Doktor Jivago Hakkında Bilgiler Özeti Boris Pasternak

 Doktor Jivago, Sovyet yazarı Boris Pasternak’ın (1890-1960) Rus Devrimi sırasında geçen ünlü romanıdır. Roman ilk defa Rusçayla aynı anda İtalyanca olarak da basılmıştır. (Il Dottor Zivago). Ertesi yıl da Doctor Zhivago adıyla İngilizce yayımlanmıştır.[1]

Yazar bu eserini 1956′da Noviy Mir Dergisi’ne göndermiş,  dergi bu eseri SSCB resmi görüşüne uygun yazılmadığı gerekçesiyle  yayımlamamıştır.  Bunun üzerine Boris Pasternak  bu eswerini  1957 de  İtalya’ya gönderir. “Pasternak Milano’daki bir İtalyan yayıneviyle anlaşmış ve romanının daktiloyla yazılmış bir nüshasını göndermişti  Anlaşmaya göre roman İtalya’da Moskova’da yayınlandığı sırada çıkacaktı.”[2] İtalyan yayıncılar eserin Moskova’daki basımını bekliyorlardı.  “ Aradan aylar, yıllar geçmiş, Moskova’dan bir haber çıkmamıştı. Derken, bir haber geldi: Romanın müsveddelerini yazar geri istiyordu: Sözde, üzerinde bazı değişiklikler yapacaktı. İtalyan yayınevi buna razı olmadı, eseri geri göndermedi”  İtalyan yayıncılar bu işten kuşkulanmışlar ve  eseri basma kararı almışlardır. Eser, hem Rusça hem de İtalyanca olarak aynı anda yayımlandı. Hemen akabinde  de bu eser ADB, SSCB eksenli kutuplar arasında spekülasyon ve  soğuk savaş malzemesi haline gelivermişti.

Ertesi yıl İngilizce  olarak basılan “Doktor Jivago” kısa sürede çeşitli dillere çevrilerek dünyaca ünlü bir  roman haline geldi.. Eserin yarattığı etki en sonunda  Pasternak’a,  bir yıl gibi çok kısa bir süre sonra 1958 Nobel Edebiyat Ödülü’nü kazanmasına yol açacaktı.  Ancak,  SSCB hükümeti bundan çok rahatsız olmuştu. Yazara yapılan baskılar sonucu Boris Pasternak ödülü geri çevirmek zorunda kaldı.  SSCB’de uzun yıllar yasaklı, sakaıncalı eser kabul edilen bu roman   ancak 1985 yılında SSCB de meydana gelen  demokratikleşme hareketi sonucunda yasaklı eserler arasından çıkarılmıştı.

Dr Jıvago  Nato ve Cento ülkelerinin kapıştığı soğuk savaş yıllarında A. Soljenıtsın’in eserleri ile birlikte SSCB ve Nato  kanatlı ülkeler arasında oldukça ses getiren mücadelelere alet olmuştu. İngiliz gazetesi The Sunday Times, 2007′nin ilk günlerinde bir Rus araştırmacıya dayandırdığı haberinde Pasternak’ın Nobel Ödülü almasında İngiliz ve Amerikan gizili servislerinin rolü olduğu iddiasını ileri sürmüştü. Aynı habere göre  Pasternak’ın Doktor Jivago romanının batılı arkadaşlarına yolladığı kopyalarından bir tanesi Malta’da ele geçirilmiş ve  CIA  b u eseri  Avrupa’nın birçok merkezinde  Rusça olarak bastırtmıştı  Gazetenin iddiasına göre bu operasyon, romanı yasaklayan Sovyet yönetimini küçük düşürmek için planlanmış [3] bu çatışmaların doğla sonucu olarak da bu roman hakkında çok çeşitli spekülasyonlar yapılmıştı.

“Mesele sonradan anlaşıldı: Meğerse Sovyet hükümeti Dr. Jivago’ yu beğenmemiş, yayınlanmasını da yasak etmiş. İleri sürülen iddiaya göre, roman zayıfmış, şairin şöhretine lâyık değilmiş. Daha sonra, 22 Ekimde, 1958 yılının Nobel Edebiyat Mükâfatı da bu romana verildi. Boris Pasternak, bu haber üzerine, ilk önce, memnuniyetini bildirmişken, sonra, yine hükümetin zoruyla, mükâfatı reddetti””  Semih Tiryaki’nin çevirisi arka kapa

Sinema uyarlamaları

Pasternak’ın romanı 1965 yılında ünlü yönetmen David Lean tarafından filme alındı.  Filmde Ömer Şerif, Julie Christie, Geraldine Chaplin, Rod Steiger, Alec Guinness ve Tom Courtenay başrolleri paylaşmışlardı. Yapımcılığını Carlo Ponti’nin üstlendiği filmin Oscar, Altın Küre ve Grammy ödüllü özgün müziklerini Maurice Jarre bestelemişti. Film 10 dalda birden aday gösterildiği Oscar ödüllerinden “en iyi uyarlama senaryo”, “en iyi görüntü yönetimi”, “en iyi sanat yönetimi”, “en iyi kostüm” ve “en iyi orijinal şarkı” dallarında olmak üzere  beş dalda Oscar ödülü almıştı. [4]

