Dolaylı Tümleç Nedir

DOLAYLI TÜMLEÇ  

Fransızca:    cemplement indrect

İNGİLİZCE:   indirect object

Almanca:     entferneteres objekt

Osmanlıca:   gayri sarih mef’ul

Kelime türü:   İsim, Dil Bilimde bir terim

FARKLI EŞANLAMLI TERİMLERİ:   dolaylı tamamlayıcı, yer tamamlayıcısı, dolaylı nesne

TANIMLAR

“Eylemin, yüklemin anlamını bütünleyen ve yönelme, kalma, çıkma durumlarından birinde bulunan veya edat alan tümleç: “

“Eylemin anlamını tümleyen ve yönelme, kalma, çıkma durumlarından birinde bulunan veya ilgeç alan tümleç: “

“Cümlede yüklemin anlamını çeşitli yönlerden tamamlayan ve kesinleştiren; bulunma, yönelme ve çıkma durumu eklerinden biriyle veya bir edatla birlikte bulunan yalın veya grup durumundaki adın cümle bilgisindeki adlandırılışı.”

Dolaylı tümleç genellikle-   e- de, –den ( yönelme, bulunma, çıkma, ayrılma )  eki almış olan kelime veya kelime gruplarıdır. Yükleme sorulan, neye, nerede,  nereden, soruları dolaylı tümleci ortaya çıkarır.

Çocuklar eve geldi; Bu haksızlığa dayanılır mı? ; Okulun bahçesine çam ağaçları dikildi; Çocuklar evde kaldı; Başımın üstünde yeriniz var; Dün Ali'nin evinde toplantı vardı; Bugünkü Birleşmiş Milletler toplantısından önemli haberler bekleniyor; Çocuklar evden uzaklaştılar ; Bu konuyu çeşitli yönlerden açıklayınız; Adam gibi otur; Bu plağı sizin için çalıyorum; Ali hastalığından dolayı okula gelememiş örneklerinde olduğu gibi.

Başka bir anlatımla, bulunma, çıkma ve yönelme durumu ekleri veya bir edat almış bulunan tümleç türü: Evde oturmak, bahçeye çıkmak, yoldan geçmek, gönlüne göre düzenlemek gibi.

BSTS / Gramer Terimleri Sözlüğü 2003