Dal ve Kad Nedir Dal Boylu Sevgili

Dal - Kad ( Dal  harfine dönmüş vücut  )

Dal  kelimesi Arap Alfabesinde ki harflerin  sekizinci harfinin adıdır.  Dal, Latin alfabesindeki c harfinin tersi gibi bir şekildedir.  Dal  Harf bu eğik şekli ile  çok yaşlandığı için omurgası çökmüş, başı öne eğilmiş  kısaca beli bükülmüş insanlara benzetilmiş, iki büklüm olmak anlamında kullanılmıştır.

Kad ise Arapçada boy bos, endam manasına gelir. Dal- Kad kelimesi dal  bedenli dal boylu  anlamında kullanılırken  dal sözcüğünün Türkçedeki anlamı ile Dal kelimesinin  Arapçadaki harf anlamı arasında bir cinas da oluşur. Türkçede dal boylu demek genç ve güzel bedene sahip anlamına gelirken  Dal -Kad  kelime anlamı ile dal boylu olarak Türkçeye çevrilirken anlam olarak dal  harfine benzeyen  eğik vücutlu anlamındadır.

Divan şairlerinin sevgilin boyunu ve endamını dal harfine benzetmeleri biraz düşündürücüdür.  Dal harfi Arap alfabesindeki sekizinci harf olarak Latin alfabesindeki c harfinin ters haline benzemektedir. Bu açıdan bakılınca sevgilinin dal harfine benzetilmesi boyu bükülmüş anlamına gelir. Fakat divan şairleri bu sözcüğü Türkçedeki ince ve uzun dal anlamına münasip düşecek şekilde de kullanabilmektedirler

Türkçedaki anlamı ile " dal "ve servi güzelin ve sevgilinin boyunu, güzel vücudunu ifade eder

Boyu uzun selvi servi dal gibi
Seherde açılan gonca  gül gibi

Caminin ardı ayaz                    (Haydi güzelim haydi)
Bir mendil buldum beyaz       (Oyna dal boylum oyna)
Gurban olayım kâtip                (Haydi güzelim haydi)
Bir güzel de bana yaz               (Oyna dal boylum oyna)

Dağlarım ardındayım
Garipler yurdundayım 
Sana yandım dal boylum 
El günü gün eder oy

Eğik vücutlu – iki büklüm olmak - anlamına gelen dal- kad  kelimesi   ise divan  şairleri tarafından tersi bir anlamda kullanılmış,  belki de, bazen da muziplik yaratmalarına  ve  anlam oyunları çevirmelerine olanak sağlamıştır.

Misalim lafz-ı dilberde bulunsun
Huda’ ya kametim aşk ile dal et.        Esrar Dede [1]

Dal  harfine benzemesi  dolayısı ile dal harfi şekil olarak hançere ve kılıca da benzetilmiş, divan şairleri, dal- kâmet ve boy kelimeleri ile çeşitli teşbihler, kinayeler, ihamlar ve tevriyeler kurmuşlardır.

Aşkın  kâmetini cevr ile kim dal etti
Şu duran dilber-i dal hançere sor        ( Bana sorma )     Vasıf  [2]

Aşkın duruşunu- boyunu- vücudunu -   eziyet ederek kim dal etti. ( dal harfine benzetti. Şu  duran dilbere ve elindeki hançere sor bana sorma

KAYNAKÇA

[1] Talat Onay, Edebiyatımızda Mazmunlar, MEB, 1996- Shf – 179

[2] Talat Onay, Edebiyatımızda Mazmunlar, MEB, 1996- Shf – 179