Doktor Jivago, David Lean’in  sinema uyarlaması dışında üç kez daha filme çekilDİ

1959      Brezilya  ,TV dizisi”Doutor Jivago,

1965      ABD,Doctor Zhivago , müzikali Maurice Jarre,  başrol Ömer Şerif, yönetmen David Lean

2002     İngiltere/Almanya/ABD TV filmi “Doctor Zhivago” Giacomo Campiotti

2006     Rusya TV mini dizisi “Doktor Zhivago”Aleksandr Proshkin [5]

Konusu

Rusya’da  Ekim Devrimi ve hemen sonrasında patlak veren Rus İç Savaşını konu alan roman  (1917-1922) adını  şair Doktor Yuri Jivago’dan almıştır. Eser  Rusya’da meydana gelen 1917 Ekim Devriminden başlayarak 1929’a kadar uzayan siyasî toplumsal süreç Jivago’nun hayatı üzerinden  aktarmaktadır.

Ön planda gözüken Dr. Jivago ile Lara’nın öyküsü  arka planda  - Rusya ve halkının  Sosyalist idarenin gelmesi yüzünden-  ekonomik ve siyasi anlamda çöküşünü göstermektedir. Dr Jivago romanı  Ekim Devriminden sonra Rusya’nın zenginlikten yoksulluğa, idealist kimlikten boş vermişliğe, geleceği kurma çabalarından yenilmişliğe uzayan  toplumsal, siyasi, ekonomi ve beşeri tükenmişliği dile getirmektedir.

Arka planında  Sosyalist idareye geçlilince oluşmaya başlayan bu tükenişleri ele alan roman ön planında da ise  “ iki kadın arasında kalıp sadakat ve ihtiras arasında bocalayan, hayatının kontrolü kendi elinden alınmış ve savaşın parçaladığı yokluklarla dolu bir ülkede oradan oraya sürüklenen aynı zamanda şair bir tıp doktorunun”  dramını anlatmaktadır.

“Jivago, annesinin ölümünden sonra dayısı ve dayısının verdiği diğer ailelerin yanında yetişmiş, doktor olmuş ve varlıklı bir ailenin kızı olan Tonya ile evlenmiştir. Lara, annesinin hukuk işlerini gören, aynı zamanda metresi olan bir kişiyle ilişki kurmuş; uzun bir zaman sonra bu ilişkiden iğrenerek kendine başka bir şehirde yeni bir hayat oluşturmuş; lise yaşlarından tanıdığı Pavel’le evlenmiş bir tarih öğretmenidir. Jivago’yla Lara’nın hayatları zaman zaman kesişir. Bu kesişmelerden birinde aralarında duygusal bir bağ oluşur. Ancak ülkenin siyasî gelişmeleri içinde onların ve ailelerinin hayatları alt üst olur ve zaman içinde her biri bir yere dağılır.”

ÖZETİ

Yuri Jivago, küçük yaşta annesiz ve babasız kalmış,  babasının sır dolu  intiharı  Jivago’yu  derinden etkilemiştir. Ailesinin ölümü ile  dayısı  Nikolay’a  sığıntı kalan Jıvago,  dayısı ve birçok diğer ailenin bakımı altında başarılı bir okul hayatı sonrasında doktor olarak mezun olur.

Lara, Yuri ile aynı şehirde yaşayan genç bir kızdır.  Lara’nın  yanında çalıştığı ve ilişki içinde bulunduğu adam olan Komarovski adlı avukatın Jıvago’nun babasının intihar etmesi ile ilgisi vardır. Lara  ise Kamarovski ile yaşadığı ilişkiden tiksinti duymaya başlamıştır.  Olaylar, Lara ile Yuri’yi bir araya getirmektedir. Lara, artık iğrenmeye başladığı  Kamaroski’yi  Yuri ve Tonya’nın da katıldığı bir noel partisinde  vurmak istemiş fakat onun yerine   bir savcıyı vurmuştur.

Noel partisindeki bu olayın  üstü bir şekilde örtülür ve Lara arkadaşı Pasha ile evlenir. Yuri de Tonya  adındaki bir kadınla evlenmiştir.  Yuri ile Tonya’nın  Sasha adını verdikleri bir çocukları olmuştur. Bu sırada savaş devam etmektedir ve Yuri doktor olarak askere alınmış, Pasha ise gönüllü  asker olarak savaşa katılmış ve  savaşta esir düşmüş, ama  fakat ailesine  Pasha’nın öldüğü söylenmiştir.  Kocası Pasha’nın öldüğünü zannetmekte olan Lara  ise  hemşire olarak cepheye gitmiştir.

Dr. Yuri  Jıvago hekim olarak görev aldığı bir birlikte yaralanır ve Lara’nın çalıştığı hastaneye götürülür. Tedavi olduktan sonra bu hastanede göreve başlar. Bu görev onu Lara ile daha da yakınlaştırmaya başlamıştır.

