Çin'i Fağfur- Kase-i Fağfur

Çin –i Fağfur

 

Çin –i Fağfur: Şeffaf yapıda olan yüksek kaliteli Çin işi porselenlerdir. Çok kıymetli porselenden yapılan Çin işi yemek kaplarına Çin-i Fağfur denmiş  ve Çin-i Fağfur divan şiirimizde adı sık sık geçen  bir meta olmuştur. Çin porseleni  Çini gibi olup, Çin’de yapılmakta olan yarı saydam  fağfurlardır. Bu fağfurlardan, tabak, kâse, fincan, vazo, süs eşyası, biblo gibi şeyler yapılmış ve fağfurlar  kervanlar yoluyla Osmanlı ülkesine kadar gelmiştir.   Çin fağfurları çok ince yapılmış olan ve tüm dünyada şöhret kazanmış çok değerli porselenlerdir. Bu porselenlerin  çiçek ve ince işçiliğe sahip olanlarına “hatayi”, daha basitlerine de “kaşi” denilmiştir.  Çin-i Fağfur’a divan şairleri  kâse-i fağfur da demişlerdir.   Divan şairleri “fağfûr”  kelimesini hem sultanlar, hem de meşhur Çin porselenleri için kullanmışlardır.

Bâde-i vuslat içilsin kâse-i fağfurdan 
Bir ilahi neş'e doğsun nağme-i tamburdan     Tanburi Faize Ergin Hanım

Neşve tahsil ettiğin sagar da senden gamlıdır
Bir dokun bin ah işit kâse-i fağfurdan                         Şair Ali Efendi.

Seng-i ta’n etmededir şişe-i nâmûsu şirkest
Bezm-i rindânda bu fagfûr bu Cemşîd olmaz            Şeyh Galip [1]

Piyâle-i Fağfûr ise hem Çin işi kadeh, hem de Çin hakanının şarap içtiği kadeh manasında kullanılmıştır.

Çin kelimesi divan şiirimizde porselenleri, kâseleri, çinileri ve güzelleri ile karşımıza çıkar.  Çin,  tek başına kullanıldığında güzeller ve güzellikler diyarı bir masal ülkesi olarak  düşünülür.   Çin güzelleri tasavvuru divan şairlerinin güzel tasavvuru ile örtüşerek karakaşlı, kara, gözlü  ve  ak tenlidir.  

Bir Moğol- Çin yüzlü kâfir gönlümün Bağdad’ını
Yaktı yıktı  cevr ile  alanu talan eyledi.              Hayali Bey      [2]

Çin-i Fağfur’un yanı sıra Büt-i Çin terkibi de divan şiirimizde görülen bir mazmundur.  Büt-i Çin, Çin güzeli, Çin putu anlamındadır.

Açep şol mest-i sevdayı Mogol- Çin
Benim bahtım mıdır ya çeşm –i pür- hâb           Seyyid Nesimi [3]

Zerdüva taç ile ol çeşm –i Moğol – Çin –i gören
Der ki şahbazdır etmiş yine semmuru şikar                 Cenani

Zahid öz tespihini küfr ehli zünnarın sever
Ben  büt-ü Çin isterem her kimse öz yarin sever.         Tebrizli Kavsi

KAYNAKÇA

• [1]
• [2] A. Talat Onay, Edebiyatımızda Mazmunlar, MEB,  İstanbul 1996, shf 173
• [3] A. Talat Onay, Edebiyatımızda Mazmunlar, MEB,  İstanbul 1996, shf 173