Demir Pehlivan Motifi
Demir Pehlivan
Daha çok halk hikâyelerinde karşımıza çıkan bir motiftir. Bu pehlivan motifine Şehnamede de rastlanılmış, Demir Pehlivan Rüstem’in rahibi olarak gösterilmiştir. Şehnamede, Rüstem, Demir Pehlivan’ın kızı Rübab’a âşık olur. Bu nedenle Demir Pehlivan ile güreşmek zorunda kalır. Üç gün süren bu güreş sonrasında Demir Pehlivan yenilmez ama üçüncü gün hastalanır. Şehnamede geçen Demir Pehlivan aslan kanı içerek iyileşebilen bir pehlivan olarak karşımıza çıkmaktadır. Nitekim Demir Pehlivan hastalanınca Rüstem, Demir Pehlivanın kızı eşi olacak olan Rübab’ın önerisi ile bir aslan avlar ve aslanın kanını Demir Pehlivan’a içirir. Bu kandan içen Demir Pehlivan biraz iyileşir ama bir hafta sonra ölür.
Şehnamede bu şekilde geçen Demir Pehlivan motifi daha sonra diğer halk hikâyelerimize, efsanlere, de geçmiştir. Halk hikâyelerimizdeki Demir Pehlivan Motifi çoğunlukla tekil değil Demir Pehlivanlar şeklinde ve çoğul olarak karşımıza çıkar. Kahramanı alt etmek için gönderilen demir pehlivanların sayısı bazen elliye ulaşır. Demir pehlivan motifine Köroğlu Lenduha, Arap üzengi ( Arabüzengi- Kadın pehlivan) Şah İsmail, Tahir ile Zühre hikâyeleri ile Mem u Zin hikâyelerinin bazı varyantlarında rastlanılmaktadır.
Demir pehlivanlar ile demir kuşaklı pehlivanlar kahramanlık konulu hikâyelerimizin pek çoğunda kahramana rakip olarak gönderilen yenilmez zannedilen pehlivanlar olarak aktarılır. Demir Pehlivan veya demir kuşaklı pehlivan motifleri eski Türk destanlarında da vardır.
Demir Pehlivan veya Demir kuşaklı pehlivan motifi, efsanelerimize de geçmiştir. Örneğin Bulgaristan’ın Razgırad civarında “Hasan Demir Baba Pehlivan”. Türbesi vardır.
Demir pehlivan veya demir kuşaklı pehlivan motifi doğal olarak halk ve divan şiirimize de girmiş bir motiftir.
Şemşîr gibi rûy-ı zemine taraf taraf
Saldın demir kuşaklı cihan pehlivanları Baki
Kaderle meğer pençeleşmek imiş
Demir pehlivanla güleşmek imiş
Benim şimdi sahib-i kıran- sühan
Demir Pehlivan-ı kahramanı sühan İzzet Molla