Jivago, cephede bir süre daha kaldıktan sonra Moskova’ya döner.  Küçük bir bebek iken bıraktığı oğlu Sasha büyümüştür. Eve geldiği gün dayısı Nikolay’ın da Moskova’ya geldiğini öğrenen Yuri, kendisini büyüten dayısını akşam yemeğine davet eder. Dayısı Nikolya bir Bolşevik’tir.   Yuri, Bolşevik dayısıyla uzun uzun siyaset konuşmuş, ülkenin ve durumları hakkında epeyce tartışmışlardır.

Bu sırada Moskova sokakları karışmış,  ülkede bir iç savaş başlamıştır. Kıtlık, soğuk ve iç savaş  halkı perişan etmiştir.  Bunlar yetmiyormuş gibi  hastalıklar ve salgınlar kentte görülmeye başlar.  Dr. Yuri salgınlara yakalanıp  tifüs hastası olmuştur.

Yuri, ailesini de yanına  alarak Moskova’dan taşınma kararı alır. Moskova’ya bir hayli uzakta  olan Varykino adlı kasabaya göç ederler. Yuri trende pek çok yeni insanla tanışmış iç savaşın boyutların fark etmiştir. Yolculukları sırasında Bolşeviklerin kontrol ettiği bir bölgeden geçerken tutuklanma tehlikesi de atlatır. Varykino’ya ulaştıktan sonra bir köylü gibi yaşamaya başlamıştır. Bu küçük ilçede yaşayan bir çiftçi gibi tarla ve bahçe işleriyle uğraşırken onun bir doktor olduğu insanlar tarafından fark edilir. Yuri ise çevredeki insanlara hizmet vermeye başlar. Yanına gelen hastalardan yumurta, buğday gibi  şeyleri ücret alarak onları tedavi etmeye başlar.

Bir gün  ilçenin kütüphanesinde  Lara’yı görmüş ve oldukça şaşırmıştır.  Yuri, Lara’nın yanına gitmek istemiş ama cesaret edememiştir. Fakat  Kütüphane kartından Lara’nın adresini öğrenmiş ve onun da bu ilçeye taşındığını anlamıştır.  Yuri cesaretini toplayıp, görüşmek için  Lara’nın evine gider. Lara, Yuri’yi oldukça iyi karşılar. Bu görüşmenin ardından Lara ve Yuri’nin ilişkisi  aşka dönüşmeye başlar  fakat Yuri,  karısı Tonya’ya karşı kendini suçlu hissetmektedir.

Partizanlar bölge üzerinde hâkimiyeti sağlamışlar ve  Yuri Partizanlara esir düşmüştür.  Partizanların elinde  tutuklu kalan Yuri bu uuzn süre zarfında ailesinden haber alamaz. Ailesinin nereye gittiğini dahi bilememektedir.  Beyazlar  ( krallık yanılıları ile Kızıllar ( Bolşevikler)  arasındaki savaş  çok şiddetli geçmektedir. Yuri ailesinden ayrı kalmaya daha fazla dayanamaz ve kamptan kaçar ve Yuryatin’e gider. Şehre varır varmaz Lara’nın evine gider fakat Lara evde yoktur. Bir süre bekledikten sonra Lara eve gelir ve birlikte yaşamaya başlarlar. Bu sırada Yuri, Tonya’dan bir mektup alır. Tonya ve ailesi yurtdışına sürgün edilmiştir.

Bolşevikler hakimiyeti ele geçirmeye başladıkça, çevresinde antikomünist olarak tanınan Yuri’nin hayatı tehlikeye girmektedir.. Lara’yla beraber Yuryatin’den Varykino’ya kaçmaya  kalkışırlar. Komarovski  yanlarına gelmiş,  Pasha’nın kurşuna dizildiğini, Lara ve kızının tehlike altında olduğunu söylemiştir. Lara istemese bile Komarovski’yle birlikte gitmeye razı olmuştur. Bu esnada Pasha Yuri’nin kaldığı eve gelmiş,  Yuri ise Komarovski’nin yalan söyleyerek Lara’yı kandırdığını anlamıştır. . Pasha takip edildiğini ve onu öldüreceklerini söylemiş ertesi gün  de Pasha intihar etmiştir.

Yuri Moskova’ya döner fakat yoksulluk içindedir. Daha sonra eski kapıcılarının kızı Marina ile birlikte yaşamaya başlar. Marina’dan iki çocuğu olan Yuri yıllar geçmesine rağmen doktorluk yapmayı kabul etmemiştir. Bir gün tramvayda fenalaşır, yere yığılır ve orada ölür.

 KAYNAKÇA

[1] https://tr.wikipedia.org/wiki/Doktor_Jivago

[2] B. Pasternak, Dr, Jivago, Semih Tiryaki’nin çevirisi arka kapak

[3] https://tr.wikipedia.org/wiki/Doktor_Jivago

[4]  https://www.itusozluk.com/goster.php/doctor+zhivag

[5]  https://tr.wikipedia.org/wiki/Doktor_Jivago