Divan Durmak

Divan Durmak

 

Divan Durmak: Osmanlıca yazılışı دورمق ديوان

Divân :  ديوان

Durmak :  دورمق

 

Divan durmak deyiminin sözlüklerdeki anlamı “Huzurda hazır olarak beklemek”, saygı gösterilen kimse karşısında göbek üzme el kavuşturup ayakta beklemek “ manalarındadır.

Divan durmak deyimi,  Osmanlı devri törende, divan da bekleme, devlet ve din büyüklerini karşılama, devlet ve din büyüklerinin huzurunda bekleme, adet ve tavırlarından günümüze kadar ulaşan bir olğudur. Sözcük ve deyim dilimizde el pençe divan durmak şekli ile yaşamaya devam etmektedir.

Huzurda hazır olmak,  yaşta  veya makamda büyük olanların önünde elleri göbek veya göğüs üzerinde üst üste koyup emre hazır beklemektir.

Divan durmak genellikle devlet memurlarının  padışah, sadrazam, vezir ve beylerbeyi gibi yüksek düzeydeki devlet adamlarının kurduğu büyük meclis önünde saygılı ve emre hazır duruş kuralları için kullanılan bir tabir olmuş, divana katılanların huzurda duruş âdeti olarak şekillenmiştir.

“El pençe divan durmak” deyimi de bu adet veya protokol duruşundan  gelmektedir. “El pençe divan durmak” eski dilde  “mutî’i  dest ber kemer “ veya  "Dest ber dest durmak "  olarak da ifade edilmiş Lehçe-i Osmanî’de bu terkib manası  el kemerde itaat manasında olduğu yazılmıştır.  Bu duruşa eski dilde “dest ber dest” de denmiştir.

 

Divan durmak Divan ve halk şiirimize geçmiş bir deyim ve konudur.

Derililer bir  araya gelirler
Huzuru mahşerde divan dururlar
Harami var diye korku veririler
Benim ipek yüklü kervanım mı var.   Karacoğlan

Eller kavuşturup divan durayım
Her ne hizmet olur ise göreyim.       Anonim

Dest ber dest durup pişe-i gâhında
Bahirden kare-i evsafın ettim irad        Nabi

Bağa gel kim mesned-i hüsne geçip sultan -ı gül
Karşısına gül gibi  el kavuşturup ar’ ar durur                      Necati