsal yararı gözeten bir şair olmayı amaçlayarak halk yararını gözeten bir bakış açısı dil ve düşünce ile yazdı.
“Halk dilinden, halk söyleyişlerinden geniş biçimde yararlanarak, halkın özlemlerini, sevinçlerini, acılarını ve yaşama savaşımını coşkulu bir söyleyişle dile getirdi. Şiirlerinin kaynağını hoşgörü, insanlık sevgisi, ulusal bağımsızlık ve doğa oluşturdu. "Çocuk" dergisinde masalları, Vakit ve Ulus gazeteleri ile Varlık ve Seçilmiş Hikâyeler dergilerinde öyküleri de yayınlandı.”[12]
ÖDÜLLERİ
Ceyhun Atıf Kansu Bağımsızlık Gülü adlı yapıtıyla Yeditepe Şiir Armağanı’nı (1965), Sakarya Meydan Savaşı adlı kitabıyla da Behçet Kemal Çağlar Ödülü'nü (1970), Köy Öğretmenine Mektuplar ile de Türk Dil Kurumu Deneme Ödülünü (1965) kazanmıştır.
Yapıtları
Şiir:
Bir Çocuk Bahçesinde (1941), Bağbozumu Sofrası (1944), Çocuklar Gemisi (1946), Yanık Hava (1951), Haziran Defteri (1955), Yurdumdan (1960), Bağımsızlık Gülü (1965), Sakarya Meydan Savaşı (1970), Buğday Kadın Gül ve Gökyüzü (1970), Tüm Şiirleri (1978-Ölümünden sonra V.Timuroğlu tarafından).
Makale ve Deneme:
Devrimcinin Takvimi (1962), Ya Bağımsızlık Ya Ölüm (1964), Köy Öğretmenine Mektuplur (1964), Atatürkçü Olmak (1966), Atatürk ve Kurtuluş Savaşı (1969-Radyo Konuşmaları), Balım Kız,Balım Oğul (1971), Halk Önderi Atatürk (1972), Cumhuriyet Ağacı (1972).
Öykü:
Sevgi Elması (1972-Tahir ile Zühre öyküsünün yeniden yazımı)
Ceyhun Atıf Kansu Şiirler
· Dağ Köyü
· Lumumba
KAYNAKÇA
[1] Ceyhun Atıf Kansu,’nun Yaşam Öyküsü,ceyhunatufkansu.com/yasam-oykusu/ son erişim- 23-08-2013
[2] Ceyhun Atıf Kansu,’nun Yaşam Öyküsü,ceyhunatufkansu.com/yasam-oykusu/ son erişim- 23-08-2013
[3] Kurdoğlu, Veli Behçet (1967). Şâir Tabibler. İstanbul: İstanbul Enstitüsü Yayını. s. 515-517.
4] Ceyhun Atıf Kansu,’nun Yaşam Öyküsü,ceyhunatufkansu.com/yasam-oykusu/ son erişim- 23-08-2013
[5] Dr Aslan Tekin, Edebiyatımızda İsimler, Elips Yayınları, Ankara, 2005, shf 301-302
[6] Ceyhun Atıf Kansu,’nun Yaşam Öyküsü,ceyhunatufkansu.com/yasam-oykusu/ son erişim- 23-08-2013
[7] Ceyhun Atıf Kansu,’nun Yaşam Öyküsü,ceyhunatufkansu.com/yasam-oykusu/ son erişim- 23-08-2013
[8] : PROF. DR. ABDULLAH ŞENGÜL, http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/ceyhun-atuf-kansu
[9]https://tr.wikipedia.org/wiki/Ceyhun_Atuf_Kansu_%C5%9Eiir_%C3%96d%C3%BCl%C3%BC
[10] Doğan Hızlan KÖŞESİNDE BİR ŞAİR, Hürriyet Gazetesi,22 Mayıs 1991
[11] Doğan Hızlan KÖŞESİNDE BİR ŞAİR, Hürriyet Gazetesi,22 Mayıs 1991
[12] https://tr.wikipedia.org/wiki/Ceyhun_Atuf_Kansu
·
Edebiyat Dil bilim, Kültür, Folklor, Geleneksel ve Güzel Sanatlarla ilgili, Tez, yazı, İnceleme, ve Araştırmalarınız bize başvurarak bu sitede Paylaşabilirsiniz.
BAŞVURU İÇİN : ESA, İLETİŞİM veya [email protected]
Yorum Yapmak için Kayıt Olun veya Giriş Yapın