Cumhur İlahi Türü Nedir Şiirde Ve Müzikte Toplu İlahi

Cumhur

Osmanlıca yazılışı: cumhur : جمهور

Sözlük anlamı ile: topluluk, halk anlamlarına gelir.

Arapça bir kelime olan cumhur sözlükte “herhangi bir şeyin en büyük kısmı, bir topluluğun çoğunluğu veya önde gelenleri” anlamına gelir.  Fakat bu sözcük edebiyatta terim anlamda da kullanılmıştır. Mevleviler dışında herkes ve her tarikatta okunan ilahilere de cumhur denmiştir.

Edebiyatta Cumhur

Edebiyatta  cumhur ise: Mevlevi ve Bektaşi dergâhları dışındaki tekkelerde, tekke de bulunan herkesin iştirak ederek söylediği,  topluca okunan ilahilere, makamla veya topluca okunması için yazılmış, dini ve tasavvufi konulu manzumelere denmektedir. Bu yönü ile cumhur, Dini Tasavvufi Halk Şiirinin nazım türlerinden biridir.  

Cumhur bu anlamı ile bir anlamda ilahi ile eş anlamlı olmaktadır. Ancak Mevlevi tarikatına mensup olanlar bu tabiri kullanmamışlardır.

Tasavvuf Müziğinde Cumhur

Türk Tasavvuf Musikisinde tekke müziği formlardın biridir. Ve  bu ilahilerin sözleri bu formda okunmaktadır.  Cumhur tekkelerde yapılan ayinlerde Kelime-i Tevhid zikrinden sonra İsm-i Celal Zikrine geçilmeden önce okunan manzumedir. [1] Bu manzumelerin sözleri tanınmış Tekke Ve Zümre şairlerinin yazdığı şiirlerden seçilirler. Cumhur ilahileri genellikle Tekkelere mahsus olmasına rağmen evlerde ve camiler de de okunduğu olmuştur.

Cumhur Örneği Yunus Emre

Aşkın aldı benden beni
Bana seni gerek seni
Ben yanarım dün ü günü
Bana seni gerek seni

Ne varlığa sevinirim
Ne yokluğa yerinirim
Aşkın ile avunurum
Bana seni gerek seni

Aşkın aşıklar oldurur
Aşk denizine daldırır
Tecelli ile doldurur
Bana seni gerek seni

Aşkın şarabından içem
Mecnun olup dağa düşem
Sensin dünü gün endişem
Bana seni gerek seni

Sufilere sohbet gerek
Ahilere ahret gerek
Mecnunlara Leyla gerek
Bana seni gerek seni

Eğer beni öldüreler
Külüm göğe savuralar
Toprağım anda çağıra
Bana seni gerek seni

Cennet cennet dedikleri
Birkaç köşkle birkaç huri
İsteyene ver anları
Bana seni gerek seni

Yunus'durur benim adım
Gün geçtikçe artar odum
İki cihanda maksudum
Bana seni gerek seni    

KAYNAKÇA

[1] Nuri Özcan  , Cumhur İlahisi, DİA, cilt: 08; sayfa: 94