DOLAYLI TÜMLEÇ
Fransızca: cemplement indrect
İNGİLİZCE: indirect object
Almanca: entferneteres objekt
Osmanlıca: gayri sarih mef’ul
Farsça :
Arapça :
Kelime türü: İsim, Dil Bilimde bir terim
FARKLI EŞANLAMLI TERİMLERİ: dolaylı tamamlayıcı, yer tamamlayıcısı, dolaylı nesne
TANIMLAR
“Eylemin, yüklemin anlamını bütünleyen ve yönelme, kalma, çıkma durumlarından birinde bulunan veya edat alan tümleç: “
“Eylemin anlamını tümleyen ve yönelme, kalma, çıkma durumlarından birinde bulunan veya ilgeç alan tümleç: “
“Cümlede yüklemin anlamını çeşitli yönlerden tamamlayan ve kesinleştiren; bulunma, yönelme ve çıkma durumu eklerinden biriyle veya bir edatla birlikte bulunan yalın veya grup durumundaki adın cümle bilgisindeki adlandırılışı.”
Dolaylı tümleç genellikle- e- de, –den ( yönelme, bulunma, çıkma, ayrılma ) eki almış olan kelime veya kelime gruplarıdır. Yükleme sorulan, neye, nerede, nereden, soruları dolaylı tümleci ortaya çıkarır.
Çocuklar eve geldi; Bu haksızlığa dayanılır mı? ; Okulun bahçesine çam ağaçları dikildi; Çocuklar evde kaldı; Başımın üstünde yeriniz var; Dün Ali'nin evinde toplantı vardı; Bugünkü Birleşmiş Milletler toplantısından önemli haberler bekleniyor; Çocuklar evden uzaklaştılar ; Bu konuyu çeşitli yönlerden açıklayınız; Adam gibi otur; Bu plağı sizin için çalıyorum; Ali hastalığından dolayı okula gelememiş örneklerinde olduğu gibi.
Başka bir anlatımla, bulunma, çıkma ve yönelme durumu ekleri veya bir edat almış bulunan tümleç türü: Evde oturmak, bahçeye çıkmak, yoldan geçmek, gönlüne göre düzenlemek gibi.
BSTS / Gramer Terimleri Sözlüğü 2003